Provinciedistrict

Een provinciedistrict is een administratieve indeling in België tijdens de provincieraadsverkiezingen.

Door het Lambermontakkoord in 2000 werd de bevoegdheid voor de organisatie en werking van het lokale bestuur overgedragen aan de gewesten. Dit hield eveneens de overdracht in van de lokale kieswetgeving (zijnde gemeentelijk en provinciaal niveau). Wat het provinciale niveau betreft, is dit dus alleen relevant voor het Vlaams en Waals Gewest, gezien sinds de splitsing van de provincie Brabant in 1995 er geen provinciaal niveau meer is in Brussel-Hoofdstad.

In Wallonië bestaat nog het oude systeem: de provinciedistricten vormen het tussenliggende niveau tussen de kiesarrondissementen en de kieskantons; de reststemmen van een partij over de verschillende provinciedistricten van hetzelfde kiesarrondissement kunnen er via apparentering worden samengevoegd.

In Vlaanderen werden in 2017 de kantons afgeschaft en vormen provinciedistricten het enige niveau voor de verdeling van zetels bij provincieraadsverkiezingen, zonder apparentering.

De districten werd in het leven geroepen door de provinciekieswet van 1921 als groepering van kieskantons. Deze nieuwe kiesomschrijvingen kwamen er ter vervanging van de gerechtelijke kantons die tot dan gebruikt werden als kiesomschrijving voor de provincieraadsverkiezingen. Dit was nodig voor de invoering van evenredige vertegenwoordiging, aangezien 104 van de 222 (gerechtelijke) kantons slechts één of twee provincieraadsleden verkozen.

In het Provinciedecreet van 2005^[1] van de Vlaamse regering herdefinieerde deze de opdracht, bevoegdheden en organisatie van de (Vlaamse) provincies. Provincies met een miljoen inwoners of meer hadden 84 provincieraadsleden, deze met minder inwoners (de facto enkel Limburg) hadden er 75. Voorafgaand aan de provinciale verkiezingen in 2006 werd de lijst met indeling in provinciale kiesdistricten gepubliceerd en de zetelverdeling op basis van de bevolkingsaantallen per provinciedistrict. Er waren in totaal 52 provinciedistricten.^[2]

provincie	arrondissement	provinciedistrict	kieskantons
Provincieraad Antwerpen (84 zetels)	Antwerpen	Antwerpen (24)	Antwerpen
		Boom (9)	Boom, Kontich
		Kapellen (15)	Kapellen, Brecht, Zandhoven
	Mechelen	Mechelen (7)	Mechelen, Puurs
		Lier (8)	Lier, Duffel, Heist-op-den-Berg
	Turnhout	Turnhout (6)	Turnhout, Hoogstraten
		Herentals (8)	Herentals, Westerlo
		Mol (7)	Mol, Arendonk
Provincieraad Limburg (75 zetels)	Hasselt	Hasselt (10)	Hasselt
		Beringen (10)	Beringen
		Genk (8)	Genk
		Herk-de-Stad (3)	Herk-de-Stad
		Sint-Truiden (5)	Sint-Truiden
	Maaseik	Maaseik (5)	Maaseik
		Bree (4)	Bree
		Neerpelt (7)	Pelt
		Peer (5)	Peer
	Tongeren	Tongeren (5)	Tongeren, Riemst, Voeren
		Bilzen (4)	Bilzen
		Borgloon (5)	Borgloon
		Maasmechelen (5)	Maasmechelen
Provincieraad Oost-Vlaanderen (84 zetels)	Aalst	Aalst (7)	Aalst
		Geraardsbergen (5)	Geraardsbergen, Ninove
		Zottegem (4)	Zottegem, Herzele
	Dendermonde	Dendermonde (7)	Dendermonde, Wetteren
		Zele (4)	Zele, Hamme
	Eeklo	Eeklo (5)	Eeklo, Assenede, Kaprijke
	Gent	Deinze (6)	Deinze, Nazareth, Nevele
		Evergem (4)	Evergem, Waarschoot, Zomergem
		Gent (14)	Gent
		Lochristi (7)	Lochristi, Destelbergen, Merelbeke
	Oudenaarde	Oudenaarde (3)	Oudenaarde, Kruishoutem
		Ronse (4)	Ronse, Brakel, Horebeke
	Sint-Niklaas	Sint-Niklaas (7)	Sint-Niklaas, Lokeren
		Temse (7)	Temse, Beveren, Sint-Gillis-Waas
Provincieraad West-Vlaanderen (84 zetels)	Brugge	Brugge (20)	Brugge, Torhout
	Diksmuide	Diksmuide (4)	Diksmuide
	Ieper	Ieper (6)	Ieper, Vleteren, Wervik, Zonnebeke
		Poperinge (2)	Mesen, Poperinge
	Kortrijk	Kortrijk (10)	Kortrijk, Avelgem
		Harelbeke (5)	Harelbeke
		Menen (5)	Menen
	Oostende	Oostende (11)	Oostende, Gistel
	Roeselare	Roeselare (6)	Roeselare
		Izegem (5)	Izegem, Hooglede, Lichtervelde
	Tielt	Tielt (6)	Tielt, Meulebeke, Oostrozebeke, Ruiselede
	Veurne	Veurne (4)	Veurne, Nieuwpoort
Provincieraad Vlaams-Brabant (84 zetels)	Halle-Vilvoorde	Halle (24)	Halle, Asse, Lennik
		Vilvoorde (22)	Vilvoorde, Meise, Zaventem
	Leuven	Leuven (15)	Leuven
		Diest (15)	Diest, Aarschot, Haacht
		Tienen (8)	Tienen, Glabbeek, Landen, Zoutleeuw

Een arrest van het Grondwettelijk Hof van 5 december 2007^[3] vernietigde de indeling omdat deze een schending vormde van de grondwetsartikelen 10 en 11. Het hof oordeelde dat het verschil in omvang een niet-redelijke impact uitoefende op de verkiezingsresultaten. De vaststelling gold voornamelijk voor de kleine provinciedistricten van de provincies Limburg, West- en Oost-Vlaanderen^[4]. Zo waren er in district Herk-de-Stad maar 3 en in tal van andere kleine districten slechts 4 zetels te begeven. Daardoor bestonden er grote verschillen op het vlak van de natuurlijke kiesdrempel (van 2,75 % tot meer dan 16 % van de stemmen nodig om één zetel binnen te halen), wat tot gevolg had dat het voor kleinere politieke partijen in sommige provincies, administratieve arrondissementen of kiesdistricten veel moeilijker was om verkozenen te behalen dan in andere.

Het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 2011^[5] regelde de indeling in kiesarrondissementen en provinciedistricten.^[6] Een aantal provinciedistricten werden samengevoegd (van 52 naar 35 in totaal), en voor het arrondissementeel niveau werden de voormalige senatoriële kiesarrondissementen gehanteerd. De provinciedistricten werden zo bepaald, dat elk van hen met minstens 6 zetels vertegenwoordigd is in de provincieraad. Er kwam een kiesdrempel van 5%. Tegelijk werden de aantallen provincieraadsleden verminderd. Deze indeling werd toegepast bij de provincieraadsverkiezingen van oktober 2012.

provincie	kiesarrondissement	provinciedistrict	kieskantons
Provincieraad Antwerpen (72 zetels)
	Antwerpen (41)	Antwerpen (21)	Antwerpen
		Boom (7)	Boom, Kontich
		Kapellen (13)	Kapellen, Brecht, Zandhoven
	Mechelen-Turnhout (31)	Herentals (7)	Herentals, Westerlo
		Lier (7)	Lier, Duffel, Heist-op-den-Berg
		Mechelen (6)	Mechelen, Puurs
		Turnhout (11)	Turnhout, Arendonk, Mol, Hoogstraten
Provincieraad Limburg (63 zetels)
	Limburg (63)	Hasselt (8)	Hasselt
		Beringen (9)	Beringen
		Peer (7)	Peer, Bree
		Genk (7)	Genk
		Sint-Truiden (10)	Sint-Truiden, Herk-de-Stad, Borgloon
		Maasmechelen (9)	Maasmechelen, Maaseik
		Neerpelt (6)	Neerpelt
		Tongeren (7)	Tongeren, Bilzen, Riemst, Voeren
Provincieraad Oost-Vlaanderen (72 zetels)
	Gent (30)	Gent (12)	Gent
		Deinze (11)	Deinze, Nazareth, Nevele, Destelbergen, Lochristi, Merelbeke
		Eeklo (7)	Eeklo, Assenede, Kaprijke, Evergem, Waarschoot, Zomergem
	Aalst-Oudenaarde (20)	Aalst (6)	Aalst
		Geraardsbergen (8)	Geraardsbergen, Ninove, Herzele, Zottegem
		Oudenaarde (6)	Oudenaarde, Kruishoutem, Brakel, Horebeke, Ronse
	Dendermonde-Sint-Niklaas (22)	Dendermonde (10)	Dendermonde, Wetteren, Hamme, Zele
		Sint-Niklaas (12)	Sint-Niklaas, Lokeren, Beveren, Sint-Gillis-Waas, Temse
Provincieraad West-Vlaanderen (72 zetels)
	Brugge (17)	Brugge (17)	Brugge, Torhout
	Kortrijk-Ieper (24)	Ieper (7)	Ieper, Vleteren, Wervik, Zonnebeke, Mesen, Poperinge
		Kortrijk (17)	Kortrijk, Menen, Harelbeke, Avelgem
	Oostende-Veurne-Diksmuide (16)	Oostende (9)	Oostende, Gistel
		Veurne-Diksmuide (7)	Diksmuide, Nieuwpoort, Veurne
	Roeselare-Tielt (15)	Roeselare (9)	Roeselare, Hooglede, Izegem, Lichtervelde
		Tielt (6)	Tielt, Meulebeke, Oostrozebeke, Ruiselede
Provincieraad Vlaams-Brabant (72 zetels)
	Halle-Vilvoorde (40)	Halle (21)	Halle, Asse, Lennik
		Vilvoorde (19)	Vilvoorde, Meise, Zaventem
	Leuven (32)	Leuven (13)	Leuven
		Diest (12)	Diest, Aarschot, Haacht
		Tienen (7)	Tienen, Glabbeek, Landen, Zoutleeuw

Bij de hervorming in 2017 (decreet van 30 juni 2017) werden de provincieraadsleden gehalveerd, de kieskantons afgeschaft, een aantal provinciedistricten samengevoegd en apparentering afgeschaft. De nieuwe indeling wordt voor het eerst toegepast bij de provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2018.

In Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant komen de provinciedistricten volledig overeen met de administratieve arrondissementen. In Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen komen de provinciedistricten overeen met gegroepeerde arrondissementen, waarbij Gent ook Eeklo omvat en Ieper-Oostende-Diksmuide ook Veurne omvat.

provincie	kiesarrondissement	provinciedistrict
Provincieraad Antwerpen (36 zetels)	Antwerpen	Antwerpen (20)
	Mechelen-Turnhout	Mechelen (7)
		Turnhout (9)
Provincieraad Limburg (31 zetels)	Limburg	Hasselt (15)
		Maaseik (9)
		Tongeren (7)
Provincieraad Oost-Vlaanderen (36 zetels)	Gent	Gent (15)
	Aalst-Oudenaarde	Aalst-Oudenaarde (10)
	Dendermonde-Sint-Niklaas	Dendermonde-Sint-Niklaas (11)
Provincieraad Vlaams-Brabant (36 zetels)	Halle-Vilvoorde	Halle-Vilvoorde (20)
	Leuven	Leuven (16)
Provincieraad West-Vlaanderen (36 zetels)	Brugge	Brugge (9)
	Ieper-Oostende-Diksmuide	Ieper-Oostende-Diksmuide (11)
	Kortrijk-Roeselare-Tielt	Kortrijk-Roeselare-Tielt (16)

De zetelaantallen weergegeven in onderstaande tabel zijn de aantallen voor de provincieraden. Bij de verkiezingen voor de provincieraden zijn de provinciedistricten gelijk aan of maken ze deel uit van de administratieve arrondissementen.

Waalse Gewest[7]
provincie	arrondissement	provinciedistrict
Provincieraad Luik (56 zetels)
	Luik (26)	Luik (10)
		Wezet (5)
		Fléron (7)
		Seraing (4)
		Saint-Nicolas (5)
	Verviers (15)	Verviers (7)
		Dison (4)
		Eupen (4)
	Hoei (6)	Hoei (6)
	Borgworm (4)	Borgworm (4)
Provincieraad Luxemburg (37 zetels)
	Aarlen (8)	Aarlen (8)
	Bastenaken (6)	Bastenaken (6)
	Marche-en-Famenne (7)	Marche-en-Famenne (7)
	Neufchâteau (9)	Neufchâteau (5)
		Bouillon (4)
	Virton (7)	Virton (7)
Provincieraad Namen (37 zetels)
	Dinant (9)	Dinant (5)
		Ciney (4)
	Namen (23)	Namen (9)
		Andenne (5)
		Gembloers (9)
Provincieraad Henegouwen (56 zetels)
	Aat (4)	Aat (4)
	Charleroi (18)	Charleroi (9)
		Châtelet (4)
		Fontaine-l'Évêque (5)
	Bergen (11)	Bergen (4)
		Boussu (7)
	Zinnik (8)	Zinnik (4)
		La Louvière (4)
	Thuin (6)	Thuin (6)
	Doornik-Moeskroen	Doornik (9)
Provincieraad Waals-Brabant (37 zetels)
	Nijvel (37)	Nijvel (16)
		Waver (21)

• Provincieraadsverkiezingen
• Kieskring (België)
• Kieskanton
• Kiesarrondissement