Daniił Elkonin – Wikipedia, wolna encyklopedia

Daniił Borisowicz Elkonin (ur. 3 lutego^?/16 lutego 1904 w Małej Pereszczepynie koło Połtawy, zm. 4 października 1984 w Moskwie) – radziecki psycholog i pedagog, doktor habilitowany, członek Akademii Nauk Pedagogicznych ZSRR^[1].

Od 1914 do 1920 roku uczył się w Połtawie, następnie (ze względu na trudną sytuację materialną rodziny) pracował jako urzędnik i nauczyciel^[2]. W latach 1924–1929 studiował w Państwowym Instytucie Pedagogicznym im. Aleksandra Hercena w Leningradzie^[3]. Jako student zaangażowany był w pracę naukową na temat fizjologii układu nerwowego^[2].

Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Instytucie Hercena zajmując się problematyką twórczych zabaw dziecięcych^[3]. W 1932 roku został Zastępcą Dyrektora ds. Naukowych Instytutu^[2]. Od 1937 do 1941 roku był nauczycielem w jednej z leningradzkich szkół podstawowych oraz prowadził wykłady w Instytucie Pedagogicznym. Był twórcą podręczników dla narodów Dalekiej Północy. W 1940 roku obronił pracę doktorską na temat rozwoju mowy uczniów. W czasie II wojny światowej służył w Armii Czerwonej^[3] i brał udział m.in. w obronie Leningradu^[2]. Po wojnie wykładał psychologię w Wojskowym Instytucie Pedagogicznym Armii Radzieckiej^[3].

Po zwolnieniu w 1953 roku z wojska w randze podpułkownika^[2] rozpoczął pracę w Instytucie Psychologii Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie, w którym pracował do śmierci. Od 1959 roku kierował w moskiewskiej szkole nr 110 programem badawczym, który stał się osnową do opracowania nowych podstaw programowych dla nauczycieli^[1].

W 1962 obronił pracę habilitacyjną i otrzymał stopnień doktora habilitowanego^[3], a w 1968 roku został wybrany członkiem Akademii Nauk Pedagogicznych ZSRR^[1]. Od 1966 roku przez wiele lat wykładał na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Moskiewskiego^[3].

Zainteresowania naukowe Elkonina koncentrowały się wokół badań nad psychologią wieku przedszkolnego oraz wczesnoszkolnego. Uważał, że należy dziecięcą zabawę poddać analizie psychologicznej. Wynikiem obserwacji i późniejszej analizy był pogląd, że twórcze zabawy dziecięce (takie, które polegają na odgrywaniu roli, cechując się maksymalnym zaangażowaniem oraz pełnym zadowoleniem^[4]) są czynnikiem ułatwiającym dzieciom poznawanie otaczającego świata^[1]. Według Elkonina, zabawa to szczególny typ działalności dziecka kryjący w sobie jego stosunek do otaczającej, przede wszystkim społecznej rzeczywistości i mający własną specyficzną treść i budowę – szczególny przedmiot i motywy działalności oraz szczególny system działań^[5]. Zgodnie z jego poglądami zabawa u dzieci rozwija procesy psychiczne bezpośrednio z nią związane – wyobraźnię, myślenie, fantazję, pamięć oraz psychomotorykę. Na podstawie pracy badawczej nad zachowaniem uczniów opracował nowe wzory programowo-metodyczne nauczania, które były oparte na teorii etapowego kształtowania czynności umysłowych^[1]. Elkonin jest również autorem nowej, oryginalnej, fonicznej metody nauki czytania poprzez wykorzystanie fonemów.

Jest autorem ponad 100 publikacji naukowych^[3].

• Tworczeskije rolewyje igry, 1957
• Razwitije rieczi w doszkolnom wozrastie, 1958
• Dietskaja psichołogija, 1960
• Bukwar´, 1961
• Psichołogija dietiej doszkolnogo wozrasta, red. 1964 (razem z A. Zaporożcem)
• Wozrastnyje wozmożnosti uswojenija znanij, red. 1966 (razem z W. Dawydowem)
• Psichołogija licznosti i diejatielnosti szkolnikow, 1971 (wraz z A. Zaporożcem)
• Psichołogiczeskije usłowija razwiwajuszczego obuczenija, 1976
• Psychologia zabawy, 1978, wyd. pol. WSiP, 1984

Źródło:^[1]