Alfred Birkenmayer – Wikipedia, wolna encyklopedia

Alfred Birkenmayer (Birkenmajer)
Burmistrz, Straszewski
ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

29 maja 1892
Kraków

Data i miejsce śmierci

4 czerwca 1977
Ottawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1930, 1939–1945

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
III powstanie śląskie
II wojna światowa

Późniejsza praca

dziennikarz

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Serbia)

Alfred Józef Birkenmayer, także Birkenmajer, ps. „Burmistrz”, „Straszewski” (ur. 29 maja 1892 w Krakowie, zm. 4 czerwca 1977 w Toronto)[1] – major Wojska Polskiego, pracownik polskiego wywiadu wojskowego, poseł na Sejm, publicysta, dziennikarz.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny o korzeniach niemieckich. Był synem Ludwika Antoniego (1855–1929), astronoma, historyka nauk ścisłych, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, i Zofii z Karlińskich, córki Franciszka Karlińskiego i Ludmiły z Luckerów (1861–1943). Miał liczne rodzeństwo; spośród braci Aleksander Ludwik był historykiem nauk ścisłych i filozofii oraz bibliotekoznawcą, Józef, profesorem, krytykiem literackim, poetą i tłumaczem, oraz Wincenty polonistą i znanym taternikiem[2].

Po zdaniu matury w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1910 r. członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. Z chwilą wybuchu I wojny światowej w szeregach armii austro-węgierskiej, a następnie Legionów Polskich, gdzie służył w artylerii. Po kryzysie przysięgowym musiał ukrywać się przed żandarmerią austriacką, działał w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej w Małopolsce Wschodniej. Za tę działalność władze Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej wydały na niego wyrok śmierci. W latach 1918–1927 był oficerem Wojska Polskiego, służąc ze względu na znajomość języków obcych w Oddziale II Sztabu Generalnego. Brał udział w przygotowaniu Trzeciego Powstania Śląskiego, a w latach 1922–1924 kierował placówką „Brzoza” w Berlinie. Był też redaktorem pisma Polska Zbrojna. Z dniem 30 kwietnia 1928, „na własną prośbę o długoterminowy urlop”, został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg 12 miesięcy[3]. Z dniem 5 listopada 1928 został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg trwania kadencji sejmowej bez poborów[4]. Z dniem 1 września 1930 został powołany ze stanu nieczynnego z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I do prac przysposobienia wojskowego[5]. Z dniem 31 października 1930 został przeniesiony w stan spoczynku[6].

W 1928 z ramienia BBWR wybrany zastępcą posła, a w 1930 r. posłem na Sejm. Pełnił też funkcje dyrektora agencji telegraficznej "Express" i wicedyrektora agencji "Iskra", a w latach 1931-1934 redaktora naczelnego prorządowych wydawnictw prasowych Pomorskiej Spółdzielni Wydawniczej w Toruniu. Od 1934 r. kierownik sekretariatu wojewódzkiego BBWR w Wilnie. W 1935 r. przeszedł do pracy w Polskim Radio.

Z chwilą wybuchu II wojny światowej powrócił do pracy wywiadowczej. W 1940 r. został skierowany na placówkę w Belgradzie, której nie objął z powodu agresji Niemiec na Francję. Pod pseudonimem „Burmistrz” działał w placówkach wywiadowczych w Casablance i Madrycie, zajmując się przerzutem polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii. Aresztowany przez policję kolaboracyjnego rządu Vichy został skazany na 7 miesięcy więzienia. Po uwolnieniu przedostał się poprzez Maroko do Ottawy, gdzie do końca wojny światowej służył w wywiadzie. Po wojnie pozostał w Kanadzie, działał w Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów[7][8].

Pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[1].

W 1920 r. ożenił się ze Zdzisławą z d. Jugan, a po jej śmierci, 17 stycznia 1931 z Konstancją Sandecką.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Alfred Józef Birkenmajer [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-09-20].
  2. Birkenmajerowie [online], forumakademickie.pl [dostęp 2023-09-20].
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 176.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929, s. 31.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 308.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930, s. 396.
  7. Wygnani na zachodnią półkulę [online], Przystanek Historia [dostęp 2023-09-20] (pol.).
  8. Ludwik Grzebień, Jerzy Kochanowicz, Jan Niemiec, Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie, 1886-1939, Kraków 2000, s. 49, ISBN 83-7097-772-3.
  9. M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227.
  10. a b c d Przybyszewski 2000 ↓, s. 38.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]