Dywizjon Ułanów Karpackich – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dywizjon Ułanów Karpackich
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1940

Rozformowanie

1941

Tradycje
Rodowód

Dywizjon Rozpoznawczy

Kontynuacja

Pułk Ułanów Karpackich

Dowódcy
Pierwszy

mjr Władysław Bobiński

Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

rozpoznanie

Podległość

Brygada Strzelców Karpackich

Odznaka pamiątkowa Pułku Ułanów Karpackich

Dywizjon Ułanów Karpackich – jednostka rozpoznawcza Brygady Strzelców Karpackich Polskich Sił Zbrojnych.

Sformowany w Syrii, w obozie na południe od Homs jako dywizjon rozpoznawczy przy Polskiej Brygadzie w Syrii. Od 29 maja 1940 zmienił nazwę na dywizjon ułanów Brygady Strzelców Karpackich. 30 czerwca 1940 przegrupował się do Palestyny. Zachował początkowo sprzęt i uzbrojenie francuskie, potem otrzymał brytyjskie. Rozkazem Naczelnego Wodza nr 29 z 5 lutego 1941, zachowując dotychczasową strukturę organizacyjną, Dywizjon Ułanów Karpackich został przemianowany na Pułk Ułanów Karpackich.

 Osobny artykuł: Pułk Ułanów Karpackich.

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1939 roku gen. Władysław Sikorskiego i dowódca Armii „Lewantu” gen. Maxime Weygand, ustalili, że na terytorium Syrii zostanie utworzona polska brygada piechoty typu górskiego. W składzie brygady miał znaleźć też dywizjon rozpoznawczy. Na miejsce formowania Brygady Strzelców Karpackich wyznaczono obóz wojskowy położony niedaleko Homs. Dywizjon rozpoznawczy formowano na podstawie etatu konno-motorowego G.D.R.I. Etat przewidywał szwadron konny, szwadron motocyklistów, zmotoryzowany szwadron broni wsparcia oraz pluton ciężkich karabinów maszynowych i pluton przeciwpancerny. Dywizjon rozpoznawczy polskiej brygady miał być formowany bez szwadronu broni wsparcia[1]. Formowanie dywizjonu rozpoznawczego kawalerii regulował rozkaz Naczelnego Wodza L.dz. 1858/40 z 2 kwietnia 1940 roku. Dowódcą dywizjonu mianowany został mjr Władysław Bobiński[2]. 27 kwietnia do dywizjonu przybyło 20 pierwszych ułanów. 6 maja został wydany pierwszy rozkaz organizacyjny dywizjonu[3]. W maju 1940 roku władze francuskie przekazały dywizjonowi 10 karabinów, 1 rkm i 1 ckm i 6 koni. 29 maja oficjalnie zmieniono nazwę dywizjonu na: dywizjon ułanów Brygady Strzelców Karpackich[1]. Dywizjon rozpoczął kultywowanie tradycji dawnych pułków ułańskich. Na nakryciach głowy i kołnierzach przyszywano czerwono−niebieskie proporczyki[2]. Umundurowanie stanowiły koszule tropikalne z krótkimi rękawami i szorty, wełniane skarpety do kolan lub granatowe owijacze oraz roboczy mundur drelichowy i sweter. Nakryciem głowy były sukienne francuskie furażerki. Oficerowie umundurowani zostali w lekkie bawełniane frencze z kołnierzem wykładanym, spodnie bryczesy i długie buty lub sztylpy do trzewików. Na głowach nosili przyniesione z kraju rogatywki[4].


Dywizjon w Palestynie i Egipcie

[edytuj | edytuj kod]

20 czerwca gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz przejścia wszystkich jednostek polskich na obszary kontrolowane przez Brytyjczyków[5]. Będący w składzie Brygady Strzelców Karpackich dywizjon miał przegrupować się do Palestyny[6]. 30 czerwca rzut kolejowy dywizjonu ułanów BSK przybył na stację kolejową w Samakh. W trakcie wyjazdu w szeregi dywizjonu przyjęto 4 żołnierzy Legii Cudzoziemskiej z 6 Pułku, a 40 innych przejechało granicę Syrii i Palestyny wraz z dywizjonem[7]. 5 lipca został skierowany do Lyddy, a następnie do Latrun. Tam przystąpiono do rozbudowy dywizjonu. Plutony: ciężkich karabinów maszynowych, przeciwpancerny oraz moździerzy utworzyły 3 szwadron broni towarzyszącej. Wznowiono szkolenie motorowe i zorganizowano pluton łączności, drużynę pionierów oraz drużyny sanitarne szwadronów. W sierpniu i we wrześniu następowały dostawy brytyjskiej broni. Ponadto do dywizjonu przekazano ponad 300 koni typu angielskiego wraz z rzędami, w miejsce posiadanych 180 koni arabskich, które z kolei przekazano do dywizjonu artylerii i pułków piechoty[8]. Dla ochrony przed upałem zaczęto nosić białe płócienne chusty, przyszyte z tyłu do furażerek. Dywizjon przekazał swoje armaty przeciwpancerne Brytyjczykom. W październiku dywizjon obsadził pozycje pod Aleksandrią na kierunku Mersa Matmh. Od 10 października prowadzono w dywizjonie szkolenie obu plutonów zwiadowców konnych ze składu pułków piechoty BSK. 9 listopada w dywizjonie wprowadzono jednolitą numerację. W miejsce dotychczasowego nazewnictwa, szwadrony otrzymały numery[9]. Do dywizjonu docierali w dalszym ciągu ochotnicy z ewakuacji trasą "Bałkańską". Prowadzono szkolenie z zakresu jazdy konnej, motorowe, obsługi broni brytyjskiej. Pełniono służbę wartowniczą w obozach jeńców włoskich, przy składach, magazynach i stacjach pomp w rejonie Dekheilii i Mexu w pobliżu Aleksandrii. Równocześnie 12 stycznia 1941 roku gen. Stanisław Kopański wraz z dowództwem brytyjskim ustalił ostateczną formę organizacyjną Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Pomimo że etat brytyjski nie przewidywał istnienia pułku rozpoznawczego na szczeblu brygady, 5 lutego 1941 roku przekształcono dywizjon ułanów w pułk ułanów Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich[10].


Organizacja i obsada personalna dywizjonu

[edytuj | edytuj kod]
  • Dowództwo
  • zastępcą dowódcy – rtm Stanisław Zakrzewski – (z 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich, w kampanii wrześniowej dowódca szwadronu w 13 pułku ułanów wileńskich)
  • kwatermistrz – kpt. int. Leon Kowalczyk
  • lekarz – ppor. dr Janusz Moździerz
  • lekarz weterynarii – por. Tadeusz Jachimowicz
  • szwadron konny – rtm. Stanisław Kałusowski
  • szwadron motocyklistów – rtm. Wiktor Zaniewski
  • szwadron gospodarczy – rtm. Tadeusz Płoski
  • szwadron broni towarzyszącej[a]– por. Antoni Kawecki (w kampanii wrześniowej oficer 7 pułku ułanów lubelskich)
    • pluton ckm
    • pluton moździerzy
    • pluton armat ppanc

W lipcu dywizjon wyposażony był w 169 koni, cztery muły, 17 motocykli, 1 samochód osobowy, 11 ciężarowych (półtoratonowych).

Na uzbrojeniu znajdowało się wtedy: 350 karabinów Berthier, 20 rkm Chauchat, 5 ckm Hotchkiss, 4 moździerze 82 mm Stokes-Brandt i 3 armaty ppanc. oficerowie posiadali 35 rewolwerów i pistoletów.

6 sierpnia 1940 dywizjon otrzymał symboliczny przydział broni angielskiej: 1 ckm, 25 karabinków, 4 pistolety kal. 7,65, 100 szabel[b] oraz 300 angielskich koni wraz z rzędami[c]

Organizacja według etatu brytyjskiego (konna)

  • dowództwo
  • szwadron dowodzenia z plutonem łączności i drużyną pionierów
  • dwa szwadrony konne z plutonem ckm i drużyną moździerzy
  • szwadron motorowy z plutonem armat ppanc

We wrześniu 1940 było w dywizjonie 20 oficerów i 446 szeregowych. Broń angielska zaczęła zastępować francuską. Otrzymano 360 karabinów Lee-Enfield i 410 bagnetów. Na każdą drużynę przypadał 1 rkm oraz 1 pistolet maszynowy Thompson.

  1. Szwadron broni towarzyszącej powstał już w Palestynie
  2. W rzeczywistości były to angielskie pałasze
  3. Konie pochodziły z pułku Royal Scots Greys, który był właśnie motoryzowany.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei: szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939−1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3.
  • Zbigniew Lalak, Andrzej Kamiński: Kawaleria pancerna PSZ 1940–1945. Organizacja i struktura. Warszawa: Pegaz-Bis, 2006. ISBN 83-11-08218-9.
  • Olgierd Terlecki: Bojowe szlaki pustynne. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983. ISBN 83-03-00229-5.
  • Zdzisław Żygulski, Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.
  • Jan Bielatowicz (red.): Ułani karpaccy. Zarys historii pułku. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2015. ISBN 978-83-64452-80-2.
  • Paweł Politowski: Stanisław Wyskota-Zakrzewski (1902-1986) „W drodze do domu”. Inowrocław: autor, 2017. ISBN 978-83-946980-0-3.
  • Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim Wschodzie i Środkowym Wschodzie. Warszawa 1981: KAW RSW „Prasa- Książka – Ruch”, 1981.