Bessera – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bessera
Ilustracja
Bessera elegans
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

Bessera

Nazwa systematyczna
Bessera Schult.f.
Linnaea 4: 121 (1829)[3]
Typ nomenklatoryczny

Bessera elegans Schult.f.[3]

Synonimy
  • Behria Greene
  • Pharium Herb[3]
Homonimy

Bessera Schult.f.rodzaj roślin z rodziny szparagowatych, obejmujący trzy gatunki, występujące w środkowym i północnym Meksyku w Ameryce Północnej[3].

Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć Willibalda Bessera[5], absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektora ogrodu botaniczniego w Krzemieńcu i profesora botaniki Uniwersytetu Kijowskiego[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Bessera elegans
Pokrój
Wieloletnie rośliny zielne[7].
Pęd
Podziemna bulwocebula pokryta błoniastą okrywą z równoległych włókien[7].
Liście
Jeden lub dwa równowąskie, płasko-wypukłe lub obłe, puste w środku liście odziomkowe[7].
Kwiaty
Zebrane w kwiatostan, który wyrasta na cylindrycznym i pustym w środku głąbiku. Okwiat jest dołączony przegubowo, czerwony lub fioletowy, o długości 18–35 mm. Nitki sześciu pręcików są osadzone w rurce okwiatu i zespolone ze sobą u nasady w rurkę, powyżej są wolne, dłuższe od listków okwiatu. Pylniki dołączone są grzbietowo. Szypułka podtrzymująca zalążnię zespolona jest z rurką okwiatu za pomocą trzech kołnierzy[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna
Rodzaj z podrodziny Brodiaeoideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae[8].
Ujęcie historyczne
W Systemie Takhtajana z 1997 r. zaliczany do plemienia Milleae w podrodzinie czosnkowych w rodzinie czosnkowatych (Alliaceeae)[9]. W systemie Kubitzkiego zaliczony do rodziny Themidaceae[7].
Wykaz gatunków[3]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Rośliny ozdobne
Bessera elegans jest uprawiana jako roślina ozdobna. Na pędzie kwiatostanowym o długości od 45 do 100 cm tworzy od 2 do 30 jaskrawoczerwonych (rzadziej różowych lub purpurowych) kwiatów. Wymaga gleby lekkiej, dobrze przepuszczalnej i stanowiska w pełnym słońcu. Kwitnie w połowie lata. W Polsce, z uwagi na niską mrozoodporność (strefy mrozoodporności: 9-11), bulwocebule wymagają wykopania na zimę[10].
Rośliny lecznicze
Bulwocebule Bessera elegans zawierają 14 glikozydów steroidowych, izoflawonoidy, flawonoidy i lignany, z których niektóre wykazują działanie cytotoksyczne wobec komórek białaczki promielocytowej[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  3. a b c d e Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
  4. Tropicos.org. Missouri Botanical Garden, 2020. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
  5. David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
  6. Besser, Wilibald Swibert Joseph Gottlieb von (1784-1842) on JSTOR. plants.jstor.org. [dostęp 2021-03-07].
  7. a b c d e K. Rahn: Themidaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 437-439. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
  8. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
  9. Brands, S.J. (ed.): The Taxonomicon. 1989–. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
  10. Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  11. Yukiko Matsuo, Risa Kurihara, Nana Akagi, Yoshihiro Mimaki. Two New Homoisoflavonoids from the Bulbs of Bessera elegans. „Natural Product Communications”. 9 (12), s. 1725-27, 2014. DOI: 10.1177/1934578x1400901216.