Aleksiej Stachanow – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleksiej Stachanow
Алексей Григорьевич Стаханов
Ilustracja
Aleksiej Stachanow, 1936
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1906
Ługowaja, Rosja

Data i miejsce śmierci

5 listopada 1977
Donieck, ZSRR

Zawód, zajęcie

górnik, działacz partyjny

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Pracy Socjalistycznej
Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Pracy
Aleksiej Stachanow na stanowisku pracy

Aleksiej Grigorjewicz Stachanow właśc. Andriej, ros. Алексей Григорьевич Стаханов (ur. 21 grudnia 1905?/3 stycznia 1906 we wsi Ługowaja w guberni orłowskiej, zm. 5 listopada 1977 w Doniecku) – górnik dołowy kopalni „Centralnaja-Irmino”, Bohater Pracy Socjalistycznej po wykonaniu 1400 procent normy, prekursor ruchu stachanowskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Tuż po urodzeniu, w czasie chrztu otrzymał imię Andriej. Ukończył trzy klasy szkoły podstawowej, a potem pracował jako rolnik pod Orłem. Wraz z żoną Jewdokiją przeniósł się do Donbasu, gdzie został górnikiem. W małżeństwie został ojcem córki Kławy i syna Wiktora[1].

W nocy z 30/31 sierpnia 1935, Aleksiej Stachanow podczas jednej zmiany w kopalni Centralnaja-Irmino w Kadyjewce w Donbasie, wykonał 1400% normy[2] (tj. wydobył 102 tony węgla zamiast 7 ton w/g normy[3]). Bicie rekordu było pomysłem szefa zakładowej organizacji partyjnej, górnika Konstantina Pietrowa, a wymyślone zostało w celu uratowania kierownictwa zakładu przed zesłaniem do obozu pracy, gdyż kopalnia ta od kilku lat miała problemy z realizacją planów i była jedną z najmniej wydajnych w Donbasie. Pomimo oporu obawiającego się wypadku dyrektora kopalni oraz niechęci górników, dla których wykonanie planów oznaczało zwiększenie planów w kolejnym okresie rozliczeniowym, Pietrow znalazł ochotnika w osobie Stachanowa. Dyrekcja wyraziła zgodę na bicie rekordu w nocy, gdy w kopalni nie pracowano. Praca na tej zmianie została wcześniej całkowicie przeorganizowana – Stachanow zamiast jednocześnie pozyskiwać węgiel i zabudowywać przodek dostał do pomocy przy obudowie przodka dodatkowych górników: dwóch do ładowania i wywożenia węgla, dwóch do stemplowania chodnika, jednego do oświetlania pola pracy oraz dziennikarza lokalnej gazety[1]. Dodatkowo cały urobek naliczano na konto Stachanowa, zamiast podzielić go przez liczbę wszystkich górników zaangażowanych w pracę, jak należało obliczać wydobycie przy zestawianiu z normą.

Następnego dnia rano kopalniana komisja partyjna na posiedzeniu przyznała mu w ramach nagrody dom, konia z rzędem i bryczką, premię w wysokości trzech miesięcznych pensji i dwa miejsca w klubie górniczym. Tłum zebrany przed kopalnią składał się natomiast zarówno z osób gratulujących rekordziście, jak i osób grożących mu i próbujących pobić, gdyż jego rekord mógł w przyszłości skutkować zwiększeniem norm wydobycia dla wszystkich górników.

Dzień po pobiciu rekordu ukazała się krótka notatka w gazecie „Prawda”. W jej treści jego imię zapisano jako Aleksiej zamiast Andriej. W późniejszym okresie na osobiste polecenie Józefa Stalina we wszystkich dokumentach dokonano zmiany imienia z Andriej na Aleksiej[4].

Miesiąc po osiągnięciu rekordu, w Moskwie na zjazd górniczych przodowników pracy, otrzymał gratulacje od Józefa Stalina, który jednocześnie nakazał mu zakończenie małżeństwa, gdyż jego żona miała negatywny stosunek do bicia rekordu oraz do ustroju panujacego w ZSRR[1]. Dwa miesiące później, zamieszkał na stałe w Moskwie i skierowany do Akademii Przemysłowej, a zakwaterowano go w Domu na Nabierieżnej – najbardziej prestiżowym apartamentowcu w Moskwie. W tym czasie administracja państwowa bez jego wiedzy zakończyła jego małżeństwo, a on sam zakochał się w Galinie Bondarienko, z którą wkrótce potem się ożenił. W okresie przedwojennym przyjaźnił się również przez pewien czas z Wasilijem Stalinem, synem Józefa Stalina[1].

W chwili najazdu niemieckiego na ZSRR zgłosił się do wojska. Z polecenia Stalina nie został jednak wcielony w szeregi Armii Czerwonej lecz mianowany dyrektorem całkiem nowego wydziału w narkomacie (ministerstwie) przemysłu węglowego[1]. Jako symbol przodownictwa pracy był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. W 1957 roku, z polecenia Nikity Chruszczowa, wysłany został do miasta Czystiakowo, gdzie objął posadę niewiele znaczącego urzędnika[1] – naczelnika trustu „Czistiakow antracyt”, a potem pomocnika głównego inżyniera Zarządu Kopalni nr 2/43 w truście „Toresantracyt”. W tym czasie popadł w alkoholizm.

W czasach Chruszczowa zakazane było także określenie przodowników pracy mianem stachanowców (zauważono, że ruch stachanowski przynosi więcej szkód niż pożytku[2]), dopiero w czasach Leonida Breżniewa Aleksiej Stachanow wrócił do łask. W 1970 roku, w 35. rocznicę powstania ruchu stachanowskiego, gensek Breżniew zaprosił go do Moskwy, gdzie odznaczył go po raz drugi Orderem Lenina i Medalem „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej. Dawny rekordzista ponownie zaczął odwiedziny w zakładach pracy, wkrótce jednak, podczas jednego z przyjęć, doznał poważnego wylewu i już w roku 1971 trafił do ośrodka dla nerwowo chorych w Doniecku, a po kilku latach pobytu tam zatracił kontakt z rzeczywistością[1]. Zmarł jesienią 1977 roku, w dzień po wizycie Konstantina Pietrowa i Władimira Bieszuli[1]. Na jego cześć Kadyjewkę przemianowano na Stachanow.

„Rekord” Aleksieja Stachanowa został pobity w sierpniu 2010[5] przez ukraińskiego górnika Serhija Szemuka, który (za pomocą nowoczesnego młota) wyfedrował 170 ton.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h Igor T. Miecik: Ulubieniec Stalina. [w:] Newsweek Historia [on-line]. Onet.Wiadomości, 2013-08-09. [dostęp 2013-08-23]. (pol.).
  2. a b Kenez 2006 ↓, s. 136.
  3. Smaga 1992 ↓, s. 137.
  4. Подвиг Стаханова. Мифы и реальность – РИА Новости, 31.08.2010 [online], ria.ru [dostęp 2017-11-21] (ros.).
  5. Biznes bez Lenina (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]