Münəvvər Rzayeva — Vikipediya

Münəvvər Rzayeva
Doğum adı Münəvvər Məcid qızı Rzayeva
Doğum tarixi 6 iyun 1929(1929-06-06)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 6 iyun 2004(2004-06-06) (75 yaşında)
Vəfat yeri
Fəaliyyəti heykəltaraş
Təhsili
Mükafatları "Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı" fəxri adı

Rzayeva Münəvvər Məcid qızı (6 iyun 1929, Şuşa, DQMV6 iyun 2004, Bakı) — Azərbaycanlı heykəltaraş və ilk monumentalçı qadın heykəltaraş.[1] Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı (1992).

Münəvvər Rzayeva 6 iyun 1929-cu ildə Şuşada anadan olmuşdur. Şuşada tanınmış xalça ustası Məcid kişinin ailəsində böyüyüb. 1950-ci ildə Bakıda Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbini, 1956-cı ildə isə V. İ. Surikov adına Moskva Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının heykəltaraşlıq fakültəsini bitirmişdir. O, Nikolay Tomskinin sinfində təhsil alıb.[2]

1943-cü ildən müxtəlif sərgilərin iştirakçısı olub. Münəvvər Rzayeva 1953-cü ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Üzvü seçilmişdir. Eyni zamanda, Mədəniyyət Nazirliyinin Dövlət Komissiyasının üzvü olmuş, AMEA Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyində bərpaçı rəssam kimi fəaliyyət göstərmiş və bir sıra heykəlləri bərpa etmişdir.[3]

Onun əsərləri Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi, Ordubadi muzeyi, Siyəzən mədəniyyət evi və Bədii Fondda saxlanılır.

M. Rzayeva psixoloji portret ustası idi. Heykəlləri qranit, mərmər, bürünc, ağac və s. materiallardan istifadə edərək yaratdırdı. Yaradıcılığını, əsasən, sənət adamlarının heykəlləri, o cümlədən dövlət xadimlərinin və əmək qəhrəmanlarının heykəlləri, büstləri, barelyefləri təşkil edirdi. Hüseyn Cavid, Sergey Yesenin, Nəriman Nərimanov, Mikayıl Müşfiq, Nazim Hikmətin büstləri onun yaradıcı fəaliyyətində xüsusi yer tutur.[4]

Münəvvər Rzayeva 6 iyun 2004-cü ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.

2019-cu ildə Münəvvər Rzayevanın 90 illik yubileyi qeyd olunmuşdur.[6]

2024-cü ildə Münəvvər Rzayevanın 95 illik yubileyi münasibətilə “Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC-nin (ASCO) “Suraxanı” gəmi-muzeyində heykəltaraşın əsərlərindən ibarət sərgi təşkil olunmuşdur.[7][8]

Şəxs Tarix Yerləşdiyi yer Şəkil Qeyd
Sevil Qazıyeva
(Sevil Qazıyevanın heykəli)
1969 Bakı barelyef (bürünc)
Mikayıl Müşfiq
(Mikayıl Müşfiqin heykəli)
1970 Bakı büst (qırmızı qranit)
Sergey Yesenin 1977 Mərdəkan heykəl
Ayna Sultanova 1986 Bakı büst
Mehdixan Vəkilov 1976 Bakı (2-ci Fəxri Xiyaban) heykəl
Əlibala Şirinov 1973 Bakı (2-ci Fəxri Xiyaban) heykəl
Bəhmənyar Bakı (Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi) büst (mərmər)
İmadəddin Nəsimi Bakı heykəl (ağac)
Səməd Vurğun 1966 İmişli heykəl
Sevil Qazıyeva 1972 Zaqatala heykəl
Mirzə Ələkbər Sabir 1973 Quba büst
Məhsəti Gəncəvi
(Məhsəti Gəncəvinin heykəli (Gəncə, 1983))
1983 Gəncə heykəl
Mikayıl Müşfiq 1989 Xızı (Sayadlı) heykəl
Nigar Rəfibəyli
(Nigar Rəfibəylinin heykəli (Gəncə, 1998))
1998 Gəncə heykəl (bürünc)
Heydər Əliyev 1998 Qusar ("Heydər Zirvəsi") barelyef (tunc)
  1. "Münəvvər Rzayevanın heykəllər və büstlər dünyasından ştrixlər". www.anl.az (Azərbaycan Milli Kitabxanası) (az.)). 2020-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-02.
  2. 2019 Əlamətdar və Tarixi Günlər Təqvimi (az.)). Bakı: "Zərdabi-Nəşr". 2018. səh. 250.
  3. "Yaratdığı heykəllərdə yaşayan sənətkar Münəvvər Rzayeva-90". www.anl.az (Azərbaycan Milli Kitabxanası) (az.)). 2020-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-02.
  4. "Münəvvər Rzayeva anıldı". medeniyyet.az (az.)). 2020-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-03.
  5. "Təsviri sənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikasının fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". www.e-qanun.az (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası) (az.)). 2020-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-02.
  6. "Görkəmli rəssam Münəvvər Rzayevanın anadan olmasının 90 illiyi qeyd ediləcək". Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (az.)). 2020-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-03.
  7. Real TV. "M.Rzayevaya həsr olunan sərgi açılıb - Sərgidə heykəltəraşın 30-a yaxın əsəri nümayiş olunur" (az.). Youtube.com. 28.06.2024. 2024-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-28.
  8. Gülər Seymurqızı. "Heykəltaraş Münəvvər Rzayevanın 95 illik yubileyi münasibətilə tədbir-sərgi keçirilib" (az.). Report. 28.06.2024. 2024-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-28.