Eduard Profittlich – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eduard Profittlich

Arcybiskup tytularny Adrianopolu
Data i miejsce urodzenia	11 września 1890 Birresdorf
Data i miejsce śmierci	22 lutego 1942 Kirow
Administrator apostolski Estonii
Okres sprawowania	1931–1942
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	łaciński
Inkardynacja	jezuici
Prezbiterat	27 sierpnia 1922
Nominacja biskupia	27 listopada 1936
Sakra biskupia	27 grudnia 1936
Multimedia w Wikimedia Commons

Sługa Boży
Eduard Profittlich

biskup, męczennik
Czczony przez	Kościół łaciński

Eduard Profittlich SJ (ur. 11 września 1890 w Birresdorfie w Niemczech, zm. 22 lutego 1942 w Kirowie) – niemiecki duchowny rzymskokatolicki, jezuita, arcybiskup tytularny, administrator apostolski Estonii w latach 1931–1942, męczennik, Sługa Boży Kościoła katolickiego.

Edward Profittlich urodził się w 1890 w Birrendorfie, na zachodzie Niemiec. Był ósmym z dziesięciorga dzieci pary rolników: Doroty z domu Seiwert (1850–1913) i Markusa Profittlich (1846–1920).

Po ukończeniu szkoły ludowej w Leimersdorfie został przygotowany w 1904 przez miejscowego proboszcza do podjęcia dalszej nauki w progimnazjum w Ahrweiler. Stamtąd przeniósł się na Wielkanoc 1909 do szkoły w Linzu, którą ukończył w 1912 otrzymując świadectwo dojrzałości.

Podobnie jak jego brat, Peter (1878–1915), który zmarł jako misjonarz w Brazylii, zamierzał zostać księdzem. Jego rodzice chcieli, żeby został kapłanem diecezjalnym, aby im pomagał w nagłych sytuacjach, lecz ostatecznie 11 kwietnia 1913 wstąpił do zakonu zakonu jezuitów. W czasie I wojny światowej pracował po przeszkoleniu w szpitalu jako pielęgniarz i asystent chirurgiczny.

27 sierpnia 1922 otrzymał święcenia kapłańskie. Następnie kontynuował naukę na rzymskim Papieskim Instytucie Wschodnim. Zgodził się wstąpić do misji katolickiej w Rosji, stąd też został wysłany na studia przygotowawcze do Krakowa, gdzie w czerwcu 1923 obronił doktorat z filozofii, a rok później z teologii.

W sierpniu 1925 został misjonarzem krajowym w Niemczech, udzielając rekolekcji w różnych częściach kraju, m.in. w Opolu. W marcu 1928 został przeniesiony do Hamburgu, gdzie był duszpasterzem dla emigrantów z Polski. Tam też 2 lutego 1930 złożył śluby wieczyste. Wszędzie gdzie pracował, spotykał się z uznaniem wielu ludzi, głównie ze względu na swoje zaangażowanie i ciężką pracę.

4 grudnia 1930 został mianowany proboszczem parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tallinnie przez administratora apostolskiego Estonii, abpa Antonio Zecchiniego. Wpływ na to miała jego dobra znajomość języka polskiego i spraw polskich. Ludność pochodzenia polskiego stanowiła większość katolików mieszkających w Estonii.

11 maja 1931 został mianowany administratorem apostolskim w Estonii. Największym problemem Kościoła katolickiego w tym kraju była niewielka liczna wiernych, ich wielojęzyczność oraz rozproszenie. Nowy administrator opracował szybko plan rozwoju Kościoła katolickiego oraz zaangażował się w działalność duszpasterską. Szczególną popularnością cieszyły się jego kazania na które przychodzili również wierni innych wyznań.

Rozpoczął wydawanie pierwszego w kraju tygodnika kościelnego Monatsblatt Kirikou Elu, który szczególnie był czytany przez estońską inteligencję. Stale wzrastała liczba wiernych oraz zakładane były nowe parafie w: Narvie, Pärnu, Rakvere, Petseri, Valga i Kiviõli. W 1934 obsługiwane były one przez dziesięciu księży katolickich oraz polskie i czeskie siostry zakonne. Szczególny nacisk Edward Profittlich kładł na religijne wychowanie młodzieży, które było możliwe dzięki prowadzonym przez Kościół lekcją religii, prowadzonych w czterech szkołach oraz gdzie zajmował się regularne lekcje religii, którą wydawane w siedmiu językach, w czterech różnych szkołach.

28 września 1933 papież Pius XI mianował go w zamian za jego zasługi protonotariuszem apostolskim podczas prywatnej audiencji w Watykanie. Udało mu się zakończyć negocjacje z rządem i zawrzeć konkordat w 1935, na mocy którego potwierdzono prawny status administracji apostolskiej w Estonii. 27 grudnia 1936 został mianowany arcybiskupem tytularnym Hadrianopolis w Haemimonto. Konsekracja biskupia odbyła się 27 grudnia 1936 w kościele parafialnym św. Piotra i Pawła w Tallinnie.

Po dalszych latach owocnej pracy w Estonii we wrześniu 1939 wybuchła II wojna światowa. Rok później doszło do aneksji Estonii przez Związek Radziecki. Sytuacja Kościoła uległa całkowitemu pogorszeniu, a księżą i wierni byli prześladowani przez komunistów. Całą tę sytuację opisał w liście do papieża. W tym czasie ambasada niemiecka w Tallinnie nalegała, aby przyjął ponownie obywatelstwo niemieckie i zrzekł się estońskiego, na co arcybiskup się nie zgodził.

Fala prześladowań nasiliła się w 1941 60 tysięcy osób wywieziono na Syberię, uwięziono, torturowano, a następnie zamordowano. W kilka dni po agresji III Rzeszy na ZSRR, 27 czerwca 1941 do arcybiskupa przybyło ośmiu funkcjonariuszy NKWD, który o godzinie 2:00 rozpoczęli przeszukiwanie domu arcybiskupa przez kilka godzin Zarekwirowano kilka przedmiotów biskupa, korespondencję urzędową, kartotekę parafialną i oskarżono go o szpiegostwo na rzecz Niemiec, a następnie aresztowano i wyprowadzono z budynku.

Po kilku godzinach, najczęściej nocnych przesłuchań, 14 października 1941 przygotowano akt oskarżenia w Kirowie, w którym był oskarżony o prowadzenie antysowieckiej agitacji poprzez wykorzystywanie uczuć religijnych mas dla siania nienawiści do ZSRR i partii komunistycznej. Ponadto zarzucano mu szpiegostwo na rzecz III Rzeszy, przedstawiając jako dowód jego wizyty w ambasadzie w Tallinnie. Po kolejnych przesłuchaniach, 17 października przedstawiono mu kolejny dowód, którym były antysowieckie rozmowy ze współwięźniem. Edward Profittlich cały czas uważał, że jest niewinny.

25 października 1941 rozpoczął się proces^{[potrzebny przypis]}, który zakończył się uznaniem księdza za winnego. Apelował jeszcze do Sądu Najwyższego ZSRR, jednak jego apelacja została ona odrzucona. Został skazany na 5 lat pozbawienia wolności i pracę w obozie pracy w Kirowie^{[potrzebny przypis]}, gdzie zmarł 22 lutego 1942.

Od dnia aresztowania przez 50 lat nie znano dalszych losów arcybiskupa. Podejrzewano, że był więziony w Ufie, a później w Kazaniu. Nawet poszukiwania członków jego rodziny nie wniosły nic nowego do sprawy. Przełomowy okazał się rok 1990, kiedy Estonia odzyskała niepodległość (30 marca). 12 czerwca 1990 Sąd Najwyższy poinformował Kościół katolicki o losie arcybiskupa. 21 listopada 1941 został on skazany na śmierć^{[potrzebny przypis]}, a 22 lutego 1942 zmarł w Kirowie. Jednocześnie sąd dokonał całkowitej rehabilitacji duchownego. Otworzono też archiwa, w których znajdowały się dokumenty sprawy arcybiskupa.

Konferencja Biskupów Federacji Rosyjskiej w dniu 30 stycznia 2002 wszczęła procedurę procesu beatyfikacyjnego abp Edwarda Profittlicha^{[potrzebny przypis]}. 31 maja 2003 w Petersburgu oficjalnie otworzono proces beatyfikacyjny, którego postulatorem został prałat Bronisław Czaplicki.

18 grudnia 2024 papież Franciszek promulgował dekret o męczeństwie arcybiskupa otwierający drogę do jego beatyfikacji^[1].

• Biografia na stronie Catholic-hierarchy (ang.)
• Biografia na stronie Catholicmartyrs
• Prothmann Ottmar, „Eduard Profittlich, ein Bekennerbischof aus Birresdorf“ (niem.)
• „Der Fels”, „Erzbischof Dr. Eduard Profittlich – ein Opfer des Kommunismus“ (niem.), Nr 7, R. 34, Czerwiec 2003.