Yavuz Özkan - Vikipedi

Aynı adlı futbolcu için Yavuz Özkan (futbolcu) sayfasına bakınız.
Yavuz Özkan
Doğum21 Temmuz 1942(1942-07-21)
Yozgat, Türkiye
Ölüm21 Mayıs 2019 (76 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
MeslekSenarist, yapımcı, yönetmen
Etkin yıllar1974-2010
ÖdüllerTüm Liste

Yavuz Özkan, (d. 21 Temmuz 1942, Yozgat - ö. 21 Mayıs 2019, İstanbul) Türk sinema yönetmeni, senarist ve yapımcı.[1] Yavuz Özkan, Türkiye'de "auteur sineması"nın en önemli temsilcilerinden biridir.[2]

Sinema hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yavuz Özkan, 1962 - 1965 arasında Kütahya'daki bir madende işçi olarak çalıştıktan sonra 1966'da dergi yayıncılığına başladı. Bu dönemde hikâye yazmaya başlayan Özkan, Kocaeli Tiyatrosu'nun kurucuları arasında yer aldı.[3]

Özkan, 1970’li yıllarda kısa filmler çekerek ve film senaryoları yazarak sinemaya adım attı. 1978 ve 1979’da Türkiye işçi sınıfının mücadelesini Maden ve Demiryol başlıklı filmleriyle beyaz perdeye taşıdı. Başrollerinde Cüneyt Arkın, Tarık Akan ve Hale Soygazi'nin yer aldığı Maden, 1978 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde en iyi film ödülünü aldı.

1980’de Paris’e giden usta sanatçı, burada da bir Fransız kanalı için, Sevgiliye Mektuplar ve Son Savaşçı başlıklı iki televizyon filmi yazdı ve yönetti. Philippe Nuil'in yönettiği Suyun Altındaki Ağaç başlıklı filmde de oyuncu olarak kamera karşısına geçti.

1987'de Türkiye'ye dönen Yavuz Özkan, 1991 yılında iki arkadaşıyla birlikte Türkiye Sinema ve Audiovisuel Kültür Vakfı'nı kurdu. Vefatına kadar buradaki disiplin kurulu üyeliğine devam etti.[4]

1995'te Z-1 Film Atölyesi'ni kuran Yavuz Özkan, sinemacılar, akademisyenler, felsefeciler, edebiyatçılar ve iletişimcilerden oluşan 33 kişilik bir kadroyla parasız sinema eğitimi vermeye başladı.[5]

Özkan, yaşamı boyunca aralarında Filim Bitti, Yengeç Sepeti, Bir Kadının Anatomisi ve Hayal Kurma Oyunları gibi filmlerin da bulunduğu toplam 44 sinema filmi yönetti. Son filmi 2010'da senaryosunu da yazdığı İstanbul'da Aşk oldu.

Yavuz Özkan, 21 Mayıs 2019 tarihinde tedavi gördüğü hastanede organ yetmezliğine bağlı olarak öldü.[6] Kabri Zincirlikuyu Mezarlığı’ndadır.[7]

Sansürle mücadelesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yavuz Özkan’ın sansürle mücadelesi 1977 yılında başladı. O yıl hükûmet tarafından kurulan sansür kurulunun getirdiği yasaklara karşı Ankara’ya kadar yürüyerek yasakları protesto etme önerisini dile getirdi.[8] 5 Kasım 1977 tarihinde İstanbul’da başlayıp, 7 Kasım tarihinde Ankara’da sona ermesi planlanan yürüyüşün düzenleme komitesi Cüneyt Arkın, Tarık Akan, Hakan Balamir ve Semra Özdamar’dan oluşuyordu. Yaklaşık 400 sinemacının katılımıyla başlayan yürüyüş Ankara'da Tandoğan Meydanı’nda bir mitingle son buldu.[9]

1978 yılında Maden filminin sansürlenmek istemesi üzerine Antalya Altın Portakal Film Festivali'nden çekilmeye karar verdi. Tartışmalar sonrası film festivalde sansürsüz gösterildi ve en iyi film ödülünü aldı.[10]

1979 yılında, sansür kurulu tarafından yasaklanan Maden için, Emek Sineması’nda filmin sansürsüz kopyasıyla bir gösterim gerçekleştiren Özkan, para ve hapis cezasına çarptırıldı. Yönetmen, bunun üzerine Danıştay’a başvurarak yürütmeyi durdurma kararı aldırdı ve filmini sansürsüz olarak gösterime sokmayı başardı.

1979’da gerçekleşen 16. Altın Portakal Film Festivali ise Antalya Belediyesi tarafından iptal edildi. İptalin sebebi, sansür kurulunun, festivale katılan Demiryol filmi ile birlikte, Ömer Kavur’un Yusuf ile Kenan ve Yavuz Pağda’nın Yolcular başlıklı filmlerini yasaklamasıydı.[11] 1979 festivalinin ödülleri, 32 yıl sonra 2011 Antalya Altın Portakal Film Festivali kapsamında Altın Portakal'ın Geç Gelen Ödülleri başlığı altında sahiplerine teslim edildi. Demiryol ve Yusuf ile Kenan en iyi film ödülüne layık görüldü ve ödülü paylaştı.[12][13]

Hayatı boyunca sansürle mücadele eden Özkan’ın, 2015 yılında düzenlenen 34. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde Bakur filminin yasaklanması üzerine başlatılan protesto kampanyasında da imzası vardı.[14][15]

Filmografisi[16]

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yönetmen olarak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Senarist olarak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yapımcı olarak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyuncu olarak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ödülleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Yavuz Özkan -". 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
  2. ^ Özgüç, Agâh (2003). Türk film yönetmenleri sözlüğü. Genişletilmiş yeni basım, 2. basım. Taksim, İstanbul: Agora Kitaplığı. ISBN 978-975-8829-04-0. 
  3. ^ Scognamillo, Giovanni (2003). Türk sinema tarihi. 2. genişletilmiş baskı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ISBN 978-975-7942-85-6. 
  4. ^ Teksoy, Rekin (2007). Rekin Teksoy'un Türk sineması. 1. baskı. Beyoğlu, İstanbul: Oğlak Yayıncılık. ISBN 978-975-329-570-3. 
  5. ^ "Yavuz Özkansız bir yıl". Habertürk. 21 Mayıs 2020. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Usta yönetmen Yavuz Özkan hayatını kaybetti". Hürriyet. 22 Mayıs 2019. 22 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2019. 
  7. ^ Timeturk (22 Mayıs 2019). "Yönetmen ve senarist Yavuz Özkan vefat etti". 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Sansüre karşı yollara düşen sinemacılar". Sendika63. 28 Haziran 2019. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "'Bir var olma mücadelesiydi'". Yeni Yaşam Gazetesi. 5 Kasım 2019. 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Yavuz Özkan'ın ardından, Maden ve Demiryol". Evrensel. 9 Haziran 2019. 26 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "12 Eylül'e 'Portakal' darbesi". Hürriyet. 14 Eylül 2011. 19 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ Zeynep Oral (26 Temmuz 2018). "Sansür". Cumhuriyet. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Kavga, sansür, şatafat ve sinema". Milliyet. 5 Ekim 2013. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "34. İSTANBUL FİLM FESTİVALİ'NDE YAŞANANLAR". Medya Günleri. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ NTV (13 Nisan 2015). "34. İstanbul Film Festivali'nden 22 film çekildi, kapanış töreni de iptal". 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Yavuz Özkan". IMDb. 22 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yavuz_Özkan&oldid=33536119" sayfasından alınmıştır