Żurowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Żurowa

wieś
Centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Szerzyny
Liczba ludności (2021)	975[2]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	38-247[3]
Tablice rejestracyjne	KTA
SIMC	0832568
Położenie na mapie gminy Szerzyny Żurowa
Położenie na mapie Polski Żurowa
Położenie na mapie województwa małopolskiego Żurowa
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Żurowa
49°49′34″N 21°10′04″E/49,826111 21,167778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Żurowa – wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Szerzyny.

Integralnymi częściami wsi są: Dobrocin, Na Kamieniu, Wielka Wieś, Mała Wieś, Folwark, Niwy, Nowy Świat, Dział, Podjurze, Tracz, Pańskie, Podlipe, Podlesie Pierwsze i Podlesie Drugie^[4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Żurowa leży na Pogórzu Ciężkowickim, po południowej stronie Pasma Brzanki. W obrębie przysiółka Dobrociny znajduje się najwyższe wzniesienie wsi: Kamionka (517 m). Na południowy wschód od centrum wsi, w niewielkim lesie znajduje się piaskowcowa skała Borówka, mająca postać dwóch baszt (wyższa o wysokości 20 m), połączonych grzędą skalną^[5]. Miejscowość graniczy z Ryglicami, Swoszową, Ołpinami i Olszynami.

Żurowa została lokowana przez Kazimierza Wielkiego w 1368 roku na prawie niemieckim, jako wieś królewska w starostwie bieckim^[6]. Należała wówczas do parafii w Ołpinach. W latach 1595–1602 zbudowano, istniejący do dziś, kościół pod wezwaniem św. Małgorzaty, w późniejszych wiekach był restaurowany i rozbudowywany^[7]. Samodzielną parafię w Żurowej erygowano w 1807 roku^[8]. 1 lutego 1884 roku rozpoczęła działalność jednoklasowa szkoła ludowa, 4 września 1899 roku oddano do użytku murowany budynek szkoły^[9].

W XIX wieku we wsi rozwijało się bednarstwo, wyrób drobnych przedmiotów z drewna oraz tkactwo i sadownictwo. W Żurowej znajdował się drewniany dwór i folwark, w 1900 roku wybudowano tartak i młyn^[6]. W 1936 roku, pod przewodnictwem ówczesnego właściciela dworu, Józefa Budzynia (zamordowanego w Kozielsku w 1940 roku), powstała spółdzielnia zrzeszająca miejscowych rzemieślników^{[potrzebny przypis]}.

W czasie II wojny światowej w okolicznych lasach działała partyzantka. Za karę Niemcy wywieźli większość mężczyzn do przymusowej roboty w III Rzeszy. Przez okres wojny liczba mieszkańców zmniejszyła się o ok. 400 osób. 17 stycznia 1945 roku miejscowość została zajęta przez oddziały I Frontu Ukraińskiego pod dowództwem Iwana Koniewa^[10].

• 
  Zabytkowy kościół św. Małgorzaty
• 
  Dwór
• 
  Pomnik

Po II wojnie światowej w wyniku reformy rolnej rozparcelowano majątek dworski między chłopów. Powstała szkoła podstawowa, dom strażaka, biblioteka, ośrodek zdrowia oraz Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego, kontynuująca działalność przedwojennej spółdzielni (od 2006^[11] roku jest to spółka: Przemysł Drzewny Żurowa Sp. z o.o.)^[6].

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[12].

• Kościół parafialny pw. św. Małgorzaty;
• kapliczka pw. Trójcy Świętej.

Inne

• Dwór drewniany z połowy XIX w.

W Żurowej działa Orkiestra ochotniczej straży pożarnej, laureat wielu konkursów ogólnopolskich, wojewódzkich i regionalnych.

• Żurowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 868 .