Brzeżyca jednokwiatowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Brzeżyca jednokwiatowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	brzeżyca
Gatunek	brzeżyca jednokwiatowa
	Nazwa systematyczna
	Littorella uniflora Asch.; Fl. Brandenburg 544
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brzeżyca jednokwiatowa (Littorella uniflora (L.) Asch.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych^[4]. W niektórych ujęciach taksonomicznych gatunek ten wraz z całym rodzajem Littorella włączany jest do rodzaju babka Plantago jako P. uniflora L. Sp. pl. 1:115. 1753^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie i na Azorach^[5]. W Polsce występuje na Pomorzu Zachodnim, gdzie stwierdzono jego występowanie w ok. 100 jeziorach^[6] oraz na jednym stanowisku w Kotlinie Zasieckiej^[7]. Dawniej występował także na Pojezierzu Mazurskim, w Borach Dolnośląskich, Puszczy Kampinoskiej, na Podlasiu, i Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim, obecnie jednak są to już stanowiska historyczne^[6]. Na Białorusi jedynie w jeziorze Świteź^{[potrzebny przypis]}.

Morfologia

Pokrój: Drobna roślina osiągająca 2-12 cm wysokości.
Liście: Skupione w różyczkę, siedzące, szydlaste, do 10 cm długości i 2 mm szerokości.
Kwiaty: Zebrane w niewielkie kwiatostany składające się z kilku kwiatów żeńskich i jednego męskiego. Kwiaty żeńskie zazwyczaj siedzą powyżej szypuły. Zbudowane są z 2-3 lancetowatych działek kielicha i rurkowatej korony dłuższej od działek. Kwiat męski wyrasta na długiej szypułce powyżej kwiatów żeńskich. Zbudowany jest z 4 działek kielicha, korony i 4-5 pręcików o bardzo długich nitkach, a także szczątkowego słupka.

Biologia i ekologia

Bylina, roślina zimozielona. Rośnie na płytkich wodach jezior oligotroficznych, głównie w strefie przybrzeżnej. Kwitnie od lipca do września. Kwitną tylko te okazy, które są wynurzone nad wodą. Natomiast okazy zanurzone rozmnażają się wegetatywnie przez rozłogi^[6]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Littorelletea uniflorae i Ass. Myriophyllo-Littorelletum^[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[9]: V (narażony na wyginięcie); 2016: EN (zagrożony)^[10].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin^[11]: EN (endangered, zagrożony).

Zagrożona jest głównie poprzez zanieczyszczenia wód w których występuje^[6].

Zastosowanie

Jest uprawiana w akwariach (roślina akwariowa).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
↑ Littorella uniflora, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
↑ ^a ^b ^c ^d Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 83-7073-444-8.
↑ Uroczyska Borów Zasieckich. [w:] Standardowy Formularz Danych [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2011-01-13].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).

[iucn-3] Littorella uniflora, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].

[C-6] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 83-7073-444-8.

[7] Uroczyska Borów Zasieckich. [w:] Standardowy Formularz Danych [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2011-01-13].

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[11] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]