Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” Spółka Akcyjna

Fabryka Landsberga. Fabryka Piescha. Fabryka Bronsteina (Dawida). Fabryka Halperna

Hala dawnej fabryki Moritza Piescha (w PRL – Mazovia), obecnie zachodnia część Galerii „Tomaszów”
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Siedziba	Tomaszów Mazowiecki
Data założenia	1857
Data likwidacji	2007
Forma prawna	spółka akcyjna
Nr KRS	0000011591
Położenie na mapie Tomaszowa Mazowieckiego Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” Spółka Akcyjna
Położenie na mapie Polski Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” Spółka Akcyjna
Położenie na mapie województwa łódzkiego Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” Spółka Akcyjna
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” Spółka Akcyjna
51°32′10,8″N 20°00′13,4″E/51,536333 20,003722

Pofabryczne tereny dawnej „Mazovii”

Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” – istniejące w latach 1857–2007 przedsiębiorstwo przemysłu lekkiego w Tomaszowie Mazowieckim.

Początki „Mazovii” sięgają drugiej połowy XIX wieku. W latach 1857–1879 uruchomiono cztery fabryki włókiennicze należące do:

• Hilela Landsberga,
• Moritza Piescha,
• Dawida Bornsteina,
• Jakuba Halperna.

Największym z czterech powyższych przedsiębiorstw była fabryka Landsberga. Firma nabrała impetu szczególnie po wojnie krymskiej podczas której realizowała zamówienia dla wojska. W 1881 roku jako pierwsza fabryka została zelektryfikowana^[1]. Pozwoliło to uruchomić kilkadziesiąt krosien mechanicznych, kilka zespołów przędzalniczych, oddział farbiarni i apreturę.

Lokalizacja

Wszystkie fabryki tworzące późniejszą „Mazovię” wybudowano wzdłuż dwóch ulic z których jedna była kontynuacją poprzedniej. Od wschodu była to ulica Gustowna (obecnie ul. Konstytucji), przecinając drogę warszawską przechodziła w ulicę św. Tekli (obecnie ul. Barlickiego). Ów ciąg komunikacyjny pomiędzy fabrykami biegł wzdłuż rzeki Wolbórki. Były to tereny w pierwszej kolejności wyznaczone przez właściciela ziem dzisiejszego Tomaszowa – Tomasza Ostrowskiego pod osadnictwo tkaczy i pierwsze folusze. Nieopodal na prawym brzegu rzeki funkcjonowały już od drugiej połowy XVIII wieku obiekty metalurgiczne – pierwszy tomaszowski przemysł. Podobnie jak w hutnictwie również przy ówczesnej produkcji tkanin rzeka odgrywała ogromną rolę^[2].

Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną i nacjonalizacji w drugiej połowie lat 40. XX wieku w upaństwowiono zakłady podporządkowując je Tomaszowskiemu Zjednoczeniu Przemysłu Włókienniczego. Na podstawie art. 1 dekretu z dnia 3 stycznia 1947 roku o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych^[3] dokonano komasacji terenów fabrycznych położonych wzdłuż rzeki Wolbórki, w wyniku połączenia czterech największych i kilkunastu mniejszych manufaktur i warsztatów włókienniczych powstały dwa duże zakłady:

• „Państwowe Zakłady Przemysłu Wełnianego nr 27”
• „Państwowe Zakłady Przemysłu Wełnianego nr 28”^[2].

W latach 60. XX wieku w oparciu o Rozporządzenie Ministra Przemysłu Lekkiego nr 304/63 z dnia 31 grudnia 1963 roku w sprawie scalenia przedsiębiorstw zostały one połączone w jeden zakład przyjmując nazwę „Mazovia”^[2].

W czerwcu 1995 roku Mazowieckie Zakłady Przemysłu Wełnianego „Mazovia” przekształciły się w spółkę akcyjną pod nazwą Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” S.A. W 2007 roku postawiono zakład w stan upadłości. Na części terenów byłej Mazovii znajduje się obecnie Galeria „Tomaszów” – największy obiekt handlowy w mieście, po drugiej stronie ulicy Warszawskiej biegnącej przez środek dawnej „Mazovii” obecnie znajduje się największy w mieście hipermarket – Kaufland^[4].

Zakład produkował tkaniny zgrzebne, czesankowo-zgrzebne oraz czesankowe w następujących grupach:

• płaszcze damskie,
• płaszcze męskie,
• ubraniowe (żakiety, marynarki),
• kostiumowe (m.in. żakiety męskie, damskie)
• samochodowe (tapicerka)
• produkcja specjalna (dla potrzeb wojska).

Pierwszy krajowy znak najwyższej jakości przedsiębiorstwo uzyskało w 1970 roku, a siedem lat później – jako pierwszy zakład w ówczesnym województwie piotrkowskim – uzyskał prawo oznaczania wyrobów międzynarodowym znakiem jakości „Q”^[2].

• Zakłady Przemysłu Wełnianego „Tomtex” – największe zakłady przemysłu lekkiego w Tomaszowie, dawna fabryka Zusmana Bornsteina w Starzycach, nad rzekami Czarną i Piasecznicą
• Zakłady Włókien Chemicznych „Wistom” – największy zakład przemysłowy w historii miasta (przemysł chemiczny)
• Kuźnice Tomaszowskie – pierwszy tomaszowski przemysł (przemysł ciężki – metalurgiczny)