Alba Longa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Alba Longa – według tradycji rzymskiej najważniejsza osada Lacjum, stolica Związku Latyńskiego położona w okolicach jeziora Albano lub na zboczu Monte Cavo w Górach Albańskich^[1][2] (identyfikacja sporna).

Założona przez mitycznego Askaniusza, syna Eneasza^[3], co miało nastąpić 30 lat po zbudowaniu Lawinium^[4][5]. Stamtąd mieli pochodzić Romulus i Remus^[1]. Potęga miasta zmniejszyła się pod naciskiem rzymskim w VII wieku p.n.e. Prymat Alby w Lacjum wzmacniało jej położenie blisko świątyni Jowisza Latyńskiego (Iuppiter Latiaris)^[3][6].

Legenda głosi, że osadę zburzyły wojska króla Rzymu Tullusa Hostiliusza, na jego polecenie z całego miasta miały ocaleć jedynie świątynie. Mieszkańców Alby przesiedlono do Rzymu^[7]. Według Tytusa Liwiusza od założenia miasta do jego zburzenia minęło 400 lat^[8]. W rzeczywistości kres Albie położyli Etruskowie, którzy w 650 r. p.n.e. zajęli tereny Lacjum.

Według legendy trzej Horacjusze (przedstawiciele patrycjuszów rzymskich) mieli walczyć z trzema Kuriacjuszami (przedstawicielami Alba Longa) o honor, chwałę i prestiż na Półwyspie Apenińskim – zgodnie z umową miasto pokonanych miało bez walki poddać się miastu zwycięzców. W pierwszej fazie pojedynku zginęło dwóch Horacjuszy, tylko najmłodszy wyszedł bez draśnięcia i zastosował podstęp. Upozorował ucieczkę i ranni w walce Kuriacjusze w rozproszeniu byli łatwym celem dla ocalałego. Jego siostra Horacja, która była świadkiem walki, zaczęła płakać, gdy zabijał kolejnego Kuriacjusza, jej narzeczonego. Po walce brat podszedł do niej i zadając śmiertelne pchnięcie powiedział: „Niech tak zginie każda Rzymianka, która opłakuje śmierć wroga^[9]”.

Według Liwiusza, Dionizjusza z Halikarnasu i Owidiusza miastem rządzili następujący władcy^[10][5][11]:

• Askaniusz – założyciel miasta, syn Eneasza, rządził 38 lat;
• Sylwiusz – syn Askaniusza lub jego brat, rządził 29 lat, od jego imienia wziął się przydomek kolejnych władców;
• Eneasz Sylwiusz – syn Sylwiusza, rządził 31 lat;
• Latynus Sylwiusz – syn Eneasza, rządził 51 lat;
• Alba Sylwiusz – syn Latynusa, rządził 39 lat;
• Atys Sylwiusz – syn Alby, rządził 26 lat;
• Kapys Sylwiusz – syn Atysa, rządził 28 lat;
• Kapetus Sylwiusz – syn Kapysa, rządził 13 lat;
• Tyberynus Sylwiusz – syn Kapeta, rządził 8 lat, podobno od jego imienia wzięła się nazwa rzeki Tyber;
• Agryppa Sylwiusz – syn Tyberynusa, rządził 41 lat;
• Romulus Sylwiusz – syn Agryppy rządził 19 lat;
• Awentyn Sylwiusz – syn Romulusa, rządził 37 lat, od jego imienia miała pochodzić nazwa wzgórza awentyńskiego;
• Proka Sylwiusz – syn, Awentyna, rządził 23;
• Numitor Sylwiusz – syn Proka, starszy brat Amuliusza, ojciec Laususa i Rei Sylwii, dziad Romulusa i Remusa;
• Amuliusz Sylwiusz – syn Proka, młodszy brat Numitora, uzurpator, który obalił Numitora, rządził 42 lata;
• Numitor Sylwiusz – po raz drugi, powrócił na tron dzięki pomocy wnuków, podobno nastąpiło to 431 lat od zburzenia Troi.

Okoliczny obszar miasta, zwany ager Albanus, stanowił rejon jego dominacji w czasach najdawniejszych. Później, w czasach republiki stał się terenem popularnym dla wznoszenia wiejskich rezydencji znaczących Rzymian (m.in. Pompejusza, Brutusa, Klodiusza, Kuriona). W czasach cesarstwa przeszedł w posiadanie panujących, przebywał tam się m.in. Neron, swą rezydencję wybudował Domicjan, prawdopodobnie też Marek Aureliusz. Od początku III wieku n.e. było to miejsce warownego obozu (castrum) legionistów^[12].

Na obszarze tym odkryto ślady willi Domicjana oraz amfiteatru z II wieku n.e. i obozu wojskowego z II/III w., należącego do stacjonującego tam II Legionu Partyjskiego (legio II Parthica), jednego z trzech utworzonych przez Septymiusza Sewera^[13].

Zobacz hasło Alba Longa w Wikisłowniku

• Tytus Liwiusz: Dzieje od założenia miasta Rzymu. Wyd. 2. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1955.
• Dionizjusz z Halikarnasu: Księga I. [w:] Starożytność rzymska [on-line]. [dostęp 2021-05-01]. (ang.).
• Adam Ziółkowski: Starożytność. Warszawa: PWN, 2009, seria: historia powszechna. ISBN 978-83-01-16401-0.