Herbaijum

Herbaijum

Plaats in Nederland
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Waadhoeke
Coördinaten	53° 11′ NB, 5° 30′ OL
Algemeen
Oppervlakte	3,05[1] km²
- land	2,97[1] km²
- water	0,08[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	270[1] (89 inw./km²)
Woning­voorraad	118 woningen[1]
Overig
Postcode	8807
Netnummer	0517
Woonplaats­code	1365
Belangrijke verkeersaders
Detailkaart
Locatie in de voormalige gemeente Franekeradeel
Foto's
Kerk van Herbaijum
Oudere bewoning van Herbaijum
Portaal    Nederland Friesland

Herbaijum (Fries: Hjerbeam) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Herbaijum ligt tussen Harlingen en Franeker aan de Rijksweg en een zijtak van het Van Harinxmakanaal. Ten noorden van het dorp ligt de A31. In 2023 telde het dorp 270 inwoners.^[1]

Tussen Franeker en Herbaijum ligt de buurtschap Kiesterzijl.

Het dorp is ontstaan op een terp en is dus een terpdorp. In de 13e eeuw werd de plaats vermeld als Herbadingum en Heerbadigim. Later werd dit Herbaynghum, Herbadeghum en in 1505 Herbaeyum. De plaatsnaam zou duiden op een woonplaats (heem/um) van de familie Herbadinga.

In de 19e groeide het dorp. Ondanks dat de stad Franeker steeds dichterbij kwam, bleef Herbaijum een afzonderlijke plaats.

Tot 1 lag de plaats in de gemeente Franekeradeel die overging in de gelijknamige fusiegemeente Franekeradeel.

Het dorp is enigszins bekend door de Sickema State, deze stins bestond al in 15e eeuw. De stins is de geboorteplek van Sicco van Goslinga, van het adellijke geslacht Van Goslinga. De state stond bekend als een edele state en bestond twee achter en aan elkaar gebouwde statige huizen. Deze werden echter in de 18e eeuw afgebroken, waar waarschijnlijk nog 1749. Op de plek is later een boerderij gebouwd.

De toegangspoort is wel bewaard gebleven en is een rijksmonument.

De huidige kerk van Herbaijum is in de 19e eeuw zo herbouwd dat er weinig over is van de 13e-eeuwse kerk. Die kerk was aan Nicolaas van Myra gewijd.

Herbaijum had een halte, station Midlum-Herbaijum aan de lijn Stiens - Harlingen. Deze lijn was actief tussen 1 oktober 1903 tot 15 mei 1935.

Vanaf 1968 kon men ruim 25 jaar lang door de dichter Josse de Haan te bellen gedichten horen. Deze dichterstelefoonlijn, Operaesje Fers genaamd, was tweetalig: Fries en Nederlands. Naast Josse de Haan zelf, die woonachtig was in Herbaijum, waren ook dichters Meindert Bylsma en Geart van der Zwaag erbij betrokken.

Weerman Piet Paulusma heeft jarenlang in het dorp gewoond, net als de kunstschilder Jopie Huisman.

• Sicco van Goslinga (1664–1731), politicus en diplomaat

In Herbaijum is onder ander kaatsvereniging Jan Zeinstra, een ijsvereniging, een biljartvereniging, een klaverjas vereniging en er kan jeu de boules worden gespeeld

• Lijst van rijksmonumenten in Herbaijum

• 
  Café in het dorp
• 
  Overgebleven poortgebouw van de Sickema State
• 
  Boerderij in Herbaijum
• 
  Graf van Jopie Huisman

Zie de categorie Herbaijum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.