Egzogamia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Egzogamia – zakaz zawierania małżeństw wewnątrz określonej grupy (poszerzonej rodziny, klanu egzogamicznego)^[1], utożsamiany przez jej członków z zakazem kazirodztwa, mimo że wyznacza szerszą grupę, niż jednostki blisko spokrewnione^[2].

Najczęstszą zbiorowością egzogamiczną w społeczeństwach pierwotnych jest klan egzogamiczny, zazwyczaj posiadający własny totem. W społeczeństwach podzielonych na dwa klany lub inne jednostki egzogamiczne, określane są one mianem mojetów (połów)^[3].

Każdy rodzaj egzogamii określa jakąś formę endogamii^[4]. Claude Lévi-Strauss podaje przykład wioski Bororo, gdzie małżeństwa mogą być zawierane wyłącznie krzyżowo między połowami (między klanami zamieszkującymi wschód i zachód wioski, określanymi przez Lévi-Straussa jako połowy pseudoegzogamiczne), a jednocześnie tylko wewnątrz „klas” wyższych, średnich i niższych, na jakie dzielą się klany^[5].

Strukturę egzogamiczną tłumaczy się brakiem równowagi w proporcjach płci, które często występują wśród rozproszonych terytorialnie grup liczących poniżej 400 osób, zwłaszcza wśród łowców i zbieraczy. Okresowo grupy takie zbierają się, co umożliwia zawieranie małżeństw pomiędzy członkami grup^[6]. Według Bronisława Malinowskiego egzogamia oraz zakaz cudzołóstwa żony są formami regulacji, pozwalającymi uniknięcia swobody seksualnej prowadzącej do promiskuityzmu, a sama egzogamia także eliminuje rywalizację wewnątrz „rodów”^[7]. Odrzucał on jednak założenie Jamesa Frazera o tym, że egzogamia była formą świadomego aktu pierwotnego prawodawstwa, ponieważ potrzeby kulturowe na poziomie układu społecznego nie mają przełożenia na poziom indywidualnych motywacji w społecznościach pierwotnych^[8].

• lewirat
• sororat

• Claude Lévi-Strauss: Antropologia strukturalna. Krzysztof Pomian (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000. ISBN 83-86989-67-X.
• Bronisław Malinowski: Jednostka, społeczność, kultura. Andrzej K. Paluch (red.). Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-13217-5.
• Ewa Nowicka: Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-10541-0.