Dawid Bornstein (fabrykant) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dawid Bornstein (ur. 10 maja 1860 w Przedborzu, zm. w 19 listopada 1933 w Tomaszowie Mazowieckim) – fabrykant sukna, jeden z czterech największych fabrykantów Tomaszowa, radny miasta^[1]. Często mylony z żyjącym w podobnym okresie rabinem Tomaszowa Dawidem Bornsteinem.

Nowoczesny przemysł lekki

W 1879 roku w Tomaszowie Mazowieckim, nad rzeką Wolbórką (lewym dopływem Pilicy) Dawid Bornstein założył mechaniczną tkalnię sukna. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych maszyn sprowadzanych z Belgii i Francji szybko stał się znaczącym fabrykantem tomaszowskim. Od 1892 roku po karach finansowych za łamanie praw pracowniczych stworzył Bornstein posadę lekarza fabrycznego i zatrudnił znanego później łódzkiego lekarza, współtwórcę polskiej bakteriologii dra Seweryna Leopolda Sterlinga^[2]. W roku 1906 zbudował przy ul. Warszawskiej 6/14 do dziś istniejącą rozległą willę fabrykancką. W roku 1913 fabryka sukna Dawida Bornsteina zatrudniała 300 robotników pracujących na 72 krosnach. Produkowano tkaniny wełniane o wartości 700 tys. rubli^[3].

I wojna światowa i schyłek fabryki

W okresie I wojny światowej fabryka została zdewastowana na skutek rekwizycji surowców i gotowych towarów, jak i wywozu i niszczenia maszyn przędzalniczych. W kwietniu 1917 roku Dawid Bornstein został wybrany członkiem Rady Miejskiej i pełnił tę funkcję do 1919 roku.

Po zakończeniu I wojny światowej przystąpił Bornstein do ponownego uruchomienia fabryki, co wiązało się z zakupem maszyn i odbudową hal. Fabrykę na powrót uruchomiono dopiero w roku 1920. W 1922 roku fabrykę przekształcono w spółkę akcyjną. Nosiła ona od tej pory nazwę „Tomaszowskiej Fabryki Sukna D. Bornstein”. Dawid Bornstein pozostał dyrektorem zarządzającym nowo utworzonej spółki. W latach 1927–1929 produkcja osiągnęła 30% wielkości z 1914 roku. Podczas kryzysu lat trzydziestych fabryka została całkowicie unieruchomiona^[4]

Zmarł 19 listopada 1933 roku w Tomaszowie Mazowieckim. Został pochowany na miejscowym cmentarzu żydowskim^[5].

Zobacz też

Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” – państwowe zakłady przemysłu lekkiego na rzecz których znacjonalizowano fabryki Davida Landsberga

Przypisy

↑ A. Cygielman, Tomaszow Mazowiecki, [w:] Encyclopaedia Judaica, vol. 15, Jerusalem 1982, s. 1215.
↑ Jan Fijałek, Podstawowe problemy socjalne proletariatu tomaszowskiego, [w:] Barbara Wachowska (red.), Tomaszów Mazowiecki. Dzieje miasta, Tomaszów Mazowiecki 1980, s. 176.
↑ Jan Góral, Ryszard Kotewicz, Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego. Zarys dziejów miasta 1788–1990, Tomaszów Mazowiecki 1992, s. 130, 182, 229.
↑ Beate Kosmala, Juden und Deutsche im polnischen Haus. Tomaszów Mazowiecki 1914–1939, Berlin 2001, s. 46, 65, 90, 156, 184, 309.
↑ Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź–Tomaszów Mazowiecki 2010, s. 62–63; Andrzej Wróbel, Władze miasta Tomaszowa Mazowieckiego w okresie niepodległego państwa polskiego 1918–1939, „Rocznik Łódzki” 54, 2007, s. 208; „Echo Mazowieckie” R. 2, 1927, nr 33 (z dn. 20 VII 1927 r.), s. 57.

[1] A. Cygielman, Tomaszow Mazowiecki, [w:] Encyclopaedia Judaica, vol. 15, Jerusalem 1982, s. 1215.

[2] Jan Fijałek, Podstawowe problemy socjalne proletariatu tomaszowskiego, [w:] Barbara Wachowska (red.), Tomaszów Mazowiecki. Dzieje miasta, Tomaszów Mazowiecki 1980, s. 176.

[3] Jan Góral, Ryszard Kotewicz, Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego. Zarys dziejów miasta 1788–1990, Tomaszów Mazowiecki 1992, s. 130, 182, 229.

[4] Beate Kosmala, Juden und Deutsche im polnischen Haus. Tomaszów Mazowiecki 1914–1939, Berlin 2001, s. 46, 65, 90, 156, 184, 309.

[5] Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź–Tomaszów Mazowiecki 2010, s. 62–63; Andrzej Wróbel, Władze miasta Tomaszowa Mazowieckiego w okresie niepodległego państwa polskiego 1918–1939, „Rocznik Łódzki” 54, 2007, s. 208; „Echo Mazowieckie” R. 2, 1927, nr 33 (z dn. 20 VII 1927 r.), s. 57.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]