ابوالقاسم زهراوی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ابولقاسم زهراوی
زادهٔ۹۳۶ م
درگذشت۱۰۱۳م
مدفناسپانیا
ملیتعرب
دیگر نام‌هاAbulcasis
پیشهجراح
آثارالتصریف لمن عجر عن التالیف
دورهامویان

أبو القاسم خلف بن عباس الزهراوی، (۹۳۶–۱۰۱۳م) در غرب البوکاسیس (تلفظ فرنگی ابوالقاسم) مشهور است. پزشک و جراح عرب اندلسی بود.

او را بزرگ‌ترین جراح قرون وسطی می‌دانند[۱] از او به عنوان «پدر جراحی مدرن» یاد می‌شود.[۲][۳]

وی ابداع کننده بسیاری از ابزار اتاق عمل و روشها و مواد جراحی است که هنوز هم استفاده می‌شوند.

اثر مهم وی التصریف تألیف شده ۱۰۰۰ میلادی تا قرن ۱۶ میلادی به‌همراه قانون ابن سینا کتاب درسی اصلی در دانشگاه‌های اروپا بود.

زندگی‌نامه

[ویرایش]

او در شهر الزهراء، در نزدیکی قرطبه (غرب اندلس از بلاد اسپانیا) زاده شد. مدینه الزهراء را عبدالرحمن الناصر بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عبدالرحمن بن هشام بن عبدالملک بن مروان بن حکمة هشتمین حکمران اموی، در سال ۳۲۵ هجری قمری ساخته‌است.[۴]

خیابانی البوکاسیس (زهراوی) در شهر کردوا. خانه شماره۶ متعلق به او بود.

زهراوی در شمار مشهورترین اطبای عرب است، اما وی نه در میان معاصرانش در اندلس و نه در سده‌های بعد در میان اعراب، بلکه تنها پس از آنکه ژراردو کرمونایی کتاب او را (التصریف) در سدهٔ ۱۲ م به لاتین ترجمه و چاپ کرد، در مغرب زمین به عنوان جراح پرآوازه یافتند.[۵]

گفته می‌شود که زهراوی پس از رازی و ابن سینا سومین نابغهٔ علم طب است.[۶] به گفتهٔ نصر[۷]«ابوالقاسم الزهراوی… بزرگ‌ترین چهرهٔ اسلامی در جراحی بود. زهراوی با اعتماد به آثار پزشکان یونان بالخاصه پاولوس آیگینایی… التصریف را نوشت».

اختراعات و اکتشافات

[ویرایش]

کانول

[ویرایش]
  • کانول برای اولین بار توسط زهراوی اختراع شد
    زهراوی مخترع کانول برای گرفتن خون و تزریق مایعات به بدن مریض بود.[۸]

روش بیرون کشیدن غده زیر پوستی

[ویرایش]

وی اولین کسی بود که روش بیرون کشیدن غده زیر پوستی توسط لوله فلزی را ابداع کرد[۸]

درمان هیدروسفالی

[ویرایش]
  • وی اولین کسی است که روش درمان هیدروسفالی را توضیح داد[۹]

روش کوچر

[ویرایش]
  • کتاب التصریف الزهراوی آنچه را که بعداً به عنوان «روش کوچر» برای درمان شانه دررفته شناخته شد و هم «وضعیت والچر» در مامایی را قرنها قبل از آنها توصیف کرده‌است.

چگونگی بستن رگ‌های خونی

[ویرایش]
  • التصریف چگونگی بستن رگ‌های خونی را تقریباً ۶۰۰ سال قبل از امبروز پاره شرح داد.

ماهیت ارثی هموفیلی

[ویرایش]
  • التصریف اولین کتاب ثبت شده برای توضیح ماهیت ارثی هموفیلی بود.[۸]

درمان میگرن با جراحی

[ویرایش]
  • همچنین اولین موردی بود که یک روش جراحی را برای بستن شریان تمپورال برای میگرن توصیه کرد این روش در قرن ۲۱ توسط جراحان آفریقای جنوبی احیا شد.[۱۰]
  • زهراوی تقریباً ۶ قرن قبل از اینکه امبروز پاره ثبت کرد که شریان گیجگاهی خود را برای سردردی که مطابق با توصیفات فعلی میگرن است، بسته‌است اینکار را انجام داده بود.[۱۰]

ادوات دندانپزشکی

[ویرایش]
  • زهراوی استفاده از بسیاری ادوات دندانپزشکی امروزی را توصیه کرد[۱۱]

کاشتن دندان

[ویرایش]
  • زهراوی اولین کسی است که در تاریخ دندانپزشکی کاشتن دندان را انجام داد[۱۲]

ابزار برای برداشتن جرم دندان

[ویرایش]
  • زهراوی اولین کسی است که ابزاری برای برداشتن جرم دندان برای جلوگیری از بیماری لثه اختراع کرد[۱۳]

ابزارهای جراحی

[ویرایش]
  • ابزارهای جراحی اختراع شده توسط زهراوی
    الزهراوی بیش از ۲۰۰ ابزار جراحی را اختراع کرد که شامل انواع مختلف چاقوی جراحی، جمع‌کننده، کورت، انبر، اسپکول و همچنین ابزارهایی است که برای روش‌های مورد علاقه او در کوتریزاسیون و بستن آنها طراحی شده‌است. او همچنین قلاب‌هایی با نوک دوگانه برای استفاده در جراحی اختراع کرد. بسیاری از این ابزارها قبلاً توسط هیچ جراح قبلی استفاده نشده بودند.[۱۴]

داروسازی

[ویرایش]
  • الزهراوی در تهیه داروها با تصعید و تقطیر پیشگام بود. او فصل بیست و هشتم کتاب خود را به داروسازی و تکنیک‌های دارویی اختصاص داد.[۱۵]

لوازم آرایش

[ویرایش]
  • الزهراوی لوازم آرایش را شاخه ای از طب می‌دانست که آن را «طب الجمال» (ادویه الزینه) نامید.[۱۶]

دئودورانت

[ویرایش]
  • او چوب‌های معطری را اختراع کرد که در قالب‌های خاص نورد و فشرده می‌شدند، که شاید اولین پیشینه رژ لب‌ها و دئودورانت‌های جامد امروزی باشد.[۱۷]

شکافتن دمل‌های کبد و داغ کردن آن

[ویرایش]

جراحی کشکک زانو

[ویرایش]

بیرون آوردن سنگ مثانه

[ویرایش]

برش نای

[ویرایش]

سزارین یا بازکردن دهانه رحم برای زایمان

[ویرایش]

عملیات تزریق یاوه

[ویرایش]

خارج کردن پولیپ بینی

[ویرایش]

کالبد شکافی

[ویرایش]
  • فن کالبد شکافی که آن را یکی از شاخه‌های ضروری پزشکی می‌دانست.

جراحی پلاستیک

[ویرایش]
  • او حتی به جراحی ترمیمی (پلاستیک) نیز اقدام کرد

بخیه زدن

[ویرایش]
  • او طریقه بخیه زدن زخم‌ها را به صورت قیو قیو داخلی به‌طوری‌که چیزی از آن دیده نشود و بخیه هشت تایی را در جراحی شکم به شاگردان خود آموخت.

نخ بخیه

[ویرایش]
  • او در جراحی از نخی که از روده گربه به‌دست آورد استفاده نمود که امروزه به نام cat gut معروف است و استفاده زیادی در اعمال جراحی دارد.[۱۸]

نخ سیلک

[ویرایش]
  • او از ابریشم به صورت نخ جهت بستن در عمل جراحی استفاده کرد و امروزه این نخ به نام Silk معروف است.

روش گچ‌گیری

[ویرایش]
  • خود آن‌ها معترفند که ما طریقه بازگذاشتن شکافی در نوار گچ‌گیری در شکستگی‌های باز را نیز از زهراوی فرا گرفته‌ایم.

زهراوی به جراحان چشم‌پزشکان، دندان‌پزشکان اروپائی از نظر ابزار و آلات لازم برای انجام عملیات با شکل‌های جدیدی که آن‌ها را توصیف نموده کمک کرده‌است.[۱۹]

وی مخترع ابزار جراحی و بزرگ‌ترین جراح زمان خود بود.[۲۰]

آثار

[ویرایش]
صفحه‌ای از ترجمه کتاب ابزارهای جراحی به لاتین که در سال ۱۵۳۱ چاپ شده‌است.

کتاب التصریف لمن عجر عن التالیف زهراوی را به عنوان یکی از بنیان‌گذاران جراحی در اسلام به شهرت رسانده‌است.[۲۱]

این اثر به عربی در سی مقاله است. ۲۹ مقالهٔ آن در امراض گوناگون و کیفیت علاج آن‌ها و همچنین شناخت ادویه و عقاقیر است.

مقالهٔ سی‌ام این اثر در جراحی است که جراحی چشم را هم دربر گرفته و در سه بخش است: بخش اول در مورد سوزاندن زخم است که در حدیث پیامبر نیز به آن توجه شده و زهراوی این نوع درمان را برای سکته پیش‌بینی کرده‌است.. بخش دوم در مورد عمل‌های جراحی با یک چاقوی کوچک و عمل چشم و جراحی دهان و بخش سوم دربارهٔ شکل‌های گوناگون شکستگی و دررفتگی استخوان و زایمان است.

مهمترین بخش التصریف جراحی است. کتاب تصاویر زیادی دارد که بیشتر آن‌ها ابزارهای اختراع شده توسط وی است. کتاب با کلمهٔ رمز احتیاط شروع می‌شود و با همان کلمه به پایان می‌رسد.[۲۰]

ترجمه‌های متعددی در ایتالیا، آکسفورد و … از این کتاب به زبان لاتین چاپ شده‌است. اولین ترجمه این کتاب را جرارد کرمونایی[پانویس ۱] در نیمه دوم قرن دوازدهم میلادی در شهر طلیطله انجام داده‌است.[۴]

یادبود

[ویرایش]

خیابانی در کوردووا که او در آن زندگی می‌کرد به نام البوکاسیس نامگذاری شده‌است. خانه او شماره ۶ از سال ۱۹۷۷ توسط هیئت گردشگری اسپانیا با یک لوح برنزی زینت داده شده که می‌گوید:

"این خانه ای بود که الزهراوی در آن زندگی می‌کرد."

جستارهای وابسته

[ویرایش]

اختراع‌های دوران طلایی اسلام

دارالحکمه

واژه‌نامه

[ویرایش]
  1. Gerard of Cremona

پانویس

[ویرایش]
  1. Meri, Josef W. (2005). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. Routledge. p. 783."The greatest surgeon of the medieval ages was Abu'l-Qasim az Zahrawi (d. 1010), a most important representative of the Andalusian school." Weinberg, Steven (2015). To Explain the World: The Discovery of Modern Science. Penguin Books Limited."al-Zahrawi (Abulcasis) was born in 936 near Cَrdoba, the metropolis of Andalusia, and worked there until his death in 1013. He was the greatest surgeon of the Middle Ages, and highly influential in Christian Europe." Gerli, E. Michael (2017). Routledge Revivals: Medieval Iberia (2003): An Encyclopedia. Routledge. p. 12."Book 30, on surgery, was translated in the twelfth century by Gerard of Cremona (Liber Alsahravi de cirurgia) and it established the reputation of Abulcasis as the greatest surgeon of the Middle Ages.". کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 229 (کمک)
  2. Ahmad, Z. (St Thomas' Hospital) (2007), "Al-Zahrawi - The Father of Surgery", ANZ Journal of Surgery, 77 (Suppl. 1): A83, doi:10.1111/j.1445-2197.2007.04130_8.x, S2CID 57308997.
  3. Badeau, John Stothoff; Hayes, John Richard (1983). Hayes, John Richard (ed.). The Genius of Arab civilization: source of Renaissance (2nd ed.). MIT Press. p. 200. ISBN 978-0-262-58063-2.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ زهراوی، التصریف لمن عجر عن التالیف، ۲۷.
  5. سزگین، فؤاد، تاریخ نگارش‌های عربی، ج ۳، به اهتمام خانهٔ کتاب، تهران، ۱۳۸۰ ش.
  6. مدحت اسلام، ص ۸۸؛ محقق، ۱۳۷۴ ش، ص ۳۷۵؛ معین، ص ۵۳۱
  7. نصر، حسین، علم و تمدن در اسلام، ترجمة احمد آرام، تهران، ۱۳۵۹ ش.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ Cosman, Madeleine Pelner; Jones, Linda Gale (2008). Handbook to Life in the Medieval World. Handbook to Life Series. 2. Infobase Publishing. pp. 528–530. ISBN 978-0-8160-4887-8.
  9. Aschoff, A; Kremer, Paul; Hashemi, Bahram; Kunze, Stefan (1999). "The scientific history of hydrocephalus and its treatment". Neurosurgical Review. 22 (2–3): 67–93, discussion 94–5. doi:10.1007/s101430050035. PMID 10547004. S2CID 10077885.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Shevel, E; Spierings, EH (April 2004). "Role of the extracranial arteries in migraine headache: a review". Cranio: The Journal of Craniomandibular Practice. 22 (2): 132–6. doi:10.1179/crn.2004.017. PMID 15134413. S2CID 12318511.
  11. Becker, Marshall Joseph; Turfa, Jean MacIntosh (2017). The Etruscans and the History of Dentistry: The Golden Smile Through the Ages. Taylor & Francis. p. 146.
  12. Ingle, John Ide; Baumgartner, J. Craig (2008). Ingle's Endodontics. PMPH-USA. p. 1281."The individual first credited with the principle of extraction and replantation was an Arabian physician by the name of Abulcasis who practiced in the eleventh century.".
  13. Andrews, Esther K. (2007). Practice Management for Dental Hygienists. Lippincott Williams & Wilkins. p. 6."Abu al-Qasim, also known as Abulcasis, wrote an encyclopedia of medicine and surgery (al-Tasrif) that is now kept at Oxford University. His unique contribution to dentistry reported the relationship between calculus and periodontal disease. He promoted prevention by recommending scaling calculus above and below the gums until all accretions were removed even if it takes multiple visits.".
  14. Holmes-Walker, Anthony (2004). Life-enhancing plastics: plastics and other materials in medical applications. London: Imperial College Press. p. 176. ISBN 978-1-86094-462-8.
  15. A Pharmaceutical View of Abulcasis Al-zahrawi in Moorish Spain. Brill Archive. 1963. p. 19.
  16. Epstein, Samuel; Fitzgerald, Randall (2011). Healthy Beauty: Your Guide to Ingredients to Avoid and Products You Can Trust. BenBella Books, Inc.
  17. Snodgrass, Mary Ellen (2015). World Clothing and Fashion: An Encyclopedia of History, Culture, and Social Influence. Routledge. p. 153.
  18. Ingrid Hehmeyer and Aliya Khan (2007). "Islam's forgotten contributions to medical science", Canadian Medical Association Journal 176 (10).
  19. حسین مرادی، پزشک، عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران، مرکز رشد استعدادهای درخشان، دانشگاه علوم پزشکی تهران
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ای. ال. بلاچ، ص ۱۹۶، کتاب‌های بزرگ تمدن اسلامی، ترجمة زهرا آقا محمد شیرازی، تهران، ۱۳۸۳
  21. [[#CITEREFزهراوی1374|زهراوی، التصریفلمن عجر عن التالیف]]، ۲۷.

منابع

[ویرایش]
  • زهراوی، ابوالقاسم (۱۳۷۴). التصریف لمن عجز عن التالیف (بخش:ابزارهای جراحی). ج. ۱ جلدی. ترجمهٔ احمد آرام - مهدی محقق. تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و مؤسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی کوالالامپور مالزی. ص. ۲۷۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)

پیوند به بیرون

[ویرایش]