Bronisław Syzdek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bronisław Syzdek

Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1922 Bączal Górny
Data i miejsce śmierci	13 października 2001 Warszawa
Kierownik Centralnego Archiwum KC PZPR
Okres	od 1981 do 1990
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Janusz Durko
Następca	jednostka rozwiązana
Zastępca kierownika Ośrodka Kursów Partyjnych przy KC PZPR
Okres	od 1971 do 1981
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Bronisław Syzdek (ur. 17 lipca 1922 w Bączalu Górnym, zm. 13 października 2001 w Warszawie) – polski historyk czasów najnowszych, doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, pisarz i publicysta, wykładowca akademicki, społecznik, działacz PZPR, kierownik Centralnego Archiwum KC PZPR w latach 1981-1990.

Urodził się w Bączalu Górnym na Podkarpaciu w związanej z ruchem komunistycznym rodzinie chłopskiej^[1] jako najstarszy syn Władysława (1894–1983)^[2][3] i Bronisławy z domu Filar (1899–1958)^[1][4][3]. Ojciec brał udział w rewolucji październikowej w guberni charkowskiej^[2]. Rodzice przed wojną należeli do KPP i Stronnictwa Ludowego, a w czasie okupacji niemieckiej działali w konspiracyjnej PPR^[2][4]. W ich domu 8 września 1943 powołano Komitet Okręgowy PPR na powiaty jasielski, gorlicki i krośnieński^[2]. Podczas wojny udzielali schronienia oraz opiekowali się rannymi partyzantami GL, AL i radzieckimi^[2][4]. W 1944 aktywnie włączyli się w tworzenie rad narodowych (gminnej i powiatowej) oraz przeprowadzenie reformy rolnej^[2][4]. Jego bracia Stanisław^[5] i Mieczysław^[6] byli funkcjonariuszami aparatu bezpieczeństwa. Przez krótki okres w UB pracowała także siostra Władysława^[7], która w czasie wojny należała do PPR i AL.

Ukończył szkołę powszechną w Bączalu Dolnym, a później uczył się w jasielskim gimnazjum (obecnie I LO). Od 1937 roku był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej. Od czerwca 1941 do maja 1945 był robotnikiem przymusowym w Gschwendt(inne języki) w Austrii^[8]. Po powrocie działał w nowo zorganizowanych strukturach Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, w 1945 roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej.

W latach 1945–1947 był pełnomocnikiem powiatowym Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy w Jaśle, gdzie następnie pracował w Komitecie Powiatowym PPR, później w Komitecie Wojewódzkim PPR i PZPR w Rzeszowie. W 1950 roku ukończył Centralną Szkołę Partyjną w Łodzi. Następnie pracował w Wydziale Ekonomicznym, potem w Wydziale Organizacyjnym KC PZPR w Warszawie. W latach 1953–1957 studiował w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR, a w latach 1958-1960 był kierownikiem referatu historii partii w KW PZPR w Warszawie. W latach 1960–1970 pracował w Zakładzie Historii Partii przy KC PZPR, w latach 1971 – 1981 był zastępcą kierownika Ośrodka Kursów Partyjnych w Warszawie. W 1981 zastąpił Janusza Durko na stanowisku kierownika Centralnego Archiwum KC PZPR. Stanowisko to piastował aż do rozwiązania jednostki w 1990 roku. Dodatkowo od 1974 aż do przejścia na emeryturę wykładał historię na Wojskowej Akademii Politycznej w Warszawie. W latach 1981–1983 był członkiem Komisji KC PZPR powołanej dla wyjaśnienia przyczyn i przebiegu konfliktów społecznych w dziejach Polski Ludowej^[9]. W październiku 1981 powołany przez Plenum Komitetu Centralnego PZPR w skład Zespołu dla przygotowania naukowej syntezy dziejów polskiego ruchu robotniczego^[10]. W grudniu 1985 wszedł w skład Zespołu do przygotowania projektu "Programu PZPR" na X Zjazd PZPR, który odbył się w lipcu 1986^[11].

Doktoryzował się na Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego i 15 kwietnia 1972 obronił pracę doktorską pt. "Polska Partia Socjalistyczna w latach 1944–1946" napisaną pod kierunkiem prof. Henryka Jabłońskiego. Jako autor specjalizował się w tematyce komunistycznej i okresie PRL. Pisał liczne publikacje i felietony m.in. do „Trybuny”. Autor haseł w Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego^[12]. Laureat licznych nagród i odznaczeń państwowych. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR – PPS – powstania PZPR^[13].

Jego żoną była lewicowa historyk i publicystka Eleonora Salwa-Syzdek. Pochowany jest na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 43, grób 107)^[14].

• Medal 10-lecia Polski Ludowej^[15].
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1988)^[16]

• Początki rewolucji socjalistycznej w Polsce, Warszawa 1977.
• Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej 1918–1975, Warszawa 1980.
• Lata decydujących przemian (szkice z historii Polski Ludowej 1944-1959), Warszawa 1980.
• Polityczne dylematy Władysława Gomułki [wraz Eleonorą Syzdek], Warszawa 1985.
• Zanim zostanie zapomniany [biografia Józefa Cyrankiewicza, napisana wraz z Eleonorą Syzdek], Warszawa 1996.

• Tomasz Siewierski, Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL – wybrane aspekty [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, pod red. Dariusza Magiera, Lublin – Radzyń Podlaski 2012, s. 463-479.
• Zrozumieć przeszłość. Z Bronisławem Syzdkiem o jego losach i dziejach PRL rozmawia Leon Wiarecki, Warszawa: FKK 1998 (wywiad – rzeka).
• Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 487, 548.