پارک تاریخی سی تپ - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

پارک تاریخی سی تپ
อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
	خائو خلنگ نوک، یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های باستانی دواراواتی، قرن هفتم تا هشتم میلادی.
مکان	استان پتچابون، Thailand
گونه	سکونتگاه انسانی
مساحت	۴٫۷ کیلومتر مربع (۴۷۰ هکتار)
تاریخ
ساخته‌شده	4th century
رهاشده	14th century
دوره‌ها	تاریخ باستان
فرهنگ‌ها	Dvaravati
مرتبط با	Mon people
اطلاعات بیشتر
کشف‌شده	۱۹۰۴
تاریخ‌های کاوش	۱۹۳۵
باستان‌شناسان	Damrong Rajanubhab
وضعیت	Partial restoration
مالکیت	Public
مدیریت	Fine Arts Department, entry fee
دسترسی عمومی	Yes
معماری
سبک‌های معماری	Dvaravati; معماری خمر;
سایت میراث جهانی یونسکو
نام رسمی	The Ancient Town of Si Thep and Its Associated Dvaravati Monuments
گونه	Cultural
معیار	ii, iii
تاریخ ثبت	2023 (45th کمیته میراث جهانی)
شماره ثبت	1662
Area	866.471 ha
Region	فهرست‌های میراث جهانی

پارک تاریخی سی تپ (انگلیسی: Si Thep Historical Park) (تای: อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ) یک محوطه باستان‌شناسی در استان پتچابون تایلند است. این محوطه شامل شهر باستانی سی تپ است که از حدود قرن سوم تا پنجم میلادی تا قرن سیزدهم مسکونی بوده و دوره‌های فرهنگی مختلفی از دوران پیشاتاریخ متأخر، دوارواتی و امپراتوری خمر را در بر می‌گیرد. سی تپ یکی از بزرگ‌ترین دولت‌شهرهای شناخته‌شده‌ای بود که در نخستین هزاره میلادی در دشت‌های تایلند مرکزی پدید آمد، اما با ظهور شهرهای تایلندی‌زبان سوخوتای و سپس آیوتایا در حوضه رود چائو پرایا متروکه شد.^[۱]

این محوطه در سال ۱۹۰۴ مورد توجه باستان‌شناسی مدرن قرار گرفت، زمانی که شاهزاده دامرونگ راجانوبه آن را مورد بررسی قرار داد. در سال ۱۹۳۵، سی تپ به عنوان یک یادمان باستانی ثبت شد. از آن زمان، اداره هنرهای زیبای تایلند به پژوهش‌ها و کاوش‌های خود در این سایت ادامه داده است. باستان‌شناسانی مانند شاهزاده سوبهدرادیس دیسکول، اچ. جی. کواریچ ویلز و ژان بواسلیر نیز بر روی این محوطه تحقیقاتی انجام داده‌اند.^[۱]

بر اساس شواهد تاریخی یافت‌شده در این مکان، سی تپ احتمالاً مرکز یکی از مندالاهای دوارواتی بوده است.^[۲]^[۳] همچنین، از طریق ازدواج‌های سلطنتی، پیوندهایی با شهر سِما، پایتخت ایالت همسایه کاناساپورا که در شرق و در آن‌سوی کوه‌های دونگ فایا ین در حوضه رودخانه مون قرار داشت، برقرار کرده بود.^[۳] برخی پژوهشگران بر این باورند که سی تپ همان آیوججهاپورا بوده است، شهری که در متون پالی همچون راتانابیمباوامسا [th] و جیناکالامالی به عنوان پیشگام پادشاهی آیوتایا ذکر شده است.^[۴]^[۵]^: ۵۱

سی تپ در سال ۱۹۸۴ به عنوان یک پارک تاریخی ثبت شد و در سال ۲۰۱۹ به عنوان یک میراث جهانی یونسکو به صورت موقت پیشنهاد شد.^[۶] در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳، این محوطه با عنوان شهر باستانی سی تپ و یادمان‌های مرتبط با دوارواتی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این نخستین سایت فرهنگی در تایلند بود که پس از بان چیانگ در سال ۱۹۹۲، موفق به دریافت این عنوان شد.^[۷]^[۸]

تاریخچه

سکونت اولیه: قرن چهارم تا پنجم میلادی

سی تهپ از یک روستای کشاورزی ماقبل تاریخ در دره پا ساک، حدود ۲۵۰۰ تا ۱۵۰۰ سال پیش توسعه یافت.^[۹] در نخستین مرحله باستان‌شناسی (حدود قرن چهارم تا پنجم میلادی)، سکونت اولیه سی تهپ درون شهر داخلی متمرکز بود و یک سنت تدفینی با نذورات مرتبط با هند و جوامع منطقه مرکزی و حوزه رودخانه مون در شمال شرقی وجود داشت.^[۱۰]

دوران تأثیرات هندوئیسم: قرن ششم تا هشتم میلادی

دومین مرحله سکونت (حدود قرن ششم تا هشتم میلادی) با گسترش به شهر بیرونی همراه بود. با ظهور نظام پادشاهی، ویشنوپرستی در جامعه سی تهپ نقش مهمی یافت و روابطی با هند، فونان، چِنلا و فرهنگ دوارواتی برقرار شد.^[۱۰] سی تهپ از قرن ششم میلادی یکی از مراکز فرهنگی شهری دوارواتی بود و از اولین جوامع تایلند به‌شمار می‌رفت که با هند ارتباط برقرار کرد. این موضوع در سنگ‌نوشته K 978 که به زبان سانسکریت و با الفبای پالاوا در قرن ششم میلادی نوشته شده، تأیید شده است. بدین ترتیب، سی تهپ همراه با دیگر دولت‌های اولیه جنوب‌شرق آسیا مانند فونان، چنلا و پادشاهی سری کشترا به یک دولت اولیه تبدیل شد.^[۱۱] چارلز هایگام به سنگ‌نوشته‌ای از سی تهپ در قرن هفتم میلادی اشاره می‌کند که در آن آمده است: «در این سال… پادشاهی که برادرزاده شاه بزرگ، فرزند پروتیوینادراوارمان، و به بزرگی بهاواوارمان است، که اصول اخلاقی برجسته‌ای دارد، قدرتمند و وحشت دشمنانش است، این سنگ‌نوشته را در هنگام جلوس بر تخت سلطنت برپا کرد.» شهر توسط یک خندق به وسعت ۴٫۷ کیلومتر مربع محصور شده بود، در حالی که سازه خائو کلانگ نای (تای: เขาคลังใน) مربوط به قرن ششم تا هفتم میلادی است.^[۱۲]^{: ۳۰۳٬۳۰۸–۳۰۹}

دوران تأثیرات بودیسم: قرن هشتم تا دهم میلادی

این دوره (حدود قرن هشتم تا دهم میلادی) اوج شکوفایی سی تهپ بود. یک سیستم آبیاری توسعه یافت و هنرهای تحت تأثیر مهایانه شکل گرفت، در حالی که روابط با هند، دوارواتی و شهرهای شمال‌شرقی ادامه داشت. سی تهپ به همراه سما [fr] و لوپبوری مسیرهای منطقه را تحت کنترل داشت.^[۱۰] توسعه سی تهپ منجر به تأسیس شهر همسایه‌اش، تا رونگ (تای: ท่าโรง)، شد که در ۲۰ کیلومتری شمال و در امتداد رودخانه پا ساک قرار داشت و بعدها در دوران سلطنت پادشاه نانگ‌کلاو از پادشاهی راتاناکوسین به ناحیه ویچیان بوری تغییر نام یافت.^[۱۳] از طریق بودیسم، شواهد تاریخی متعددی ارتباط بین سی تهپ و دیگر موجودیت‌های دوارواتی-محور مانند ون دان را در ایسان نشان می‌دهند.^[۱۴]^{: ۹۱–۹۲}

در این دوره، سی تهپ به همراه پادشاهی لاوو مرکز دولت دوارواتی به سبک ماندالا بود، اما به دلیل مهاجرت‌های ناشی از شرایط آب و هوایی یا شیوع بیماری، سی تهپ شکوه خود را از دست داد و لاوو به عنوان تنها مرکز قدرت در منطقه باقی ماند تا اینکه بین قرن‌های دهم تا یازدهم میلادی تحت سلطه خمرها قرار گرفت.^[۱۵]

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ "อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ: ประวัติที่มาและความสำคัญ". virtualhistoricalpark.finearts.go.th (به تایلندی). Fine Arts Department. Retrieved 21 September 2023.
↑ "หลักฐานฟ้อง! ทำไมจึงเชื่อได้ว่า "ศรีเทพ" คือศูนย์กลางทวารวดี". www.silpa-mag.com (به تایلندی). 13 December 2023. Archived from the original on 14 December 2023. Retrieved 14 December 2023.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ""ศรีเทพ-เสมา" เมืองเครือข่าย ศรีทวารวดี-ศรีจนาศะ?". www.silpa-mag.com (به تایلندی). 24 November 2023. Archived from the original on 14 December 2023. Retrieved 14 December 2023.
↑ Pensupa Sukkata (16 June 2022). "ฤๅเมืองโบราณศรีเทพ คือ 'อโยธยา-มหานคร' ในตำนานพระแก้วมรกต และตำนานพระสิกขีปฏิมาศิลาดำ?" [Is the ancient city of Sri Thep the ‘Ayutthaya-the metropolis’ in the legend of the Emerald Buddha and the legend of the black stone Buddha Sikhi Patima?]. Matichon (به تایلندی). Retrieved 19 December 2024.
↑ Pae Talalak (1912). "รัตนพิมพวงษ์" [Ratanabimbavamsa] (PDF) (به تایلندی). Retrieved 19 December 2024.
↑ Karnjanatawe, Karnjana (28 January 2021). "Unesco to get Si Thep report". Bangkok Post (به انگلیسی). Retrieved 18 August 2022.
↑ "Si Thep historical park recognised as UNESCO World Cultural Heritage Site". www.thaipbsworld.com.
↑ "As Thai town joins Unesco list, site 'completely unprepared' for tourism". South China Morning Post (به انگلیسی). 20 September 2023.
↑ کنوانسیون میراث جهانی، (۲۰۱۹). "شهر باستانی سی تهپ"، فهرست موقت، یونسکو.
↑ ^۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ ^۱۰٫۲ Depimai, Anurak (2020). توسعه فرهنگی سی تهپ به عنوان شهر باستانی پیش از قرن چهاردهم (رساله دکتری). دانشگاه سیلپاکورن.
↑ کنوانسیون میراث جهانی، (۲۰۱۹). "شهر باستانی سی تهپ"، فهرست موقت، یونسکو.
↑ Higham, Charles (2014). جنوب‌شرق آسیا در دوران اولیه: از نخستین انسان‌ها تا آنگکور. بانکوک: River Books. ISBN 9786167339443.
↑ "از "سی تهپ" تا "ویچیان بوری": تاریخی هزار ساله که به هم پیوسته است". www.silpa-mag.com (به تایلندی). 19 دسامبر 2023. Archived from the original on 19 December 2023. Retrieved 19 December 2023.
↑ هیرام وودوارد (2023). "دوارواتی، سی تهپ و ون دان". Archived from the original on 15 October 2022.
↑ آتیثان چانتراکلوم (6 سپتامبر 2019). "رایحه "لاوو، سی تهپ، سما": ماندالای "سری جناسا"". Matichon (به تایلندی). Archived from the original on 26 October 2023. Retrieved 26 October 2023.

پیوند به بیرون

[Virtual-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ "อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ: ประวัติที่มาและความสำคัญ". virtualhistoricalpark.finearts.go.th (به تایلندی). Fine Arts Department. Retrieved 21 September 2023.

[silp-2] "หลักฐานฟ้อง! ทำไมจึงเชื่อได้ว่า "ศรีเทพ" คือศูนย์กลางทวารวดี". www.silpa-mag.com (به تایلندی). 13 December 2023. Archived from the original on 14 December 2023. Retrieved 14 December 2023.

[mag-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ""ศรีเทพ-เสมา" เมืองเครือข่าย ศรีทวารวดี-ศรีจนาศะ?". www.silpa-mag.com (به تایلندی). 24 November 2023. Archived from the original on 14 December 2023. Retrieved 14 December 2023.

[mati-4] Pensupa Sukkata (16 June 2022). "ฤๅเมืองโบราณศรีเทพ คือ 'อโยธยา-มหานคร' ในตำนานพระแก้วมรกต และตำนานพระสิกขีปฏิมาศิลาดำ?" [Is the ancient city of Sri Thep the ‘Ayutthaya-the metropolis’ in the legend of the Emerald Buddha and the legend of the black stone Buddha Sikhi Patima?]. Matichon (به تایلندی). Retrieved 19 December 2024.

[rat-5] Pae Talalak (1912). "รัตนพิมพวงษ์" [Ratanabimbavamsa] (PDF) (به تایلندی). Retrieved 19 December 2024.

[6] Karnjanatawe, Karnjana (28 January 2021). "Unesco to get Si Thep report". Bangkok Post (به انگلیسی). Retrieved 18 August 2022.

[7] "Si Thep historical park recognised as UNESCO World Cultural Heritage Site". www.thaipbsworld.com.

[8] "As Thai town joins Unesco list, site 'completely unprepared' for tourism". South China Morning Post (به انگلیسی). 20 September 2023.

[9] کنوانسیون میراث جهانی، (۲۰۱۹). "شهر باستانی سی تهپ"، فهرست موقت، یونسکو.

[Depimai-10] ۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ ^۱۰٫۲ Depimai, Anurak (2020). توسعه فرهنگی سی تهپ به عنوان شهر باستانی پیش از قرن چهاردهم (رساله دکتری). دانشگاه سیلپاکورن.

[11] کنوانسیون میراث جهانی، (۲۰۱۹). "شهر باستانی سی تهپ"، فهرست موقت، یونسکو.

[Higham-12] Higham, Charles (2014). جنوب‌شرق آسیا در دوران اولیه: از نخستین انسان‌ها تا آنگکور. بانکوک: River Books. ISBN 9786167339443.

[tharong-13] "از "سی تهپ" تا "ویچیان بوری": تاریخی هزار ساله که به هم پیوسته است". www.silpa-mag.com (به تایلندی). 19 دسامبر 2023. Archived from the original on 19 December 2023. Retrieved 19 December 2023.

[woodward-14] هیرام وودوارد (2023). "دوارواتی، سی تهپ و ون دان". Archived from the original on 15 October 2022.

[15] آتیثان چانتراکلوم (6 سپتامبر 2019). "رایحه "لاوو، سی تهپ، سما": ماندالای "سری جناسا"". Matichon (به تایلندی). Archived from the original on 26 October 2023. Retrieved 26 October 2023.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]