Brama Lidzbarska w Bisztynku – Wikipedia, wolna encyklopedia

Brama Lidzbarska

nr rej. 19 (B/82) z 12.10.1957
Widok od strony rynku
Państwo	Polska
Miejscowość	Bisztynek
Adres	Marii Konopnickiej 9, 11-230 Bisztynek, Polska
Typ budynku	brama
Styl architektoniczny	gotyk
Rozpoczęcie budowy	XV wiek
Ukończenie budowy	XVI wiek
Ważniejsze przebudowy	1780, 2018
Położenie na mapie Bisztynka Brama Lidzbarska
Położenie na mapie Polski Brama Lidzbarska
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brama Lidzbarska
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego Brama Lidzbarska
Położenie na mapie gminy Bisztynek Brama Lidzbarska
54°05′07,7680″N 20°54′01,9890″E/54,085491 20,900552
Multimedia w Wikimedia Commons

Brama Lidzbarska w Bisztynku – brama miejska zlokalizowana w północno-wschodniej części starego miasta w Bisztynku (województwo warmińsko-mazurskie). Stanowi jedyny zachowany element bisztynieckich obwarowań miejskich^[1].

Brama powstała pomiędzy rokiem 1481 a 1547 jako jedna z trzech (obok Reszelskiej i Warszawskiej, które nie zachowały się), a przebudowana została około 1780^[2][3].

W XIX w. zaadaptowana została na więzienie.

W XX w. w budowli mieściła się biblioteka i dom kultury. Pierwsze prace remontowe po zniszczeniach wojennych przeprowadzone zostały w latach 1947 – 1949, prawdopodobnie były to jedynie działania zabezpieczające i porządkowe. Kolejny remont związany z adaptacją obiektu na cele kultury miał miejsce w końcu lat 50. XX w., świadczy o tym zachowana na elewacji południowej data wyryta w tynku^[3].

Bramę murowaną z cegły na kamiennym cokole wzniesiono w stylu gotyckim na planie bardzo zbliżonym do kwadratu z przejazdem pośrodku zamkniętym dwoma ostrołukowymi otworami bramnymi. Zewnętrzny otwór uzbrojony był we wrota i w opuszczaną bronę. W XVIII w. bramę przebudowano, obniżono i zmieniono jej wyraz architektoniczny. Bryle i elewacjom nadano styl barokowy, który jak się okazało w trakcie obecnego remontu dobrze zachował się pod XIX- i XX-wiecznymi tynkami. Oryginalna stolarka okienna nie zachowała się, dlatego też barokowe otwory okienne i stolarka zostały zrekonstruowane na podstawie zachowanej ikonografii i badań architektonicznych. W późniejszym okresie w środku przejazdu bramnego postawiono mur z ostrołukowym otworem, który stanowił konstrukcję pod centralnie umieszczony komin^[3].

Elewacje bramy zostały odtworzone w nawiązaniu do jej wyglądu z okresu barokowego z rekonstrukcją cienkowarstwowej wyprawy tynkarskiej i kolorystyką określoną na podstawie zachowanych reliktów kolorów: czerwień żelazowa i czerń. W przejeździe bramnym pozostawiono odsłonięte zachowane wątki gotyckie. Stolarka okienna i skrzydło drzwiowe zaaranżowane zostały w nawiązaniu do ustalonej kolorystyki elewacji z okresu baroku: stolarka okienna – szarość, ościeżnica drzwiowa – zabytkowa z XIX w. – kolor ugrowy, skrzydło drzwiowe - ugrowo-brązowy. Zachowane i odsłonięte oryginalne ceglane barokowe dekoracje architektoniczne (przyczółki, gzymsy, pilastry) poddane zostały zabiegom konserwatorskim^[3].

Późnobarokowe szczyty najprawdopodobniej są projektem Ernesta Mazura^[4].

W 2019 brama oraz jej otoczenie zostało zrewitalizowane, w wyniku czego powstały pomieszczenia przeznaczone między innymi na kawiarnię młodzieżową, pracownię Młodzieżowego Klubu Integracji Społecznej, toaletę i pomieszczenie gospodarcze, z których korzysta klub oraz zagospodarowany został teren wokół bramy będący przestrzenią rekreacyjną mieszkańców gminy oraz turystów^[5].

Gotycki^[6] obiekt jest murowany (ceglany), posadowiony na kamiennej podmurówce, wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu. Przechodzi przez niego sień z ostrołukowymi otworami bramnymi. Dawniej działały wrota i opuszczana brona^[1].

• 
  Elewacja
• 
  Obiekt przed przebudową w 2018
• 
  Otoczenie bramy w 1966