Austroslawizm – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mapa etnograficzna Cesarstwa Austrii, 1855

Austroslawizm − projekt wysunięty w połowie XIX wieku przez czeskich działaczy obozu narodowego (m.in. Františka Palackiego[1]), oficjalnie przedstawiony w 1848 roku na Zjeździe Słowiańskim w Pradze, w którym wzięła udział duża liczba Polaków[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Idee zbliżone do austroslawizmu pojawiły się w latach 30. XIX wieku wśród chorwackich ilirystów. W 1842 związany z Palackim hrabia Thun opublikował broszurę „O stanie obecnym literatury czeskiej i jej wadze” (niem. Über den gegenwärtigen Stand der böhmischen Literatur und ihre Bedeutung), w której przedstawił także zarys programu politycznego[3].

Program postulował zmianę charakteru państwa austriackiego w federację równouprawnionych narodów pod berłem Habsburgów i zwiększenie wpływu przedstawicieli narodów słowiańskich na rządy państwem[2]. Postulowano również stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju narodów słowiańskich[1]. Austroslawizm przeciwstawiał się prorosyjskim trendom w panslawizmie[2], jak i hegemonii Niemców w monarchii habsburskiej. Ostatecznie nastąpił jednak spadek jego znaczenia, w wyniku przyjęcia przez Palackiego i związaną z nim partię stanowiska prorosyjskiego, niechęci galicyjskich Polaków do jego programu oraz zwycięstwa programu dualizmu austro-węgierskiego[1].

Wobec powstania Austro-Węgier, w miejsce austroslawizm w Czechach pojawiła się idea trializmu, postulująca przemianę dualistycznej monarchii austro-węgierskiej w trialistyczną austro-węgiersko-słowiańską[4]. Zgodnie z nią monarcha – obok tytułu cesarza Austrii i tytułu apostolskiego króla Węgier – miał używać również tytułu króla Czech. Stolicą części słowiańskiej obejmującej wszystkie terytoria zamieszkane przez narody słowiańskie miała zostać Praga.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Historia świata. Encyklopedia PWN A-F, wyd. 2008, s. 229–230
  2. a b c Encyklopedia szkolna. Historia Polski, wyd. 2015, s. 22
  3. Václav Žáček: František A. Zach: Život a činnost čes. vlastence, pol. emigranta, slov. dobrovolníka a srbského generála. Praga: Melantrich, 1977, s. 34–37, seria: Odkazy pokrokových osobností naší minulosti.
  4. Palacký, František, [w:] Encyclopædia Britannica, t. 20, Wikiźródła, 1911 (ang.).