Świetlówka kompaktowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Treść tego artykułu może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Świetlówka kompaktowa, kompaktowa lampa fluorescencyjna (CFL ang. Compact fluorescent lamp), znana też w handlu jako świetlówka energooszczędna – jest to rodzaj lampy fluorescencyjnej (świetlówki) o kształcie zapewniającym małe wymiary gabarytowe. Świetlówki takie mają najczęściej bańkę w kształcie litery „U” (często zwielokrotnionej) lub spirali. Świetlówki kompaktowe można podzielić na świetlówki ze zintegrowanym układem zapłonowym oraz na świetlówki wymagające opraw z takim układem.

Zobacz galerię związaną z tematem: Świetlówka kompaktowa

• po rozgrzaniu wytwarzają znacznie więcej światła niż żarówki przy tym samym poborze mocy
• wielokrotnie dłuższy czas pracy (przy rzadkim włączaniu/wyłączaniu)
• mniejsza zależność strumienia świetlnego od napięcia zasilającego
• możliwość uzyskania innych barw światła niż barwa standardowej żarówki (2500 K), np. barwa neutralna 4000 K lub barwa chłodna 6500 K
• tam, gdzie energia elektryczna pozyskiwana jest w istotnej części ze spalania węgla, świetlówki kompaktowe przyczyniają się do mniejszej emisji szkodliwych substancji do środowiska (m.in. dwutlenku węgla oraz rtęci^[1][2])

• dają mniej naturalne światło, widmo światła nie jest ciągłe, obserwowane barwy niektórych obiektów są inne niż w świetle słonecznym^[3][4][5]
• zawierają niewielką ilość toksycznej rtęci (1–5 mg), w związku z czym konieczny jest ich recykling i nie wolno ich wyrzucać do zwykłego pojemnika na śmieci^[6]; stłuczenie działającej świetlówki energooszczędnej może być niebezpieczne dla zdrowia osób przebywających w pobliżu z powodu oparów rtęci^{[potrzebny przypis]}
• pogarszanie jakości energii elektrycznej w systemie zasilania^[7] – wprowadzanie do sieci wyższych harmonicznych prądu (rośnie współczynnik THD), czyli jakość energii elektrycznej w sieci jest niższa (przebieg jest odkształcony); w wyniku nakładania się harmonicznych z różnych źródeł obciążenie transformatorów nawet mocą znacząco mniejszą od nominalnej może powodować ich uszkodzenia
• większa zależność strumienia świetlnego od temperatury otoczenia (utrudniony zapłon przy niskiej temperaturze)^[8]
• znaczna zależność efektywności energetycznej od stopnia zużycia^[8]
• zależność barwy światła od stopnia zużycia
• dłuższy czas od włączenia zasilania do osiągnięcia nominalnej jasności (rośnie wraz z użytkowaniem)
• szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe (UV) emitowane jest głównie przez tanie świetlówki niskiej jakości, w których po pewnym czasie używania może pojawić się niewielkie i niewidoczne uszkodzenie powłoki wewnętrznej tzw. luminoforu^[9]; świetlówki wysokiej jakości oraz posiadające podwójną szklaną obudowę nie są szkodliwe dla zdrowia
• brak możliwości regulacji jasności i barwy światła przez regulację napięcia (aczkolwiek są na rynku modele z wbudowaną elektroniką przystosowaną do standardowych ściemniaczy)
• wyższa cena (dodatkowo wzrosła o 20–25% po wprowadzeniu ograniczeń w sprzedaży żarówek^[10]); jednak po uwzględnieniu niższego zużycia energii sumaryczne koszty zakupu oraz użytkowania świetlówek są wielokrotnie niższe od kosztów użytkowania tradycyjnych żarówek wytwarzających tyle samo światła^[11]
• znaczny spadek żywotności przy dużej częstości włączeń/wyłączeń
• wysyłanie przez niektóre świetlówki kompaktowe zakłóceń w postaci fal elektromagnetycznych o zakresie od kilkuset kHz do kilkudziesięciu MHz, przez to może zostać uniemożliwiony np. odbiór radia

• Mit: Świetlówki energooszczędne migają co jest niezdrowe dla ludzi, efekt stroboskopowy zauważalny jest podczas używania tanich świetlówek, w świetlówkach drogich, wysokiej jakości miganie jest prawie niezauważalne. Fakt: Wszystkie świetlówki kompaktowe mają elektroniczny układ zapłonowo-stabilizacyjny, który energię pobraną z sieci gromadzi w kondensatorze, a lampa jest zasilana przez przetwornicę o częstotliwości rzędu 40 kHz.
• Mit: Stłuczenie działającej świetlówki energooszczędnej jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia osób przebywających w pobliżu z powodu oparów rtęci. Fakt: Świetlówki kompaktowe zawierają niewielką ilość rtęci (1–5 mg), ilość rtęci w postaci par jest jeszcze mniejsza; rtęć jest szkodliwa, ale jednorazowe rozproszenie rtęci ze świetlówki kompaktowej nie zagraża poważnie zdrowiu, dawka śmiertelna związków rtęci spożytych to około 200 mg na kilogram masy ciała.^[12]

Zaletą takich świetlówek jest fakt, iż są one bezpośrednimi zamiennikami żarówek głównego szeregu (posiadają taki sam gwint). Żywotność świetlówek kompaktowych mieści się w zakresie od 6000 do 15000 godzin pracy. Większość z nich nie jest przystosowana do stosowania w oprawach zamkniętych; używanie świetlówki w takiej oprawie znacząco skraca jej żywotność. Niektóre świetlówki posiadają własną obudowę rury fluorescencyjnej zmniejszającą luminancję i poprawiającą walory estetyczne. Dostępne świetlówki zalicza się do klas energetycznych A albo B. Najczęściej spotykane mają temperaturę barwową 2700 K (zbliżona do temperatury barwowej żarówki) albo 6400 K (światło dzienne). Skuteczność świetlna wynosi ok. 50 lm/W.

Porównanie pobieranej mocy żarówek głównego szeregu i świetlówek kompaktowych ze zintegrowanym układem zapłonowym, o zbliżonym strumieniu świetlnym, dla nowych żarówek, według producentów świetlówek kompaktowych:

Przykłady świetlówek kompaktowych ze zintegrowanym układem zapłonowym:

Ich zaletą jest niższa cena spowodowana oszczędnościami na układzie zapłonowym. Mają większą gamę dostępnych temperatur barwowych. Są bardziej przyjazne środowisku, ponieważ nie są marnowane układy zapłonowe, jak to ma miejsce w przypadku zużytych świetlówek pierwszego rodzaju. Produkowane są zarówno świetlówki całkowicie pozbawione jakichkolwiek dodatkowych urządzeń, jak i z wbudowanym samym zapłonnikiem – takie modele wymagają opraw wyposażonych jedynie w statecznik. Dostępne są świetlówki z trzonkami G23, 2G7, G24, 2G11.

Obecnie (lata 20. XXI w.) świetlówki kompaktowe wypierane są przez oświetlenie w technologii LED o lepszych walorach energetycznych i użytkowych.