Alfred Birkenmayer – Wikipedia, wolna encyklopedia

Alfred Birkenmayer (Birkenmajer)

Burmistrz, Straszewski

major
Data i miejsce urodzenia	29 maja 1892 Kraków
Data i miejsce śmierci	4 czerwca 1977 Ottawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1930, 1939–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska III powstanie śląskie II wojna światowa
Późniejsza praca	dziennikarz
Odznaczenia

Alfred Józef Birkenmayer, także Birkenmajer, ps. „Burmistrz”, „Straszewski” (ur. 29 maja 1892 w Krakowie, zm. 4 czerwca 1977 w Toronto)^[1] – major Wojska Polskiego, pracownik polskiego wywiadu wojskowego, poseł na Sejm, publicysta, dziennikarz.

Pochodził z rodziny o korzeniach niemieckich. Był synem Ludwika Antoniego (1855–1929), astronoma, historyka nauk ścisłych, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, i Zofii z Karlińskich, córki Franciszka Karlińskiego i Ludmiły z Luckerów (1861–1943). Miał liczne rodzeństwo; spośród braci Aleksander Ludwik był historykiem nauk ścisłych i filozofii oraz bibliotekoznawcą, Józef, profesorem, krytykiem literackim, poetą i tłumaczem, oraz Wincenty polonistą i znanym taternikiem^[2].

Po zdaniu matury w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1910 r. członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. Z chwilą wybuchu I wojny światowej w szeregach armii austro-węgierskiej, a następnie Legionów Polskich, gdzie służył w artylerii. Po kryzysie przysięgowym musiał ukrywać się przed żandarmerią austriacką, działał w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej w Małopolsce Wschodniej. Za tę działalność władze Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej wydały na niego wyrok śmierci. W latach 1918–1927 był oficerem Wojska Polskiego, służąc ze względu na znajomość języków obcych w Oddziale II Sztabu Generalnego. Brał udział w przygotowaniu Trzeciego Powstania Śląskiego, a w latach 1922–1924 kierował placówką „Brzoza” w Berlinie. Był też redaktorem pisma Polska Zbrojna. Z dniem 30 kwietnia 1928, „na własną prośbę o długoterminowy urlop”, został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg 12 miesięcy^[3]. Z dniem 5 listopada 1928 został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg trwania kadencji sejmowej bez poborów^[4]. Z dniem 1 września 1930 został powołany ze stanu nieczynnego z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I do prac przysposobienia wojskowego^[5]. Z dniem 31 października 1930 został przeniesiony w stan spoczynku^[6].

W 1928 z ramienia BBWR wybrany zastępcą posła, a w 1930 r. posłem na Sejm. Pełnił też funkcje dyrektora agencji telegraficznej "Express" i wicedyrektora agencji "Iskra", a w latach 1931-1934 redaktora naczelnego prorządowych wydawnictw prasowych Pomorskiej Spółdzielni Wydawniczej w Toruniu. Od 1934 r. kierownik sekretariatu wojewódzkiego BBWR w Wilnie. W 1935 r. przeszedł do pracy w Polskim Radio.

Z chwilą wybuchu II wojny światowej powrócił do pracy wywiadowczej. W 1940 r. został skierowany na placówkę w Belgradzie, której nie objął z powodu agresji Niemiec na Francję. Pod pseudonimem „Burmistrz” działał w placówkach wywiadowczych w Casablance i Madrycie, zajmując się przerzutem polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii. Aresztowany przez policję kolaboracyjnego rządu Vichy został skazany na 7 miesięcy więzienia. Po uwolnieniu przedostał się poprzez Maroko do Ottawy, gdzie do końca wojny światowej służył w wywiadzie. Po wojnie pozostał w Kanadzie, działał w Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów^[7][8].

Pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[1].

W 1920 r. ożenił się ze Zdzisławą z d. Jugan, a po jej śmierci, 17 stycznia 1931 z Konstancją Sandecką.

• Krzyż Niepodległości z Mieczami – 7 lipca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[9]
• Krzyż Walecznych^[10]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[10]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej^[10]
• Order Świętego Sawy^[10]

• Kazimierz Przybyszewski: Birkenmayer, Alfred. W: Toruński Słownik Biograficzny. Krzysztof Mikulski (red.). T. 2. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 2000.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].