Żywoj (1903) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

Żywoj
Живой

„Żywoj” w 1913 roku
Klasa	niszczyciel
Typ	Bojkij(inne języki)
Historia
Stocznia	Stocznia Admiralicji, Nikołajew
Położenie stępki	1902
Wodowanie	28 marca?/10 kwietnia 1903
Rosyjska Carska MW
Nazwa	„Żywoj”
Wejście do służby	luty 1906
Flota Czerwona
Nazwa	„Żywoj”
Wejście do służby	29 grudnia 1917?/11 stycznia 1918
Wycofanie ze służby	6 czerwca?/19 czerwca 1918
Kaiserliche Marine
Nazwa	R 12
Wejście do służby	9 października?/22 października 1918
Wycofanie ze służby	listopad 1918
Biali
Nazwa	„Żywoj”
Wejście do służby	kwiecień 1919
Zatonął	2 listopada?/15 listopada 1920
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	350 ton
Długość	64 metry
Szerokość	6,4 metra
Zanurzenie	2,59 metra
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby
Prędkość	26 węzłów
Zasięg	1200 Mm przy prędkości 12 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped, 12–18 min
Wyrzutnie torpedowe	3 × 381 mm (3 × I)
Załoga	62–69
Multimedia w Wikimedia Commons

Żywoj (ros. Живой) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij(inne języki). Okręt został zwodowany 28 marca^?/10 kwietnia 1903 roku w krajowej Stoczni Admiralicji w Nikołajewie, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w lutym 1906 roku, z przydziałem do Floty Czarnomorskiej. „Żywoj” wziął udział w I wojnie światowej, w czerwcu 1918 roku został zdobyty przez Niemców, a w kwietniu 1919 roku przejęli go Biali. Niszczyciel zatonął w sztormie 2 listopada^?/15 listopada 1920 na Morzu Azowskim.

Okręt był jednym z 22 niszczycieli typu Bojkij(inne języki) zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow(inne języki) jednostek typu Sokoł^[1][2] . Zbudowany został w Stoczni Admiralicji w Nikołajewie^[1][2] . Stępkę okrętu położono w 1902 roku^[1][2] , a zwodowany został 28 marca^?/10 kwietnia 1903 roku^[2] [3][a].

„Żywoj” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec^[1][2] . Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra^[1][b]. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton^[1][4][c]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Yarrow^[1][2] . Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów^[1][2] . Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów^[1][2] .

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych Hotchkiss M1885 L/40 kalibru 47 mm^[1][2] . Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped^[1][2] . Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min^[1][2] .

Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2] .

„Żywoj” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w lutym 1906 roku^[2] [3][d]. Jednostka weszła w skład Floty Czarnomorskiej^[5]. W 1913 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm^[1][2] .

W trakcie I wojny światowej „Żywoj” wchodził w skład Floty Czarnomorskiej^[6]. W połowie grudnia 1915 roku „Żywoj” przybył do Batumi, wspierając później wojska lądowe walczące z Turkami na Kaukazie^[7]. 26 stycznia^?/8 lutego 1916 roku niszczyciele „Żywoj” i „Lejtienant Puszczin(inne języki)” przeprowadziły rajd przeciw tureckiej żegludze, zatapiając pięć szkunerów i 38 mniejszych żaglowców^[8]. W nocy z 21 marca^?/3 kwietnia na 22 marca^?/4 kwietnia 1917 roku operujące z Suliny „Żywoj” i „Żarkij” zatopiły dwa szkunery, które wypłynęły z Konstancy^[9].

29 grudnia 1917^?/11 stycznia 1918 jego załoga przeszła na stronę bolszewików. Działał odtąd w składzie Czerwonej Floty Czarnomorskiej. 6 czerwca^?/19 czerwca 1918 roku „Żywoj” został zdobyty Niemców, którzy 9 października^?/22 października wcielili go do służby pod oznaczeniem R 12^[2] [10]. 24 listopada przejęli go z kolei interwenci brytyjsko-francuscy, którzy wkrótce oddali go na krótko białej Armii Ochotniczej gen. Antona Denikina. 31 marca 1919 roku Brytyjczycy i Francuzi ponownie przejęli okręt. Jednakże 3 kwietnia tego roku przepłynął on z Sewastopola do Noworosyjska, gdzie po raz drugi zajęli go Biali. Wszedł w skład 2 Oddziału Niszczycieli Floty Czarnomorskiej Białych z bazą w Kerczu. Brał udział m.in. w połowie sierpnia 1919 roku w operacji desantowej pod Odessą, ubezpieczając lądujące wojska. W połowie listopada 1920 roku wraz z pozostałymi okrętami brał udział w ewakuacji z Krymu wojsk Białych i uchodźców cywilnych, po zdobyciu Krymu przez Armię Czerwoną. Na jego pokładzie znalazło się ok. 250 żołnierzy rezerwy oficerskiej Kozaków dońskich i szwadronu 17 Husarskiego Czernichowskiego Pułku Kawalerii. 2 listopada^?/15 listopada 1920 okręt zatonął na Morzu Azowskim w trakcie sztormu nieopodal Sewastopola^[2] [3][e]. Ostatnim dowódcą okrętu był kpt. 2 rangi Paweł A. Emeretli.

• Ju. Apalkow: Rossijskij Impieratorskij Fłot 1914-1917 gg. Moskwa: 1998, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 4/1998. (ros.).
• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Ivan Gogin: BOYKIY torpedo boats (1902 – 1907). Navypedia. [dostęp 2023-05-29]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
• The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).
• The Naval Annual, 1915. T.A. Brassey (red.). London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).

• Zatonięcie torpedowca „Żiwoj” (jęz. rosyjski). zhurnal.ape.relarn.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-10-27)].