Świedziebnia (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Świedziebnia
	gmina wiejska
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	brodnicki
TERC	0402092
Wójt	Kamil Durszlewicz
Powierzchnia	103,83 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5193
• gęstość	50,1 os./km²
Nr kierunkowy	56
Tablice rejestracyjne	CBR
	Adres urzędu:Urząd Gminy; 87-335 Świedziebnia
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	16
	Położenie na mapie Polski Świedziebnia
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Świedziebnia
	53°09′N 19°33′E/53,150000 19,550000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Świedziebnia (1867–1940 gmina Dzierzno) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim. Siedzibą gminy jest Świedziebnia.

W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Według danych z 31 grudnia 2013^[3] gminę zamieszkiwało 5209 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Świedziebnia ma obszar 103,83 km², w tym:

użytki rolne: 73%
użytki leśne: 17%

Gmina stanowi 10% powierzchni powiatu.

Ochrona przyrody

Na terenie gminy znajduje się rezerwat przyrody Mszar Płociczno chroniący torfowisko przejściowe wraz z gatunkami reliktowymi.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2013^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5209	100	2562	49,2	2647	50,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	50,2		24,7		25,5

Piramida wieku mieszkańców gminy Świedziebnia w 2014 roku^[2].

Historia

Przedwojenną poprzedniczką gminy Świedziebnia była gmina Dzierzno, która powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Dzierzno należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[5]. Siedzibą gminy Dzierzno była Świedziebnia^[6].

24 października 1940 gminę Dzierzno zniesiono^[7]^[8], przekształcając ją w gminę Świedziebnia (Schwetheim)^[9]^[10]; Równocześnie gromady Dzierzno i Szynkowizna włączono do sąsiedniej gminy Osiek (Lindenschanz)^[11].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej Ii II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)^[12]. Jednak, zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie^[7]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromady Szynkowizna i Dzierzno należą do gminy wiejskiej Dzierzno a nie do gminy wiejskiej Osiek"^[13]. Tak więc przedwojenna gmina Dzierzno funkcjonowała de iure także po wojnie, choć w praktyce nadal stosowano zarówno nazewnictwo jak i skład gmin wprowadzony przez okupanta. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. dalej wylicza gminę Świedziebnia w miejsce gminy Dzierzno, a gromady Dzierzno i Szynkowizna nadal zalicza do gminy Osiek^[14]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa^[15]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad^[16].

Dopiero gmina utworzona w 1973 roku nazywa się formalnie Świedziebnia^[17].

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[18]:

drewniany kościół filialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny z przełomu XVIII/XIX w. w miejscowości Księte, nr A/349 z 31.08.1927 roku
zespół kościelny parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Świedziebni, obejmujący: kościół z lat 1876-79; cmentarz przykościelny; bramę końca XIX w., nr A/1260/1-3 z 28.12.2006 roku.

Sołectwa

Chlebowo, Dzierzno, Granaty, Grzęby, Janowo, Kłuśno, Księte, Mełno, Michałki, Okalewko, Rokitnica-Wieś, Rokitnica Nowa, Świedziebnia, Zasadki, Zasady, Zduny.

Pozostałe miejscowości

Brodniczka, Niemojewo, Ostrów, Płociczno, Zasady Nowe.

Sąsiednie gminy

Bartniczka, Brodnica, Górzno, Lubowidz, Osiek, Rypin, Skrwilno

Przypisy

↑ Wyniki w wyborach Wójta Gminy Świedziebnia. [w:] Wybory Samorządowe 2024 [on-line]. Wybory.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-13)].
↑ ^a ^b Gmina Świedziebnia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. (stan w dniu 31 XII). GUS. [dostęp 2014-10-05]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ ^a ^b Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Amtsbezirk Schwetheim
↑ Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku – Gminna Rada Narodowa Świedziebnia. [dostęp 2009-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Amtsbezirk Lindenschanz
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 9. [dostęp 2012-02-05].

[1] Wyniki w wyborach Wójta Gminy Świedziebnia. [w:] Wybory Samorządowe 2024 [on-line]. Wybory.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-13)].

[populacja2016-2] Gmina Świedziebnia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-3] Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. (stan w dniu 31 XII). GUS. [dostęp 2014-10-05]. (pol.).

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240

[gus-6] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[srokowski-7] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[8] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[9] Amtsbezirk Schwetheim

[10] Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku – Gminna Rada Narodowa Świedziebnia. [dostęp 2009-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[11] Amtsbezirk Lindenschanz

[anulowanie-12] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8

[ogloszenie-13] Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208

[wykaz-14] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[gromady-15] Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)

[16] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[17] Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).

[18] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 9. [dostęp 2012-02-05].

[a-19] de facto 1941

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[A]

Wsie	Brodniczka Chlebowo Dzierzno Granaty Grzęby Janowo Kłuśno Księte Mełno Michałki Okalewko Ostrów Rokitnica-Wieś Rokitnica Nowa Świedziebnia Zasadki Zasady Zasady Nowe Zduny
Kolonia	Niemojewo
Osada leśna	Płociczno
Części wsi	Bielki Bryńska Budki Janowskie Ciszyn Dąbrowa Firany Glinki Kotownica Krzywda Młyńska Niemiecka Kolonia Oborczyska Ozorkowo Piękny Las Plebanka Pod Brodniczkę Pod Zduny Stara Wieś Szarłaty Zabudzie

Miasta	Brodnica Górzno Jabłonowo Pomorskie
Gminy miejskie	Brodnica
Gminy miejsko-wiejskie	Górzno Jabłonowo Pomorskie
Gminy wiejskie	Bartniczka Bobrowo Brodnica Brzozie Osiek Świedziebnia Zbiczno

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Dobrzyń nad Drwęcą (do 1870 i 1919–51^[A] →) Rypin
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Brzuze (od 1973) Chrostkowo (do 1954) Czermin (do 1942) Dobrzyń nad Drwęcą (1870–1919) Dzierzno (do 1940) Gójsk (do 1924 →) Okalewo (do 1954) Osiek Płonne (do 1940) Pręczki (do 1940 i 1944–54) Radomin (1940–54) Radziki Duże (1941–54) Rogowo Rypin (1940–1944 i od 1973) Sadłowo (1942–54) Skrwilno Sokołowo (do 1940) Starorypin (do 1940) Strzygi (1944–54) Szczutowo (do 1954) Świedziebnia (od 1940) Wąpielsk (do 1940 i od 1973) Zbójno (1940–54) Żałe (do 1954)
Gromady (1954–72)	Brzuze (1972) Chrapoń (1954–55 →) Chrostkowo (1954–55 →) Czarnia Duża (1954–55 →) Czumsk Duży (1954–71) Długie (1954–61) Dulsk (1954–55 →) Głowińsk (1954–59) Janowo (1954–61) Jasiony (1954–55 →) Kobrzyniec Stary (1954–61) Kretki Małe (1954–59) Mleczówka (1954–55 →) Okalewo (1954–71) Osiek (1954–72) Ostrowite (1954–71) Pręczki (1954–71) Radomin (1954–55 →) Radziki Duże (1954–71) Rogowo (1954–72) Róże (1954–55 →) Rypin (1972) Sadłowo (1954–72) Skrwilno (1954–72) Skudzawy (1954–61) Stalmierz (1954–55 →) Starorypin (1954–71) Stępowo (1954–68) Strzygi (1954–71) Szafarnia (1954–55 →) Szczutowo (1954–55 →) Świedziebnia (1954–72) Trąbin (1954–59) Ugoszcz (1954–71) Wąpielsk (1954–68) Wąpielsk (1972) Wola Stara (1954–55 →) Zbójno (1954–55 →) Żałe (1954–71)