Associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje

Associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje
Associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje met langkapselsterretje
Syntaxonomische indeling
Klasse: Koelerio-Corynephoretea (klasse van droge graslanden op zandgrond) Orde: Cladonio-Koelerietalia (fakkelgras-orde) Verbond: Tortulo-Koelerion (duinsterretjes-verbond)
Associatie
Tortello-Bryoerythrophylletum Boerboom 1960

De associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje (Tortello-Bryoerythrophylletum) is een associatie uit het duinsterretjes-verbond (Tortulo-Koelerion). Het is een enkel in Nederland voorkomende plantengemeenschap met een dominantie van bladmossen, die vooral te vinden is op de vochtige noordzijde van zeeduinen.

• Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r14Ca03
• BWK-karteringscode: niet van toepassing
• Natura2000-habitattypecode (EU-code): H2130
• Corine biotope: 16.22 - Dunes grises
• Eunis Habitat Types: B1.4 - Coastal stable dune grassland (grey dunes)

De wetenschappelijke naam Tortello-Bryoerythrophylletum is afgeleid van de botanische namen van twee opvallende soorten voor de associatie, de kenmerkende mossoorten langkapselsterretje (Tortula subulata) en oranjesteeltje (Bryoerythrophyllum recurvirostrum).

De associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje is een gemeenschap waarin de moslaag, met daarin vooral topkapselmossen, domineert. De kruidlaag is meestal zeer ijl en bestaat overwegend uit eenjarige planten.

De boom- en struiklaag zijn afwezig.

Deze plantengemeenschap vinden we overwegend op noordhellingen van zeeduinen, waar de lucht voldoende vocht bevat om grassen en/of dwergstruiken toe te laten een uitgebreid wortelstel te ontwikkelen en waar zich voldoende humus te ontwikkelen. Op kleine, open plaatsen tussen de hogere planten waar wat erosie plaatsvindt, zoals naast paadjes of in erosiegeulen, kan zich deze pioniersvegetatie ontwikkelen.

Van de associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje worden in Nederland en Vlaanderen twee subassociaties onderscheiden.

De typische subassociatie (Tortello-Bryoerythrophylletum typicum) is de meest typische vorm van de associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje. De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) is r14Ca03a.

Een subassociatie met groot kolkhoedje (Tortello-Bryoerythrophylletum encalyptetosum) heeft groot klokhoedje (Encalypta streptocarpa) als differentiërende soort. De syntaxoncode voor Nederland (rVvN) is r14Ca03b.

Het verspreidingsgebied van de associatie van oranjesteeltje en langkapselsterretje is enkel bekend van Nederland, en beperkt tot de duinen. In de Kennemerduinen zijn de mooiste voorbeelden te vinden, maar ook op Voorne, Texel, Ameland en Schiermonnikoog komt deze vegetatie voor.

Deze associatie heeft enkel topkapselmossen als specifieke kensoorten, waaronder de naamgevende soorten oranjesteeltje en langkapselsterretje de meest voorkomende zijn, naast duinkronkelbladmos, groot klokhoedje en muurdubbeltandmos. Van de hogere niveaus zijn vooral kalksmaltandmos en gewoon klauwtjesmos meestal aanwezig. De hogere planten zijn vertegenwoordig door kleine, mosachtige plantjes als kandelaartje, sierlijke vetmuur en zandhoornbloem. Het gelatineuze korstmos duinzwelmos kent zijn optimum in deze gemeenschap.

Differentiërende soorten ten opzichte van de nauw verwante associatie van vetkruid en tijm zijn zachte haver, kweek, goudhaver en bevertjes.

Kruidlaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking	Afbeelding
kV	-	> 20%	zanddoddegras	Phleum arenarium
kV	-	> 20%	kandelaartje	Saxifraga tridactylites
kV	-	> 10%	duinreigersbek	Erodium cicutarium subsp. dunense
kO	-	> 40%	ruw vergeet-mij-nietje	Myosotis ramosissima
kO	-	> 40%	smal fakkelgras	Koeleria macrantha
kO	-	> 10%	duinviooltje	Viola curtisii
kO	-	< 10%	kruipend stalkruid	Ononis spinosa subsp. repens
kO	-	< 10%	kleine steentijm	Clinopodium acinos	Buiten Limburg
kK	-	> 50%	zandhoornbloem	Cerastium semidecandrum
kK	-	> 30%	geel walstro	Galium verum
kK	-	> 20%	zandzegge	Carex arenaria
bg	-	-	sierlijke vetmuur	Sagina nodosa

Moslaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking	Afbeelding
kA	-	> 60%	oranjesteeltje	Bryoerythrophyllum recurvirostrum
kA	-	> 60%	langkapselsterretje	Tortula subulata
kA	-	> 50%	duinkronkelbladmos	Tortella flavovirens
kA	-	> 40%	groot klokhoedje	Encalypta streptocarpa	subassociatie met groot klokhoedje
kA	-	> 20%	duinbekermos	Cladonia pocillum
kA	-	> 20%	kalkgoudmos	Campyliadelphus chrysophyllus
kA	-	> 20%	muurdubbeltandmos	Didymodon vinealis
kV	-	> 30%	kalksmaltandmos	Ditrichum flexicaule
kV	-	> 20%	groot duinsterretje	Syntrichia ruralis var. ruraliformis
kV	-	> 20%	klein duinsterretje	Syntrichia ruralis var. calcicola
kV	-	-	duinzwelmos	Leptogium gelatinosum
kK	-	> 70%	gewoon klauwtjesmos	Hypnum cupressiforme
kK	-	> 20%	gewoon purpersteeltje	Ceratodon purpureus
kK	-	> 20%	klein leermos	Peltigera rufescens