Dom Weterana na Szelągu w Poznaniu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dom Weterana na Szelągu

Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	ul. Ugory
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Zygmunt Skupniewicz, Witold Milewski, Lech Sternal
Rozpoczęcie budowy	1969
Ukończenie budowy	1972
Położenie na mapie Poznania Dom Weterana na Szelągu
Położenie na mapie Polski Dom Weterana na Szelągu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Dom Weterana na Szelągu
52°25′35,18″N 16°57′04,83″E/52,426439 16,951342

Dom Weterana na Szelągu (także Dom Pomocy Społecznej Ugory) – modernistyczny dom spokojnej starości dla weteranów w Poznaniu, zlokalizowany na Szelągu, na terenie osiedla administracyjnego Stare Winogrady, przy ul. Ugory, w Parku Szelągowskim.

Obiekt został zaprojektowany przez zespół architektów – Zygmunt Skupniewicz, Witold Milewski i Lech Sternal, związanych z poznańskim Miastoprojektem i odpowiadających za kilkanaście ważnych realizacji na terenie miasta w latach 60. i 70. XX w. (przede wszystkim związanych ze szkolnictwem i nauką). Dom Weterana na Szelągu nawiązuje do najlepszych tradycji europejskiego modernizmu. W założeniu architektonicznym dominuje chęć wpisania zespołu w otaczającą go przyrodę, w tym zwłaszcza w dość stromo opadającą dolinę Warty i stary, historyczny drzewostan, związany z ogrodem Bractwa Kurkowego, stanowiącego popularny cel spacerów mieszkańców Poznania od końca XIX wieku.

Początkowo rozważano lokalizację domu w Niwce (Puszczykowo). Pierwsze szkice koncepcyjne wykonano w 1965, a ostateczny ich wybór został dokonany w 1966. W listopadzie 1967 ukończono projekt realizacyjny (obejmujący też wnętrza, wybór mebli i zastaw stołowych ze znakiem graficznym). Kamień węgielny wmurowano 27 grudnia 1967, czyli w rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego (1918), budowę rozpoczęto we wrześniu 1969, a ukończono w czerwcu 1972. Dom otrzymał liczne dary – m.in. obrazy i grafiki ścienne^[1]. Jasny budynek charakteryzuje układ tarasowy – centrum stanowi dziedziniec wewnętrzny. Pokoje (1- i 2-osobowe) zgrupowano w dwóch skrzydłach (po cztery kondygnacje). Rozwiązanie sprzyja dobremu doświetleniu pokoi i zapewnia możliwość swobodnego wychodzenia na tarasy z widokiem na dolinę Warty. Silne nachylenie stoku w kierunku rzeki zapewnia także dobry mikroklimat. Otoczenie Domu Weterana stanowi też mała architektura (altany, schodki, itp.). Uszanowano też i zachowano leciwy starodrzew.

W końcu lat 70. XX wieku dom planowano rozbudować o część dla pensjonariuszy o ograniczeniach ruchowych. Mimo opracowania dokumentacji, do realizacji nigdy nie doszło. Nie zrealizowano także innej koncepcji z tego okresu, która miała stanowić rozwinięcie architektoniczne kompleksu Domu Weterana – Wojewódzkiej Szkoły Partyjnej i Technikum dla Robotników. Szeroko zakrojona koncepcja urbanistyczna, nawiązująca formami do Domu Weterana nie doczekała się urzeczywistnienia, a w jej miejscu zbudowano potem trzy standardowe wieżowce mieszkalne^[2].

Marcin Libicki określił Dom Weterana na Szelągu mianem prawdziwego arcydzieła nowoczesnej architektury i uważa go za jeden z najlepszych wzniesionych w Polsce po wojnie budynków publicznych^[3]. Aleksandra Robakowska i Jarosław Trybuś uważają, że jest to jeden z najlepszych budynków tego typu nie tylko w Poznaniu, ale i w Polsce, wciąż [...] nie doceniony przez historię architektury. Według tych autorów obiekt jest przykładem modernizmu w najbardziej humanistycznym wydaniu. Funkcja narzuciła tu najwyższą dbałość o komfort użytkownika i zostało to przez projektantów posunięte do ostatecznych granic. Dom Weterana to [...] wybitny przykład architektury wpisanej w naturalny krajobraz, w sposób godny Wrighta czy Aalto^[4].

Obecnie Dom Weterana jest już zwykłym domem pomocy społecznej dla osób starszych. W 2011 uzyskał (po szczegółowej kontroli Wojewody Wielkopolskiego) wpis do rejestru DPS oraz bezterminowe zezwolenie na działalność. Aktualnie jest to placówka licząca 136 miejsc: 116 dla osób w wieku podeszłym i 20 dla osób niepełnosprawnych fizycznie.

• 
  Makieta elewacji
• 
  Widok z lotu ptaka

We wrześniu 2009 na terenie Domu wykryto poważne nieprawidłowości. Pensjonariuszom nie zapewniano godnych warunków pobytu (fatalny stan techniczny, przeciekające dachy, ograniczanie dostępu do pożywienia i picia, brak funkcji rehabilitacyjnej, zastraszanie, wiązanie i lekceważenie ze strony personelu, pobieranie nienależnych opłat)^[5]. W 2010 roku prokuratura wszczęła postępowanie. Kilka miesięcy później zostało ono umorzone. Osoby będące świadkami w tej sprawie zarzucały prokuraturze nie przesłuchanie wszystkich świadków, a jedynie tych wskazanych przez personel Domu oraz zignorowanie opinii Urzędu Wojewódzkiego w sprawie nieprawidłowości finansowych placówki. Prokuratura tłumaczyła, że nieprawidłowości finansowe nie będą brane pod uwagę ponieważ chodzi o kwotę mniejszą niż 200 000 złotych, powody nie przesłuchania świadków (między innymi byłych pracowników Domu) nie zostały wyjaśnione. Urząd Miasta Poznania w październiku 2010 roku zwolnił dyrektora placówki^[6].

• Dom Starców na Wildzie w Poznaniu,
• Dom Starców na Grobli w Poznaniu,
• Zakład św. Łazarza w Poznaniu,
• Ośrodek zdrowia na pl. Kolegiackim w Poznaniu.

• Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 . Brak numerów stron w książce
• Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Poznań od A do Z, KAW, Poznań, 1986, ISBN 83-03-01260-6
• MarcinM. Libicki MarcinM., Poznań – przewodnik, PiotrP. Libicki (ilustr.), Poznań: wyd. Gazeta Handlowa, 1997, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402 . Brak numerów stron w książce