Opperste Sovjet van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken

Politiek in de Sovjet-Unie
Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg

Politiek van de Sovjet-Unie

De Opperste Sovjet van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (Russisch: Верховный Совет Союза Советских Социалистических Республик; Verchovny Sovjet Sojoeza Sotsialistitsjeskich Respublik) was van 1936 tot 1991 de hoogste wetgevende macht van de Sovjet-Unie (in Rusland tot 1993) en de enige institutie die amendementsvoorstellen op de grondwet mocht goedkeuren. Van 1989 tot 1991 was ze echter puur een rubberstempelinstituut, die alle voorstellen zonder inhoudelijke discussie goedkeurde. Van 1917 tot 1936 en van 1989 tot 1991 regeerde het Congres der Sovjets in plaats van de Opperste Sovjet.

De Opperste Sovjet was het hoogste staatsorgaan van de Sovjetstaat en bestond uit twee kamers met gelijke macht:

De Opperste Sovjet werd door de bevolking voor een periode van vijf jaar gekozen.

Het kwam tweemaal per jaar bijeen om mensen te benoemen in verschillende commissies, zoals de ministerraad dat het hoogste uitvoerende en bestuurlijke orgaan was. Het lichaam was ook hooggerechtshof en benoemde de procureur-generaal van de Sovjet-Unie.

Tussen de zittingen van de Opperste Sovjet in, nam het Presidium van de Opperste Sovjet het dagelijks bestuur waar. Het Presidium werd gekozen door de leden van de Opperste Sovjet. De voorzitter van het Presidium van de Opperste Sovjet was het staatshoofd van de Sovjet-Unie. De voorzitter van het Presidium van de Opperste Sovjet bezat geen werkelijke macht, deze was weggelegd voor de secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU).

Later combineerden enkele Sovjetleiders het secretaris-generaalschap met dat van voorzitter van het Presidium van de Opperste Sovjet, zoals Leonid Brezjnev (1964, 1977-1982), Joeri Andropov (1983-1984), Konstantin Tsjernenko (1984-1985) en Michail Gorbatsjov (1988-1989). In 1989 werd het Presidium van de Opperste Sovjet afgeschaft en sindsdien kwam de Opperste Sovjet vaker bijeen. Op 25 maart 1989 werd Mikhail Gorbatsjov - tot dan toe voorzitter van het Presidium - tot voorzitter van de Opperste Sovjet gekozen en een jaar later, op 15 maart 1990, werd hij tot president van de Sovjet-Unie gekozen.

Unierepublieken

[bewerken | brontekst bewerken]

Ook de wetgevende organen van de unierepublieken van de Sovjet-Unie werden opperste sovjet genoemd.

Wapen Sovjetrepubliek Opperste Sovjet Opgericht Opgeheven Opvolger
Russische SFSR Opperste Sovjet van de Russische SFSR

Верховный Совет РСФСР

1938 1991 Opperste Sovjet van de Russische Federatie (1991-1993)
Federatieve Vergadering van Rusland (1993-heden)
Oekraïense SSR Opperste Sovjet van de Oekraïense SSR (1996-heden)

Верховный Совет Украинской ССР
Верховна Рада Української РСР

1937 1996 Verchovna Rada (1996-heden)
Wit-Russische SSR Opperste Sovjet van de Wit-Russische SSR

Верховный Совет Белорусской ССР
Вярхоўны Савет Беларускай ССР

1938 1994 Hoge Raad (1994-96)
National Vergadering van Wit-Rusland (1996-heden)
Oezbeekse SSR Opperste Sovjet van de Oezbeekse SSR

Верховный Совет Узбекской ССР
Ўзбекистон ССР Олий Совети

1938 1992 Hoge Raad (1992-1995)
Oliy Majlis (1995-heden)
Kazachse SSR Opperste Sovjet van de Kazachse SSR

Верховный Совет Казахской ССР
Қазақ ССР Жоғарғы Советі

1937 1993 Hoge Raad (1993-1995)
Parlement van Kazachstan (1996-heden)
Georgische SSR Opperste Sovjet van de Georgische SSR

Верховный Совет Грузинской ССР
საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭო

1938 1992 Staatsraad (1992-1995)
Parlement van Georgië (1995-heden)
Azerbeidzjaanse SSR Opperste Sovjet van de Azerbeidzjaanse SSR

Верховный Совет Азербайджа́нской ССР
Азәрбаjҹан ССР Али Совети

1938 1995 Nationale Vergadering van Azerbeidzjan (1995-heden)
Litouwse SSR Opperste Sovjet van de Litouwse SSR

Верховный Совет Литовской ССР
Lietuvos TSR Aukščiausioji Taryba

1940 1990 Hoge Raad (1990-1992)
Seimas (1992-heden)
Moldavische SSR Opperste Sovjet van de Moldavische SSR

Верховный Совет Молдавской ССР
Совиетул Супрем ал РСС Молдовеняскэ (Moldovan)
Sovietul Suprem al RSS Moldovenească (Romanian)

1941 1993 Parlement van Moldavië (1993-heden)
Letse SSR Opperste Sovjet van de Letse SSR

Верховный Совет Латвийской ССР
Latvijas PSR Augstākā Padome

1940 1990 Hoge Raad (1990-1993)
Saeima (1993-heden)
Kirgizische SSR Opperste Sovjet van de Kirgizische SSR

Верховный Совет Киргизской ССР
Кыргыз ССР Жогорку Совети

1938 1994 Hoge Raad van Kirgizië (1994-heden)
Tadzjiekse SSR Opperste Sovjet van de Tadzjiekse SSR

Верховный Совет Таджикской ССР
Совети Олӣ РСС Тоҷикистон

1937 1994 Hoge Raad van Tadzjikistan (1994-heden)
Armeense SSR Opperste Sovjet van de Armeense SSR

Верховный Совет Армянской ССР
Հայկական ՍՍՀ Գերագույն Խորհուրդ

1938 1995 Nationale Vergadering van Armenië (1995-heden)
Turkmeense SSR Opperste Sovjet van de Turkmeense SSR

Верховный Совет Туркменской ССР
Түркменистан ССР Ёкары Советы

1938 1992 Vergadering van Turkmenistan (1992-2021)
Nationale Raad van Turkmenistan (2021-heden)
Estische SSR Opperste Sovjet van de Estische SSR

Верховный Совет Эстонской ССР
Eesti NSV Ülemnõukogu

1940 1992 Riigikogu (1992-heden)
Karelo-Finse SSR Opperste Sovjet van de Karelo-Finse SSR

Верховный Совет Карело-Финской ССР

1940 1956 Opperste Sovjet van de Karelische ASSR (1956-1990)
Hoge Raad (1990-1994)
Wetgevende Vergadering (1994-heden)
Bron: Staatsorganen USSR

Autonome republieken

[bewerken | brontekst bewerken]

De Autonome socialistische sovjetrepublieken van de USSR kenden net als de unierepublieken een Opperste Sovjet.[1]

Voor de formatie van de Sovjet-Unie stond de Opperste Sovjet in Rusland bekend als Heel-Russisch Centraal Uitvoerend Comité (Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет of ВЦИК; VTsIK), waarvan de volledige naam op een bepaald moment luidde; Heel-Russisch Centraal Uitvoerend Comité van Arbeiders-, Boeren-, Rode Leger- en Kozakkenafgevaardigden (Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет Советов рабочих, крестьянских, красноармейских и казачьих депутатов).