Agregaty pieniężne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Agregaty pieniężne, agregaty monetarne, miary pieniądza – różne miary ilości pieniądza w gospodarce, przy czym mianem pieniądza określa się aktywa, które można szybko zamienić na gotówkę bez znacznej utraty ich wartości. W praktyce agregaty pieniężne określone są jako sumy wartości gotówki w obiegu oraz depozytów bankowych o różnym stopniu płynności. W poszczególnych krajach wykorzystywane są różne definicje agregatów pieniężnych; w krajach Unii Europejskiej definicje agregatów pieniężnych zostały ujednolicone.

W tradycyjnym ujęciu pieniądz definiowany jest za pomocą funkcji (miernika wartości, środka cyrkulacji, środka płatniczego oraz środka gromadzenia oszczędności), jakie musi spełniać^[1]. Ten sposób określenia pieniądza pozwala na wyjaśnienie wielu złożonych procesów oraz występujących w gospodarce powiązań między zjawiskami pieniężnymi. Jednak dla potrzeb polityki pieniężnej i statystyki monetarnej zaczęto posługiwać się agregatami pieniężnymi, które stanowią odzwierciedlenie szerszego podejścia do pojęcia podaży pieniądza od znaczenia nadawanego jej za pośrednictwem definicji funkcjonalnej.

Poszczególne agregaty oznaczane są literą M i symbolami cyfrowymi wzrastającymi w miarę zmniejszającej się płynności zawartych w nich aktywów. Aktywa charakteryzujące się wysoką płynnością wykorzystywane są częściej jako środek płatniczy, natomiast aktywa o mniejszej płynności częściej wykorzystywane są do gromadzenia oszczędności. Wartości agregatów pieniężnych w Polsce publikowane są przez Narodowy Bank Polski z częstotliwością miesięczną^[2].

Baza monetarna określona jako M0 = R + C, gdzie:

• R – pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym,
• C – pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym).

Określone jako M1 = C + D, obejmuje:

• C – pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym),
• D – wkłady w bankach i podobnych instytucjach płatne na żądanie (depozyty bieżące).

Obejmuje M1, a dodatkowo depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych o pierwotnym terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy (włącznie).

Obejmuje M2, a dodatkowo operacje z przyrzeczeniem odkupu pomiędzy bankami a sektorem niebankowym oraz dłużne papiery wartościowe o terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) emitowane przez banki.

Jedna ze strategii polityki pieniężnej, popularna w wielu krajach do lat 90. XX w. W wyniku intensyfikacji procesu innowacji finansowych związek agregatów pieniężnych z inflacją i wzrostem gospodarczym stał się obecnie niestabilny, co spowodowało odejście banków centralnych od strategii kontroli podaży pieniądza, choć np. w przypadku Europejskiego Banku Centralnego roczny wzrost podaży pieniądza M3 brany jest pod uwagę w ramach analizy monetarnej. Strategia kontrolowania podaży pieniądza jest krytykowana na gruncie braku egzogeniczności podaży pieniądza. W praktyce banki centralne sprawują rzeczywistą kontrolę nad poziomem stóp procentowych, a kontrola wartości agregatów pieniężnych może się odbywać jedynie pośrednio^[3].

• Piotr Szpunar: Polityka pieniężna. Cele i warunki skuteczności, Warszawa: PWE, 2000
• Janusz Ostaszewski (red.): Finanse, Warszawa: Difin, 2005
• Bogusław Pietrzak (red.): System finansowy w Polsce, Warszawa: PWN, 2006
• Andrzej Sławiński (red.): Polityka pieniężna, Warszawa: C.H.Beck, 2011

• Aktualne wartości polskich agregatów pieniężnych. Dostęp: 4.04.2014.
• Definicje polskich agregatów monetarnych. Dostęp: 11.02.2021.