Discuswerpen

Discuswerpen
Grieks beeld van een discuswerper
Algemene gegevens
Organisatie	België: KBAB  Nederland: Atletiekunie  Suriname: SAB Mondiaal: IAAF
Type	Ind. sport
Categorie	Krachtsport
Locatie	Atletiekbaan
Olympisch	706 v.Chr.[1]
Paralympisch	1964
Competities / Kampioenschappen
Kampioenschappen	BK / NK / EK / WK / OS Diamond League World Challenge
Kampioenen
Belgisch kampioen	64,15 Philip Milanov 54,98 Babette Vandeput
Nederlands kampioen	63,30 Shaquille Emanuelson 64,17 Jorinde van Klinken
Wereldkampioen	71,46 Daniel Ståhl 69,49 LauLauga Tausaga
Olympisch kampioen	68,90 Daniel Ståhl 68,98 Valarie Allman
Records
Belgisch record	67,26 Philip Milanov 61,40 Marie-Paule Geldhof
Nederlands record	68,12 Erik de Bruin 70,22 Jorinde van Klinken[2]
Europees record	74,35 Mykolas Alekna 76,80 Gabriele Reinsch
Wereldrecord	74,35 Mykolas Alekna 76,80 Gabriele Reinsch
Verwante sporten
Verwante sporten	Kogelstoten Kogelslingeren Meerkamp Speerwerpen
Laatst bijgewerkt op: 15 april 2024
Portaal    Sport Atletiek

Het discuswerpen is een atletiekdiscipline, waarbij een lensvormige discus weggeslingerd wordt. De mannen werpen een discus met een massa van 2 kg en 220 mm middellijn, terwijl bij de vrouwen de discus 1 kg weegt bij een middellijn van 181 mm. Bij junioren en masters wordt met andere gewichten geworpen.

Discuswerpen werd in de oudheid al beoefend door de Grieken, onder meer op de klassieke Olympische Spelen. De Griekse beeldhouwer Myron van Eleutherae maakte in de vijfde eeuw v.C. een beroemd standbeeld van een discuswerper (Diskobolos). De door de Grieken gebruikte discussen hadden geen standaardgewicht, waren van ijzer, steen, brons of lood en de massa varieerde van 1,35 tot 4,76 kg. Een heel enkele maal wordt nog weleens een wedstrijd gehouden met een klassieke discus van 4 kg en zonder de huidige roterende techniek – er wordt dan een sport bedreven van minstens 2700 jaar oud.

Deze sport wordt sinds 1896 op de eerste Olympische Spelen beoefend. Bij de vrouwen maakt dit onderdeel sinds 1928 deel uit van de Olympische Spelen.

De discus wordt geworpen vanuit een betonnen ring met een middellijn van 2,50 meter. Er rondom ligt een dunne, opstaande, metalen rand van enkele centimeters hoogte. Het betonnen oppervlak van de ring moet, zoals bij alle werpnummers, twee centimeter lager liggen dan de omringende bodem. De 'aanloop' bij het discuswerpen bestaat uit rotaties van de werper, die daarbij binnen de ring moet blijven. Om veiligheidsredenen is de ring omgeven door een werpkooi van gaas, die naar de werprichting een opening van enkele meters breedte heeft. Een worp is slechts dan geldig, wanneer de discus landt in een sector met een hoek van 34,92° (uitgezet vanuit het midden van de ring), en de werp(st)er, pas nadat de discus geland is, de ring op correcte wijze verlaten heeft. De ring moet vanuit de achterste helft van de ring verlaten worden. De werpafstand wordt gemeten van de rand van de ring tot de meest dichtbije indruk die de discus in het veld maakt. Bij de meeste wedstrijden krijgt iedere werp(st)er drie pogingen, waarna de beste zes of acht atleten nog drie extra pogingen mogen doen.

Een discus bestaat uit een houten of kunststof middendeel met daaromheen een vrij smalle metalen rand. In het midden zit vaak een schroef, met behulp waarvan afwijkingen in het gewicht kunnen worden gecorrigeerd. De discus moet tweezijdig symmetrisch zijn, wat betekent dat de vorm van bovenzijde en de onderzijde gelijk moet zijn. Bij de discus is qua maatvoering en vorm weinig variatie toegestaan, maar er is wel variatie in de gewichtsverdeling. Bij discussen voor topwerpers kan tot meer dan 90% van het gewicht in de rand van de discus zitten, terwijl dat bij eenvoudige discussen slechts zo'n 70% is.

Met het kogelslingeren en de draaitechniek van het kogelstoten heeft het discuswerpen als overeenkomst, dat werpers door een aantal draaien het werptuig zo veel mogelijk snelheid geven. Bij de huidige, bijna zonder uitzondering gebruikte techniek staat bij aanvang van de worp de werper met de rug naar de werprichting, terwijl bij de afworp de borst naar het veld wijst. Er wordt dus ongeveer anderhalve draai gemaakt, maar doordat de discus in het begin naar achteren wordt gehouden (dat doet de werper van het Griekse beeld ook al; zie verder foto 1 van de beeldserie van Rutger Smith), maakt de discus ruim 1 3/4 draai, dat is zo'n 650°.

Heel kort samengevat bestaat de techniek van een rechtshandige uit een pirouette op het linkerbeen (foto 2), een vlakke 'omsprong' waarbij springend van links (foto 3) op rechts (foto 4) in de werprichting wordt bewogen, daarna een pirouette op rechts (foto 4/5) om tot de afworppositie te komen (foto 6). Al die tijd wordt de discus achter gehouden om pas bij de afworp tot naast de atleet te worden gebracht. De afworp zelf gebeurt op schouderhoogte en met gestrekte arm.

• Meer in detail en met iets meer uitleg vanuit de biomechanica: zie weer de foto's van Rutger Smiths toenmalige persoonlijk record van 65,51 m (Nederlandse kampioenschappen atletiek 2005). De worp begint met het naar achteren brengen van de discus (foto 1) en de discus zal tot aan de afworp achter blijven. Er volgt dan een draai op de linkervoet, waarbij de linkerknie de beweging 'leidt', zoals op foto 2 nog te zien is. Tijdens deze draai maakt de werper zich breed, zie de houding van rechterbeen en -arm op foto 2. De draaisnelheid is betrekkelijk laag, maar door het breed maken levert die niet zo hoge rotatiesnelheid toch veel rotatiemoment op (dit 'moment' is zeg maar opgeslagen energie, die later weer benut kan worden). Tijdens de draai balanceert de werper op de linkervoorvoet en kleine balansverstoringen kunnen de worp later verpesten.
• Hoewel het discuswerpen duidelijk een roterende beweging is, is het tegelijk ook een rechtlijnige beweging. Dat betreft dan om te beginnen de omsprong die op foto 3/4 te zien is. Op foto 2 begint de werper al naar voren te vallen, op 3 wordt afgezet met de linkervoet en op foto 4 landt de werper op de rechtervoorvoet. Door met de achtergrond te vergelijken valt goed te zien, dat de schouders tijdens deze omsprong wel roteren, maar horizontaal nauwelijks verplaatst worden; de voorwaartse beweging zit vooral in onderlijf, benen en voeten. Voor de omsprong wordt bijna 2/3e van de werpring gebruikt. Het tweede deel van de rechtlijnige beweging volgt dan, een draai op de rechtervoet. Deze tweede draai is kleiner dan de eerste, ruim 1/3e deel van de werpring wordt daarvoor gebruikt, het ritme is dus groot-klein. Bij de tweede draai worden de benen dicht bij elkaar gebracht (foto 4/5), waardoor de rotatiesnelheid veel hoger wordt (benutten van rotatiemoment). De linkervoet wordt snel vlak tegen de rand van de werpring geplaatst, een precisiebeweging die niet altijd slaagt – bij plaatsing van de voet op de rand wordt de worp ongeldig verklaard.
• Op foto 5/6 staat de afworpfase. Bij de afworp wordt, zoals bij alle technische onderdelen van de atletiek, veel gebruikgemaakt van voorspanning. Het is gebleken, dat een spier het krachtigst is als die vlak voor een beweging even in tegengestelde richting gerekt wordt. Bij het discuswerpen gebeurt dit onder meer met de rompspieren: op foto 1 is er wat voorspanning om de eerste draai in te zetten, op foto 2/3 zijn schouder- en bekkenas parallel en is er geen voorspanning, vanaf foto 4 echter gaat de bekkenas vóór lopen op de schouderas en ontstaat er grote spanning in de romp. De romp wordt als het ware als een veer opgedraaid en die veerspanning wordt bij de afworp gebruikt om de schouderas snel weer gelijk te laten komen met de bekkenas (foto 6). Er ontstaat ook veel voorspanning in de borstspieren, vooral de grote borstspier. Bij foto 2 wordt de werparm tamelijk ontspannen opzij en iets naar achter gehouden, maar bij foto 3/4/5 haalt het lichaam de arm in en ontstaat er grote spanning op de borst. Die spanning veroorzaakt, dat de op zich al goed getrainde borstspieren in extra korte tijd de arm van achter (foto 5) naar opzij kunnen brengen (foto 6).
• Bij de afworp gaat de discus voorwaarts, maar ook enigszins omhoog. De component omhoog wordt goeddeels met de benen veroorzaakt: op foto 2/5 zit het lichaamszwaartepunt tamelijk laag, om pas in de laatste fase door strekking van vooral het linkerbeen omhoog te gaan. Voor de voorwaartse component geldt dat die het grootst is als de discus zo ver mogelijk naar buiten afgeworpen wordt, zo ver mogelijk van de draaiingsas van de werper dus. Foto 6 laat zien waar de as van de werper zit: van linkervoorvoet naar linkerschouder. Alles draait om die as, ook de romp, de discus zit daar ver vandaan en zo verkrijgt de discus de hoogste snelheid.
• Bij de afworp bestaan er twee varianten. Bij de ene wordt de linkervoet stevig op de grond gehouden tot de discus weggevlogen is. Het idee hierachter is dat voor een beweging een vast punt nodig is, dat er tegen de grond afgezet moet worden. Bij de andere variant heeft de linkervoet niet of nauwelijks meer contact met de grond op het moment van de afworp, zoals op foto 6 te zien is. Het biomechanische nadeel hiervan is, dat actie van discus+arm een reactie de verkeerde kant op geeft in de rest van het lichaam, maar omdat het ding in actie weinig massa heeft in vergelijking met het reagerende ding, wordt dit nadeel op de koop toe genomen. De sprongafworp is wat dynamischer en voor een deel van de werpers de geschikste manier om de grootste afstanden te werpen.
• Bij 'werpen' denkt men aan acties van de armspieren, maar bij het discuswerpen doen die eigenlijk niets! Het discuswerpen is een beweging van het hele lijf, waarbij de beweging van onder naar boven verloopt. Eerst zorgen de voeten voor de meeste actie, dan komen heup, romp en ten slotte de borst. De arm is niet meer dan de noodzakelijke slinger. Wel geldt dat de lengte van de slinger van belang is. Werpers hebben lange armen en er wordt wel gezegd, dat bij topwerpers een centimeter meer naar buiten afwerpen een winst van een halve meter oplevert.

Een interessante uitdaging voor discuswerpers is om de discus te laten 'vliegen'. Een slordig afgeworpen discus gaat fladderen, vangt veel wind en komt daardoor niet ver, terwijl goede werpers juist gebruikmaken van de luchtweerstand om extra verre afstanden te bereiken. Bij de afworp wordt er namelijk voor gezorgd, dat de discus snel om een verticale as roteert en dat de discus zodanig helt, dat de lucht tegen de onderkant van de discus komt gedurende een groot deel van de vlucht. De rotatie zorgt ervoor, dat de discus tijdens de vlucht lang dezelfde ligging behoudt (gyroscopisch effect) en de luchtstroom tegen de onderkant 'blaast' de discus iets omhoog. Discuswerpers zijn dan ook de enige atleten die heel graag tegenwind hebben. Bij een goede techniek wordt de discus 'op de wind gelegd' en dat levert meters voordeel op (aerodynamisch effect). Dit verklaart ook waarom dure discussen veel gewicht in de metalen rand hebben, het gyroscopisch effect is dan groter en de discus kan verder vliegen bij een perfecte afworp; omgekeerd geldt echter ook dat iedere afwijking van de ideale afworp met zo'n discus meer nadeel oplevert. Het zal duidelijk zijn, dat optimaal gebruik kunnen maken van de aerodynamische eigenschappen van een discus zeer veel training vereist.

Rang	Afstand (meter)	Atleet	Nationaliteit	Plaats	Datum
1	74,35	Mykolas Alekna	Litouwen	Ramona	15 april 2024
2	74,08	Jürgen Schult	DDR	Neubrandenburg	6 juni 1986
3	73,88	Virgilijus Alekna	Litouwen	Kaunas	8 maart 2000
4	73,38	Gerd Kanter	Estland	Helsingborg	4 september 2006
5	71,86	Joeri Doemtsjev	Sovjet-Unie	Moskou	29 mei 1983
		Daniel Ståhl	Zweden	Bottnaryd	29 juni 2019
		Kristjan Čeh	Slovenië	Jõhvi	16 juni 2023
8	71,84	Piotr Malachowski	Polen	Hengelo	8 juni 2013
9	71,70	Róbert Fazekas	Hongarije	Szombathely	14 juli 2002
10	71,50	Lars Riedel	Duitsland	Wiesbaden	3 mei 1997

Bijgewerkt: 15 april 2024

Rang	Afstand (meter)	Atlete	Nationaliteit	Plaats	Datum
1	76,80	Gabriele Reinsch	DDR	Neubrandenburg	9 juli 1988
2	74,56	Zdenka Silhava	Tsjechië	Nitra	26 augustus 1984
		Ilke Wyludda	DDR	Neubrandenburg	23 juli 1989
4	74,08	Diana Sachse-Gansky	DDR	Karl-Marx-Stadt	20 juni 1987
5	73,36	Irina Meszynski	DDR	Praag	17 augustus 1984
6	73,28	Galina Savinkova	Sovjet-Unie	Donetsk	8 september 1984
7	73,23	Tsvetanka Khristova	Bulgarije	Kazanlak	19 april 1987
8	73,10	Gisela Beyer	DDR	Berlijn	20 juli 1984
9	73,09	Yaimé Pérez	Cuba	Ramona	13 april 2024
10	72,92	Martina Hellmann	DDR	Potsdam	20 augustus 1987

1. Bijgewerkt: 14 juni 2024

Continent	Geslacht	Prestatie	Atleet	Land	Datum	Plaats
Afrika	M	70,32	Frantz Kruger	RSA	26 mei 2002	Salon-de-Provence
	V	64,96	Chiomo Onyekwere	NGR	15 april 2023	Ramona
Noord- en Midden-Amerika	M	71,32	Ben Plucknett	USA	4 juni 1983	Eugene
	V	71,46	Valarie Allman	USA	8 april 2022	San Diego
Zuid-Amerika	M	70,29	Mauricio Ortega	COL	22 juli 2020	Lovelhe
	V	65,34	Andressa de Morais	BRA	26 juni 2019	Leiria
Azië	M	69,32	Ehsan Hadadi	IRI	3 juni 2008	Tallinn
	V	71,68	Xiao Yanling	CHN	14 maart 1992	Peking
Europa	M	74,35 (WR)	Mykolas Alekna	Litouwen	14 april 2024	Ramona
	V	76,80 (WR)	Gabriele Reinsch	DDR	9 juli 1988	Neubrandenburg
Oceanië	M	70,39	Alex Rose	SAM	16 april 2023	Ramona
	V	69,64	Dani Stevens	AUS	13 augustus 2017	Londen

Bijgewerkt: 14 april 2024

Afstand	Naam	Land	Datum	Plaats
74,35 m	Mykolas Alekna [1]	LTU	15 april 2024	Ramona
74,08 m	Jürgen Schult	GDR	6 juni 1986	Neubrandenburg
71,86 m	Joeri Doemtsjev	URS	29 mei 1983	Moskou
71,16 m	Wolfgang Schmidt	GDR	9 augustus 1978	Berlijn
70,86 m	Mac Wilkins	USA	1 mei 1976	San José
70,24 m	Mac Wilkins	USA	1 mei 1976	San José
69,80 m	Mac Wilkins	USA	1 mei 1976	San José
69,18 m	Mac Wilkins	USA	24 april 1976	Walnut
69,08 m	John Powell	USA	3 mei 1975	Long Beach
68,48 m	John van Reenen	RSA	14 maart 1975	Stellenbosch
68,40 m	Ricky Bruch	SWE	5 juli 1972	Stockholm
68,40 m	Jay Silvester	USA	18 september 1968	Reno
68,07 m	Jay Silvester	USA	18 september 1968	Reno
66,54 m	Jay Silvester	USA	25 mei 1968	Modesto
66,07 m	Ludvík Daněk	TCH	7 juni 1966	Long Beach
65,22 m	Ludvík Daněk	TCH	12 oktober 1965	Sokolov
64,55 m	Ludvík Daněk	TCH	2 augustus 1964	Turnov
62,94 m	Al Oerter	USA	25 april 1964	Walnut
62,62 m	Al Oerter	USA	27 april 1963	Walnut
62,45 m	Al Oerter	USA	1 juli 1962	Chicago
61,64 m	Vladimir Troesenjev	URS	4 juni 1962	Leningrad
61,10 m	Al Oerter	USA	18 mei 1962	Los Angeles
60,72 m	Jay Silvester	USA	20 augustus 1961	Brussel
60,56 m	Jay Silvester	USA	11 augustus 1961	Frankfurt am Main
59,91 m	Rink Babka	USA	12 augustus 1960	Walnut
59,91 m	Edmund Piatkowski	POL	14 juni 1959	Warschau
59,28 m	Fortune Gordien	USA	22 augustus 1953	Pasadena
58,10 m	Fortune Gordien	USA	11 juli 1953	Pasadena
57,93 m	Sim Iness	USA	20 juni 1953	Lincoln
56,97 m	Fortune Gordien	USA	14 augustus 1949	Hämeenlinna
56,46 m	Fortune Gordien	USA	9 juli 1949	Lissabon
55,33 m	Adolfo Consolini	ITA	10 oktober 1948	Milaan
54,93 m	Robert Fitch	USA	8 juni 1946	Minneapolis
54,23 m	Adolfo Consolini	ITA	14 april 1946	Milaan
53,34 m	Adolfo Consolini	ITA	26 oktober 1941	Milaan
53,26 m	Archibald Harris	USA	20 juni 1941	Palo Alto
53,10 m	Willy Schröder	GER	28 april 1935	Maagdenburg
52,42 m	Harald Andersson	SWE	25 augustus 1934	Oslo
52,20 m	Harald Andersson	SWE	25 augustus 1934	Oslo
51,73 m	Paul Jessup	USA	23 augustus 1930	Pittsburgh
51,03 m	Eric Krenz	USA	17 mei 1930	Palo Alto
49,94 m	Eric Krenz	USA	17 mei 1930	Stanford
49,90 m	Eric Krenz	USA	9 maart 1929	Palo Alto
48,77 m	Hans Hoffmeister	GER	22 juli 1928	Gelsenkirchen
48,20 m	Bud Houser	USA	2 april 1926	Palo Alto
47,89 m	Glenn Hartranft	USA	2 mei 1925	San Francisco
47,61 m	Thomas Lieb	USA	14 september 1924	Chicago
47,58 m	James Duncan	USA	27 mei 1912	New York

Afstand	Naam	Land	Datum	Plaats
76,80 m	Gabriele Reinsch	GDR	9 juli 1988	Neubrandenburg
74,56 m	Zdeňka Šilhavá	TCH	26 augustus 1984	Nitra
73,36 m	Irina Meszynski	GDR	17 augustus 1984	Praag
73,26 m	Galina Savinkova	URS	22 mei 1983	Leselidze
71,80 m	Maria Petkova	BUL	13 juli 1980	Sofia
71,50 m	Evelin Jahl	GDR	10 mei 1980	Potsdam
70,72 m	Evelin Jahl	GDR	12 augustus 1978	Dresden
70,50 m	Faina Melnik	URS	24 april 1976	Sotsji
70,20 m	Faina Melnik	URS	20 augustus 1975	Zürich
69,90 m	Faina Melnik	URS	27 mei 1974	Praag
69,48 m	Faina Melnik	URS	27 september 1973	Edinburgh
67,58 m	Faina Melnik	URS	10 juli 1973	Moskou
67,44 m	Faina Melnik	URS	25 mei 1973	Riga
67,32 m	Argentina Menis	ROM	23 september 1972	Constanța
66,76 m	Faina Melnik	URS	4 augustus 1972	Moskou
65,48 m	Faina Melnik	URS	24 juni 1972	Augsburg
65,42 m	Faina Melnik	URS	31 mei 1972	Moskou
64,88 m	Faina Melnik	URS	4 september 1971	München
64,22 m	Faina Melnik	URS	12 augustus 1971	Helsinki
63,96 m	Liesel Westermann	FRG	27 september 1969	Hamburg
62,70 m	Liesel Westermann	FRG	18 juni 1969	Berlijn
62,54 m	Liesel Westermann	FRG	24 juli 1968	Werdohl
61,64 m	Christine Spielberg	GDR	26 mei 1968	Regis Breitingen
61,26 m	Liesel Westermann	FRG	5 november 1967	São Paulo
59,70 m	Tamara Press	URS	11 augustus 1965	Moskou
59,29 m	Tamara Press	URS	18 mei 1963	Moskou
58,98 m	Tamara Press	URS	20 september 1961	Londen
58,06 m	Tamara Press	URS	1 september 1961	Sofia
57,43 m	Tamara Press	URS	15 juli 1961	Moskou
57,15 m	Tamara Press	URS	12 september 1960	Rome
57,04 m	Nina Doembadse	URS	18 oktober 1952	Tbilisi
53,61 m	Nina Romasjkova	URS	9 augustus 1952	Odessa
53,37 m	Nina Doembadse	URS	27 mei 1951	Gori
53,25 m	Nina Doembadse	URS	8 augustus 1948	Moskou
50,50 m	Nina Doembadse	URS	29 augustus 1946	Sarpsborg
49,88 m	Nina Doembadse	URS	14 augustus 1944	Moskou
49,54 m	Nina Doembadse	URS	29 oktober 1939	Tbilisi
49,11 m	Nina Doembadse	URS	18 september 1939	Moskou
48,31 m	Gisela Mauermayer	GER	11 juli 1936	Berlijn
47,12 m *	Gisela Mauermayer	GER	25 augustus 1935	Dresden
46,10 m *	Gisela Mauermayer	GER	29 juni 1935	Jena
45,53 m *	Gisela Mauermayer	GER	23 juni 1935	München
44,76 m *	Gisela Mauermayer	GER	4 juni 1935	Neurenberg
44,34 m *	Gisela Mauermayer	GER	2 juni 1935	Ulm
44,19 m *	Jadwiga Wajs	POL	15 augustus 1934	Brussel
43,795 m *	Jadwiga Wajs	POL	11 augustus 1934	Londen
43,08 m *	Jadwiga Wajs	POL	15 juli 1933	Królewska Huta
42,56 m *	Jadwiga Wajs	POL	3 mei 1933	Pabianice
42,43 m *	Jadwiga Wajs	POL	19 juni 1932	Łódź
40,84 m *	Grete Heublein	GER	19 juni 1932	Hagen
40,39 m *	Jadwiga Wajs	POL	16 mei 1932	Łódź
40,345 m *	Jadwiga Wajs	POL	15 mei 1932	Pabianice
39,76 m *	Jadwiga Wajs	POL	8 mei 1932	Łódź
39,62 m *	Halina Konopacka	POL	31 juli 1928	Amsterdam
39,18 m *	Halina Konopacka	POL	4 september 1927	Warschau
38,34 m *	Milly Reuter	GER	22 augustus 1926	Braunschweig
38,28 m *	Milly Reuter	GER	22 augustus 1926	Braunschweig
34,90 m *	Halina Konopacka	POL	8 augustus 1926	Warschau
34,15 m *	Halina Konopacka	POL	23 mei 1926	Warschau
33,405 m *	Halina Konopacka	POL	21 juni 1925	Warschau
33, 01 m *	Emilie Reuter	GER	13 mei 1926	Frankfurt am Main
31,23 m *	Halina Konopacka	POL	10 mei 1925	Warschau
31,15 m *	Marie Vidláková	TCH	11 oktober 1925	Praag
30,225 m *	Lucienne Velu	FRA	19 september 1924	Parijs
30,10 m *	Violette Gouraud-Morris	FRA	4 augustus 1924	Londen
28,325 m *	Lisette Petré[3][4]	BEL	21 juli 1924	Brussel
27,70 m *	Lucie Petit	FRA	14 juli 1924	Parijs
27,39 m *	Yvonne Tembouret	FRA	23 september 1923	Parijs