Colaptes – Wikipedia, wolna encyklopedia

	Colaptes
	Swainson, 1825
	; Dzięcioł łąkowy (C. campestris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Nadrodzina	Picoidea
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Colaptes
	Typ nomenklatoryczny
	Cuculus auratus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Chrysoptilus Swainson, 1831; Chloronerpes Swainson, 1837; Soroplex Gloger, 1842; Geopicos Malherbe, 1849; Malherbipicus Bonaparte, 1854; Chrysopicus Bonaparte, 1854; Hypoxanthus Bonaparte, 1854; Pituipicus Bonaparte, 1854; Theiopicus Malherbe, 1861; Pediopipo Sundevall, 1866; Nesoceleus P.L. Sclater & Salvin, 1873; Tridactylocolaptes Coues, 1875;
Gatunki
	14 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	14 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Colaptes – rodzaj ptaków z podrodziny dzięciołów (Picinae) w rodzinie dzięciołowatych (Picidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce^[12].

Morfologia

Długość ciała 18–35 cm; masa ciała 50–204 g^[12].

Systematyka

Rodzaj wprowadził w 1825 roku angielski zoolog William Swainson, o czym wspomniał irlandzki zoolog Nicholas Aylward Vigors w swoim artykule poświęconym obserwacjom dotyczącym naturalnych pokrewieństw łączących rzędy i rodziny ptaków, opublikowanym w czasopiśmie Transactions of the Linnean Society of London^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) dzięcioł różowoszyi (C. auratus).

Etymologia

Colaptes: gr. κολαπτης kolaptēs ‘osoba posługująca się dłutem’, od κολαπτω kolaptō ‘dłutować, dziobać, uderzać’^[13].
Chrysoptilus: gr. χρυσος khrusos ‘złoty’; πτιλον ptilon ‘pióro’^[14]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[15]: Picus punctigula Boddaert, 1783.
Chloronerpes: gr. χλωρος khlōros ‘zielony’; ἑρπης herpēs ‘pełzacz, coś pełzającego’, od ἑρπω herpō ‘pełzać’^[16]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[15]: Picus rubiginosus Swainson, 1820.
Soroplex: gr. σορος soros ‘trumna’; πλεκω plekō ‘robić’ (tj. cieśla)^[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus campestris Vieillot, 1818.
Geopicos: gr. γεω- geō- ‘ziemny-’, od γη gē ‘ziemia’; nowogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[18]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[19]: Cuculus auratus Linnaeus, 1758.
Malherbipicus: prof. Alfred Malherbe (1804–1866), francuski prawnik, ornitolog; łac. picus ‘dzięcioł’^[20]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[21]: Picus campestris Vieillot, 1818.
Chrysopicus: gr. χρυσος khrusos ‘złoto’; nowogr. πικος pikos „dzięcioł”, od łac. picus ‘dzięcioł’^[22]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[23]: Chrysopicos atricollis Malherbe, 1850.
Hypoxanthus: epitet gatunkowy Colaptes hypoxanthus Blyth, 1854^[b]; gr. ὑπο hupo ‘pod, niżej’; ξανθος xanthos ‘żółty’^[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus rivolii Boissonneau, 1840.
Pituipicus: epitet gatunkowy Picus pitius Molina, 1782; łac. picus ‘dzięcioł’^[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus chilensis Lesson, 1827 = Picus pitius Molina, 1782.
Theiopicus: gr. θειον theion ‘siarka’; nowogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus campestris Vieillot, 1818.
Pediopipo: gr. πεδιον pedion ‘pole’; πιπω pipō ‘dzięcioł’^[27].
Nesoceleus: gr. νησος nēsos ‘wyspa’ (tj. Kuba); rodzaj Celeus Boie, 1831 (dzięcioł)^[28]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Colaptes fernandinae Vigors, 1827.
Tridactylocolaptes: gr. τριδακτυλος tridaktulos ‘trójpalczasty, o trzech palcach’, od τρι- tri- ‘trzy-’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; δακτυλος daktulos ‘palec’; rodzaj Colaptes Swainson, 1825^[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cuculus auratus Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[30]:

Colaptes fernandinae Vigors, 1827 – dzięcioł krzywodzioby
Colaptes oceanicus Olson, 2013 – dzięcioł bermudzki – takson wymarły^[31]
Colaptes mexicanoides Lafresnaye, 1844 – dzięcioł rdzawogłowy
Colaptes auratus (Linnaeus, 1758) – dzięcioł różowoszyi
Colaptes chrysoides (Malherbe, 1852) – dzięcioł pustynny
Colaptes melanochloros (J.F. Gmelin, 1788) – dzięcioł czarnoczelny
Colaptes rivolii (Boissonneau, 1840) – dzięcioł strojny
Colaptes rupicola d’Orbigny, 1841 – dzięcioł andyjski
Colaptes pitius (G.I. Molina, 1782) – dzięcioł chilijski
Colaptes campestris (Vieillot, 1818) – dzięcioł łąkowy
Colaptes punctigula (Boddaert, 1783) – dzięcioł czarnoplamy
Colaptes auricularis (Salvin & Godman, 1889) – dzięcioł czerwonowąsy
Colaptes rubiginosus (Swainson, 1820) – dzięcioł oliwkowy
Colaptes atricollis (Malherbe, 1850) – dzięcioł czarnogardły

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Malherbipicus Bonaparte, 1854.
↑ Synonim P. rivolii.

Przypisy

↑ ^a ^b N.A. Vigors. Observations on the Natural Affinities that connect the Orders and Families of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 14 (3), s. 457, 1825. (ang.).
↑ W. Swainson: Picidae. W: J. Richardson, W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: John Murray, 1831, s. 300. (ang.).
↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 307, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 198. (niem.).
↑ A. Malherbe. Nouvelle classification des picinées ou pics, devant sertir de base a une monographie de ces oiseaux grimpeurs, accompagnée de planches peintes. „Mémoires de l’Académie nationale de Metz”. 30, s. 357, 1849. (fr.).
↑ Ch.-L. Bonaparte. Notes sur les Collections .rapportées en 1853, par M.A. Delattre, de son voyage en Californie et dans le Nicaragua. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 38, s. 656, 1854. (fr.).
↑ ^a ^b ^c Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 126, 1854. (łac.).
↑ P.A. Malherbe: Monographie des picidées, ou Histoire naturelle des picidés, picumninés, yuncinés ou torcols; comprenant dans la première partie, l’origine mythologique, les mœurs, les migrations, l’anatomie, la physiologie, la répartition géographique, les divers systèmes de classification de ces oiseaux grimpeurs zygodactyles, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique des auteurs et des ouvrages cités par abréviation; dans la deuxième partie, la synonymie, la description en latin et en français, l’histoire de chaque espèce, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique et synonymique latin de toutes les espèces. T. 1. Metz: Typ. de J. Verronnais, 1861, s. liii. (fr.).
↑ C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 77, 116. (łac.).
↑ P.L. Sclater & O. Salvin: Nomenclator avium neotropicalium: sive avium quae in regione neotropica hucusque repertae sunt nomina systematice disposita adjecta sua cuique speciei patria accedunt generum et specierum novarum diagnose. Londini: Sumptibus Auctorum, 1873, s. 101, 155. (łac.).
↑ E. Coues: Birds of the Northwest, a hand-book of the ornithology of the region drained by the Missouri River and its tributaries. Washington: Government Printing Office, 1874, s. 283. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Woodpeckers (Picidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Colaptes, DOI: 10.2173/bow.picida1.01 [dostęp 2024-11-12] (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Colaptes [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Chrysoptilus [dostęp 2024-11-12] .
↑ ^a ^b G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 54. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Chloronerpes [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Soroplex [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Geopicos [dostęp 2024-11-12] .
↑ H.E. Strickland: Ornithological notes. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1851. Cz. 4. 1851, s. 20. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Malherbipicus [dostęp 2024-11-12] .
↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 93. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Chrysopicus [dostęp 2024-11-12] .
↑ C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 115. (łac.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Hypoxanthus [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Pituipicus [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Theiopicus [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Pediopipo [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Nesoceleus [dostęp 2024-11-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Tridactylocolaptes [dostęp 2024-11-12] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Picini Leach, 1820 (wersja: 2024-10-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-12].
↑ S.L. Olson. Fossil woodpeckers from Bermuda with the description of a new species of Colaptes (Aves: Picidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 126 (1), s. 17–24, 2013. DOI: 10.2988/0006-324X-126.1.17. (ang.).

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[9] Nowa nazwa dla Malherbipicus Bonaparte, 1854.

[a-25] Synonim P. rivolii.

[Swainson-1] N.A. Vigors. Observations on the Natural Affinities that connect the Orders and Families of Birds. „Transactions of the Linnean Society of London”. 14 (3), s. 457, 1825. (ang.).

[Swainson1831-2] W. Swainson: Picidae. W: J. Richardson, W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: John Murray, 1831, s. 300. (ang.).

[Swainson1837-3] W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 307, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).

[Gloger-4] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 198. (niem.).

[Malherbe-5] A. Malherbe. Nouvelle classification des picinées ou pics, devant sertir de base a une monographie de ces oiseaux grimpeurs, accompagnée de planches peintes. „Mémoires de l’Académie nationale de Metz”. 30, s. 357, 1849. (fr.).

[Bonaparte1-6] Ch.-L. Bonaparte. Notes sur les Collections .rapportées en 1853, par M.A. Delattre, de son voyage en Californie et dans le Nicaragua. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 38, s. 656, 1854. (fr.).

[Bonaparte2-7] Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 126, 1854. (łac.).

[Malherbe1861-8] P.A. Malherbe: Monographie des picidées, ou Histoire naturelle des picidés, picumninés, yuncinés ou torcols; comprenant dans la première partie, l’origine mythologique, les mœurs, les migrations, l’anatomie, la physiologie, la répartition géographique, les divers systèmes de classification de ces oiseaux grimpeurs zygodactyles, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique des auteurs et des ouvrages cités par abréviation; dans la deuxième partie, la synonymie, la description en latin et en français, l’histoire de chaque espèce, ainsi qu’un dictionnaire alphabétique et synonymique latin de toutes les espèces. T. 1. Metz: Typ. de J. Verronnais, 1861, s. liii. (fr.).

[Sundevall-10] C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 77, 116. (łac.).

[Sclater&Salvin-11] P.L. Sclater & O. Salvin: Nomenclator avium neotropicalium: sive avium quae in regione neotropica hucusque repertae sunt nomina systematice disposita adjecta sua cuique speciei patria accedunt generum et specierum novarum diagnose. Londini: Sumptibus Auctorum, 1873, s. 101, 155. (łac.).

[Coues-12] E. Coues: Birds of the Northwest, a hand-book of the ornithology of the region drained by the Missouri River and its tributaries. Washington: Government Printing Office, 1874, s. 283. (ang.).

[botw-13] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Woodpeckers (Picidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Colaptes, DOI: 10.2173/bow.picida1.01 [dostęp 2024-11-12] (ang.).

[14] The Key to Scientific Names ↓, Colaptes [dostęp 2024-11-12] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Chrysoptilus [dostęp 2024-11-12] .

[gray-16] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 54. (ang.).

[17] The Key to Scientific Names ↓, Chloronerpes [dostęp 2024-11-12] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Soroplex [dostęp 2024-11-12] .

[19] The Key to Scientific Names ↓, Geopicos [dostęp 2024-11-12] .

[str-20] H.E. Strickland: Ornithological notes. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1851. Cz. 4. 1851, s. 20. (ang.).

[21] The Key to Scientific Names ↓, Malherbipicus [dostęp 2024-11-12] .

[gray55-22] G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 93. (ang.).

[23] The Key to Scientific Names ↓, Chrysopicus [dostęp 2024-11-12] .

[sun-24] C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 115. (łac.).

[26] The Key to Scientific Names ↓, Hypoxanthus [dostęp 2024-11-12] .

[27] The Key to Scientific Names ↓, Pituipicus [dostęp 2024-11-12] .

[28] The Key to Scientific Names ↓, Theiopicus [dostęp 2024-11-12] .

[29] The Key to Scientific Names ↓, Pediopipo [dostęp 2024-11-12] .

[30] The Key to Scientific Names ↓, Nesoceleus [dostęp 2024-11-12] .

[31] The Key to Scientific Names ↓, Tridactylocolaptes [dostęp 2024-11-12] .

[Mielczarek&Kuziemko-32] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Picini Leach, 1820 (wersja: 2024-10-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-12].

[Olson-33] S.L. Olson. Fossil woodpeckers from Bermuda with the description of a new species of Colaptes (Aves: Picidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 126 (1), s. 17–24, 2013. DOI: 10.2988/0006-324X-126.1.17. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[b]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]