French
DeutschCygów – Wikipedia, wolna encyklopedia
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | 573[2] |
| Strefa numeracyjna | 25 |
| Kod pocztowy | 05-326[3] |
| Tablice rejestracyjne | WWL |
| SIMC | 0684085[4] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu wołomińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Poświętne  | |
 52°20′02″N 21°25′46″E/52,333889 21,429444[1] | |
Cygów – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, w gminie Poświętne[4][5].
W okresie Królestwa Polskiego istniała gmina Cygów.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0684091 | Jadwiniew | część wsi |
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Jana Chrzciciela i św. Wojciecha Biskupa Męczennika w Poświętnem[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Odkrycia archeologiczne z XIX w. wskazują na starożytną osadę i cmentarzysko sprzed dwu tysięcy lat. Odnalezienie rzymskich monet z okresu cesarza Karakalli oraz innych przedmiotów jest opisane w 'Raporcie Dwóch Wójtów Cygowa i Woli Cygowskiej' w 1819 r. i opracowane przez profesora Kolendę[7].
Około 1445 r. parafia Cygów, lub 'Cygowo'[8], została utworzona z części parafii Kobyłka. W 1527 Grzegorz Ronczajski, albo wdowa jego z synami, wystawili kościół drewniany, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Wojciecha Biskupa Męczennika, który został zdewastowany przez wichurę w 1755. Jeszcze przed 1755 r. zięć Teodora Szydłowskiego, ówczesnego wojewody płockiego, Dyzma Szymanowski, zakupił dobra cygowskie[9][10]. Jako właściciel Cygowa, wystawił w 1762 r. nowy drewniany kościół, który został odnowiony w 1859 r. za czasów prawnuka jego i wójta Feliksa Szymanowskiego.
W skład dóbr cygowskich wchodziły folwark Jadwinów z atynencjami Laskowizna, Las Stróżka, Las Suchołąg, oraz wsie Cygów, Górale, Poświętne, Turze oraz Wola Cygowska. Ta ostatnia została nabyta w XVIII w. przez Karola Lelewela od Teodora Dyzmy Szymanowskiego. W XIX w. funkcjonowały tu gorzelnia i owczarnia, a ludność zajmowała się sukiennictwem[11].
Od 1867, po śmierci Feliksa Szymanowskiego, majątek cygowski był stopniowo wyprzedawany, a ok. 1885 r. został odebrany Teodorowi Korwin Szymanowskiemu, z powodu niespłacenia długów. Majątek został rozparcelowany, dwór Szymanowskich zaś rozebrany, przy czym od tego czasu ziemie zwano potocznie 'jojnowizną', a parafię Poświętne z uwagi na sąsiednią wieś.
Osobistości związane z Cygowem
[edytuj | edytuj kod]- Teodor Szydłowski (wojewoda płocki) (1697-1795) - właściciel Chrzęsna, teść Dyzmy Szymanowskiego
- Dyzma Szymanowski (1719-1784) – cześnik ziemi warszawskiej i szambelan króla Augusta III
- August III Sas - król Polski
- Stanisław August Poniatowski - ostatni król Polski
- Karol Maurycy Lelewel (1748-1830) – łowczy mazowiecki
- Teodor Dyzma Szymanowski (1756-1804) – poseł na sejmy, szambelan królewski
- Feliks Franciszek Łubieński (1758-1848) - działacz polityczny i teść Barbary Szymanowskiej
- Joachim Lelewel (1786-1861) – historyk, bibliograf
- Piotr Łubieński (1786-1867) - generał polski i teść Feliksa Szymanowskiego
- Prot Adam Lelewel (1790-1884) – oficer napoleoński
- Feliks Szymon Szymanowski (1791-1867) – wójt Cygowa
- Julian Malczewski (1820-1883) - jego żona, Maria, była bratanicą Feliksa Szymona
- Teodor Korwin-Szymanowski (1846-1901) – pisarz, napisał o "zjednoczonej Europie" w Cygowie[12][13]
- Bernard Alojzy Łubieński (1846-1933) - redemptorysta, misjonarz, pisarz[14]
- Jacek Malczewski (1854-1929) - syn Marii i Juliana, bliski krewny Szymanowskich
- Feliks Franciszek Szymanowski (1875-1943) – inżynier, duchowny mariawicki
- Eustachy Korwin-Szymanowski (1876-1936) – dyrektor Banku Polskiego
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 18326
- ↑ Wieś Cygów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 168 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Jerzy Kolendo, ' Raport Wojtów Z 1820 ROKU O ODKRYCIACH ARCHEOLOGICZNYCH NA MAZOWSZU', FASCICULI ARCHAEOLOGIAE HISTORICAE, Fasc, 1, 1985, PL ISSN 0860-0007
- ↑ Michał Marian Grzybowski, "Ziemia warszawska-Materiały do Dziejów Płocka", 1996, Towarzystwo Naukowe Płockie
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, "Dyzma Szymanowski, h. Jezierza (ok.1719-1784)", Andrzej Haratym i Michał Korwin-Szymanowski,Tom L/1. zeszyt 204, Warszawa-Kraków. Polska Akademia Nauk, 2014, ISBN 978-83-63352-36-3. s. 53-55
- ↑ „Regestr diecezjów” Franciszka Czaykowskiego czyli Właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, Oprac. K. Chłapowski, S. Górzyński, W. 2006 s. 635-6, 695-6, 698, 703
- ↑ Cygów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 722.
- ↑ L’avenir économique, social et politique en Europe, Ed. H. Marot, Paris 1885, s. 6
- ↑ Teodor Korwin-Szymanowski, Przyszłość Europy w zakresie Gospodarczym, Społecznym i Politycznym, przekład Maria Dąbrowska, opracowanie i posłowie Radosław Paweł Żurawski vel Grajewski, Warszawa, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. ISBN 978-83-63743-22-2. s. 12
- ↑ Łubieński Bernard, Wspomnienia, Kraków 2009, s. 33
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cygów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 722.
- Gminna Biblioteka w Poświętnem, https://web.archive.org/web/20151117014929/http://poswietne.archiwa.org/zasoby.php?id=30745