Alex Dancyg – Wikipedia, wolna encyklopedia

Alex Dancyg

Aleksander Dancyg

Alex Dancyg (2000)
Data i miejsce urodzenia	21 lipca 1948 Warszawa
Data i miejsce śmierci	po 7 października 2023 Strefa Gazy
Zawód, zajęcie	historyk
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Alex Dancyg (ur. 21 lipca 1948 w Warszawie, zm. po 7 października 2023 w Strefie Gazy) – polski i izraelski historyk, działacz na rzecz dialogu polsko-żydowskiego^[1].

Przodkowie Alexa Dancyga ze strony ojca wywodzili się z wileńskich litwaków, a ze strony matki z Ostrowi Mazowieckiej^[2]. Urodził się w Warszawie jako drugie dziecko Niny (Nychy) i Marcina (Mordechaja) Dancygów^[1]. Jego ojciec, warszawiak od kilku pokoleń, był z wykształcenia prawnikiem, zaś matka – historyczką. Rodzice pochodzili z Warszawy, a okupację niemiecką okresu II wojny światowej przeżyli na Kresach Wschodnich ukrywając się pod fałszywym nazwiskiem: Danecki. Większość rodziny jego ojca zginęła w trakcie holocaustu^[3]. Jego ojciec, Marcin Dancyg, był stalinowskim sędzią wojskowym w stopniu podpułkownika, a po przejściu do rezerwy – adwokatem^[4].

W 1957 roku Alex Dancyg wyjechał wraz z rodzicami do Izraela. Był członkiem młodzieżowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair. Ukończył studia historyczne^[1].

Był wieloletnim współpracownikiem Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem. Od 1990 roku prowadził kursy dla przewodników opiekujących się grupami Izraelczyków przyjeżdżających do Polski. Był również współpracownikiem Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”^[1].

W 1999 roku powstał poświęcony Alexowi Dancygowi, dokumentalny film biograficzny pt. Czytając Sienkiewicza na pustyni Negev w reż. Krzysztofa Bukowskiego, który otrzymał Nagrodę Specjalną „Brązowy Lajkonik” na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w 2000 roku^[5].

W 2012 roku ukazał się poświęcony mu reportaż Polskiego Radia, autorstwa Marty Rebzdy pt. Podwójna tożsamość^[6].

W 2013 roku Kapituła Fundacji Polcul przyznała mu nagrodę im. Eudoksji Rakowskiej za „wieloletnią działalność na rzecz edukacji historycznej młodzieży izraelskiej i polskiej”^[7]. W 2023 roku, gdy był przetrzymywany jako zakładnik przez Hamas (patrz poniżej), został nagrodzony tytułem „Człowiek Pojednania” przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów^[8].

W 2014 roku nakładem Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” ukazał się drugi tom z cyklu Opowieści z Bramy pt. Dancyg (Lublin, ISBN 978-83-61064-57-2) zawierający zapis rozmów z Alexem Dancygiem zarejestrowanych w ramach Programu Historia Mówiona^[9].

14 marca 2024 w Synagodze Nożyków został laureatem Nagrody Specjalnej Orła Jana Karskiego^[10].

7 października 2023 roku kibuc Nir Oz, w którym mieszkał, został napadnięty przez bojowników Hamasu w ramach ataku tej organizacji na Izrael, co zapoczątkowało wojnę Izraela z Hamasem^[11][12][13]. Dancyg znalazł się wówczas w grupie mieszkańców kibucu uprowadzonych i zabranych do Strefy Gazy przez Hamas jako zakładnicy(inne języki)^[14][15]. O uprowadzeniu Dancyga poinformowały polskie media wskazując, że jest on obywatelem zarówno polskim, jak i izraelskim^[16]. W związku z porwaniem Alexa Dancyga, w serwisie społecznościowym Facebook, powstał profil Help Bring Alex Home nagłośniający sprawę uprowadzenia Dancyga. Polski performer Dariusz Paczkowski wykonał natomiast w Warszawie szereg graffiti z napisem – Alex Dancyg – ambasador dialogu^[17].

16 października 2023 roku list jego syna Matiego z apelem o uwolnienie ojca został odczytany na pl. Grzybowskim w Warszawie podczas spotkania „Pamięci ofiar Hamasu – O powrót porwanych”^[18].

10 marca 2024 media powiązane z Hamasem donosiły o śmierci Dancyga, który miał zginąć w wyniku izraelskiego nalotu na miasto Chan Junus^[19]. Informacje te nie zostały jednak potwierdzone ani przez izraelskie służby, ani przez rodzinę^[20].

22 lipca 2024 roku Siły Obronne Izraela potwierdziły śmierć Alexa Dancyga, która nastąpiła kilka miesięcy wcześniej^[21]. Okoliczności jego śmierci nie zostały ujawnione^[21][22]. Siły Obronne Izraela wszczęły śledztwo mające wyjaśnić przyczyny śmierci Dancyga, pod uwagę brana jest możliwość przypadkowego zabicia przez siły izraelskie^[23].

20 sierpnia 2024 izraelskie wojsko odzyskało z rąk Hamasu ciało Alexa Dancyga^[24][25].

• Srebrny Krzyż Zasługi^[26]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej^[26]
• Nagroda Orła Jana Karskiego (specjalna)^[27]

• Alex Dancyg: Historie z Bramy (Historie z Bramy. Alex Dancyg). T. 2. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, s. 94 s, seria: Opowieści z Bramy. ISBN 978-83-61064-57-2. [dostęp 2024-03-11].

• Katarzyna Juszczak van Rooijen: „Możecie pomóc mu wrócić”. Dramatyczny apel rodziny i przyjaciół Alexa Dancyga, porwanego przez Hamas. jedennewsdziennie.pl. [dostęp 2023-10-21].