Bezpieczeństwo międzynarodowe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bezpieczeństwo międzynarodowe − pojęcie z zakresu teorii stosunków międzynarodowych charakteryzujące bezpieczeństwo całej zbiorowości państw oraz system międzynarodowy, w jakim państwa te występują. Termin ten używany jest również dla określenia zewnętrznych aspektów bezpieczeństwa narodowego^[1]. Na bezpieczeństwo międzynarodowe, oprócz sumy bezpieczeństwa pojedynczych państw, składają się też warunki, normy i mechanizmy międzynarodowe. Swym zakresem obejmuje ono także cele i wartości wspólne dla całego systemu międzynarodowego, tj. stabilność, pokój, równowagę i współpracę^[2].

Bezpieczeństwo można postrzegać negatywnie i pozytywnie. W ujęciu negatywnym bezpieczeństwo międzynarodowe oznacza brak zagrożenia (stan bierny), natomiast w ujęciu pozytywnym to aktywne przeciwstawienie się zagrożeniom (stan aktywny). Stan bierny nie musi się wiązać z zachowaniem podmiotu. Wystarczy, że na przykład dane państwo nie będzie miało agresywnych państw sąsiedzkich. To już zapewnia mu w pewnej mierze bezpieczeństwo zewnętrzne.

Łącznie bezpieczeństwo można rozumieć jako synonim braku zagrożeń, aktywną ochronę przed owymi zagrożeniami i pewność braku występowania zagrożeń. Pewność, będąca częścią bezpieczeństwa, pozwala na wyższą jakość życia i zawiera aspekt psychologiczny.

Bezpieczeństwo jest potrzebą podmiotową. Oznacza to, że może ono dotyczyć szerokiej gamy podmiotów: od osób fizycznych po państwa, narody, aż do organizacji międzypaństwowych i międzynarodowych. Bezpieczeństwo jest jedną z podstawowych potrzeb egzystencjalnych, związanych z istnieniem danego podmiotu.

Obejmuje zaspokojenie takich potrzeb, jak: trwanie, przetrwanie, niezależność, spokój oraz pewność funkcjonowania i rozwoju.

Wyodrębnia się trzy wymiary bezpieczeństwa.

Podmiotowe, gdy pytamy o bezpieczeństwo uczestników stosunków międzynarodowych. Na podstawie bezpieczeństwa podmiotowego wyróżnia się:

• bezpieczeństwo narodowe, które odnosi się do pojedynczych państw oraz ich społeczeństw i narodów,
• bezpieczeństwo międzynarodowe, które dotyczy relacji między państwami.

Przedmiotowe, gdy po pierwsze pytamy o to, jaki przedmiot jest chroniony (dobro, zjawisko itp.), a po drugie o treść, środki i sposoby kształtowania bezpieczeństwa. Według tego kryterium wyodrębnia się różne rodzaje bezpieczeństwa, takie jak:

• bezpieczeństwo polityczne (dobrem chronionym jest ład polityczny, np. demokratyczny, który należy chronić przed zamachami ze strony radykalnych ugrupowań i populistów),
• bezpieczeństwo militarne,
• bezpieczeństwo ekonomiczne (interes ekonomiczny),
• bezpieczeństwo kulturowe (kultura narodowa),
• bezpieczeństwo humanitarne (istnienie grup etnicznych, społeczności zagrożonych głodem itp.),
• bezpieczeństwo ekologiczne (środowisko naturalne),
• bezpieczeństwo ideologiczne (swoboda wyznania, sumienia, wolność słowa).

Funkcjonalne, które pozwala obserwować dynamikę i rozwój subiektywnych i obiektywnych aspektów bezpieczeństwa uczestników stosunków międzynarodowych. Bezpieczeństwo należy traktować jako sekwencję stanów, nieustannie się zmieniających i procesów zachodzących w środowisku międzynarodowym.

• system bezpieczeństwa zbiorowego
• wspólnota bezpieczeństwa
• budżet obronny

• Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008. ISBN 978-83-60501-92-4. Brak numerów stron w książce
• Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, red. Kaczmarek, Łepkowski, Zdrodowski, Warszawa 2008.