Abessief

De abessief is een naamval met als hoofdbetekenis "in de afwezigheid van". In het Nederlands wordt deze naamval meestal vertaald met behulp van het voorzetsel zonder of het achtervoegsel -loos. De abessief komt voor in Fins-Oegrische talen, Altaïsche talen, Australische talen, Kaukasische talen en Afro-Aziatische talen.

In het Somalisch wordt de abessief gevormd door het achtervoegsel -laa of -la toe te voegen en alle lettergrepen van het woord behalve de eerste weg te laten. Bijvoorbeeld:

jeceyl, "liefde" → jee-laa, "liefdeloos"

dar, "kleren" → dar-la, "zonder kleren" (= naakt)

In het Martuthunira wordt de abessief gevormd met behulp van de achtervoegsels wirriwa en -wirraa:

In het Fins wordt de abessief gemarkeerd met het achtervoegsel -tta voor achterste klinkers en -ttä voor voorste klinkers, naargelang de klinkerharmonie:

raha "geld"

rahatta "zonder geld"

Een gelijkwaardige constructie bestaat uit het woord ilman en de partitief:

ilman rahaa "zonder geld"

of minder gebruikelijk:

rahaa ilman "zonder geld"

De abessief wordt weinig gebruikt bij zelfstandige naamwoorden maar wel bij gesubstantiveerde werkwoordsvormen (deze worden gevormd met behulp van het achtervoegsel -ma- / -mä-), zoals puhu-ma-tta "zonder te spreken", osta-ma-tta "zonder te kopen", välittä-mä-ttä "zonder te zorgen (voor)":

Juna jäi tulematta. "The trein kwam niet".

Deze trein kan vaak worden vervangen door de ontkennende vorm van het werkwoord:

Juna ei tullut.

In het Estisch wordt de abessief gemarkeerd door -ta, in zowel het enkel- als meervoud:

(ilma) autota "zonder auto"

Gesubstantiveerde werkwoordsvormen worden gemarkeerd door -ma- en de abessiefmarkeerder -ta:

Rong jäi tulemata. "De trein verscheen niet."

In het Skolt-Samisch is de abessief nog volop in gebruik. De markeerder is zowel in het enkel- als meervoud -tää:

Riâkkum veä'rtää. "Ik huilde zonder reden."

Het Skolt-Samisch heeft daarnaast een aan de abessief verwant afhankelijk werkwoord. De uitgang is -ǩâni of -kani:

Son vuõ'lji domoi mainsteǩâni mõ'nt leäi puättam. "Hij/Zij ging naar huis zonder te zeggen waarom hij/zij was gekomen."

In het Inari-Samisch is de markeerder van de abessief -táá. Het bijbehorende afhankelijke werkwoord heeft de uitgangen -hánnáá, -hinnáá of -hennáá.

In andere Fins-Oegrische talen zoals het Fins komt de abessief alleen nog voor in versteende uitdrukkingen.

In het Hongaars wordt -talan/-telen en varianten daarvan gebruikt voor de abessief. Voorbeeld van vorming: szabályos "regelmatig", szabálytalan "onregelmatig"; független "onafhankelijk". Ook kan een achterzetsel worden gebruikt, bijvoorbeeld: cukor nélkül "zonder suiker".

Het Turks heeft het abessiefsuffix -siz, met de allomorfen -sız, -suz en -süz: Ev-siz, bark-sız, görgü-süz, yurtsuz.