Emil Macieliński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Emil Macieliński
Kornel, Rey, Odrowąż, Sas, Pomian
Ilustracja
1939
major kawalerii major kawalerii
Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1892
Stryj, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1941
Warszawa, Polska pod okupacją III Rzeszy

Przebieg służby
Lata służby

1919–1941

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Jednostki

17 Pułk Ułanów Wielkopolskich
16 Pułk Ułanów Wielkopolskich
3 Dywizja Kawalerii
Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi (II RP)
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych

Emil Macieliński ps. Kornel, Rey, Odrowąż, Sas, Pomian (ur. 8 kwietnia 1892 w Stryju, zm. 17 grudnia 1941 w Warszawie) – major kawalerii Wojska Polskiego, komendant Obszaru ZWZ Nr 3 we Lwowie.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W okresie od lipca 1919 r. do października 1923 r. dowodził szwadronem karabinów maszynowych 17 pułku ułanów. W lutym 1924 został przeniesiony z 8 do 16 pułku ułanów w Bydgoszczy[1], w którym pełnił służbę na stanowiskach: oficera broni gazowej, dowódcy szwadronu karabinów maszynowych i referenta wyszkolenia. W kwietniu 1925 roku został przeniesiony do 18 pułku ułanów w Grudziadzu na stanowisko kwatermistrza[2]. Następnie był komendantem Szkoły Podoficerów Zawodowych i dowódcą Szwadronu Szkolnego Kawalerii Nr 3 3 Dywizji Kawalerii w Biedrusku. We wrześniu 1926 powrócił do macierzystego 18 puł na stanowisko kwatermistrza[3]. Z dniem 6 marca 1929 roku został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Inspektoratu Armii w Warszawie na stanowisko referenta[4], a w lipcu tego roku do Inspektoratu Armii we Lwowie. Od stycznia 1931 r. do lutego 1932 r. pełnił funkcję Rejonowego Inspektora Koni w Gródku Jagiellońskim (przed nim tę funkcję sprawował mjr Zygmunt Wrześniowski, a po nim mjr Edward Baranowicz). W kwietniu 1932 przeniesiony został w stan spoczynku.

Od schyłku 1939 działał w ZWZ we Lwowie. W kwietniu 1940 mianowany komendantem Obszaru Nr 3 we Lwowie, p.o. dowódcy lwowskiego ZWZ (ZWZ-1). Dwa (lub więcej) razy był zatrzymywany przez NKWD i trzymany w więzieniu, a następnie wypuszczany, co było standardową metodą kontaktu NKWD z agentem[5]. Podejrzewany był, że wydał NKWD szereg działaczy ZWZ, m.in. Komendanta ZWZ okupacji sowieckiej gen. Leopolda Okulickiego, Karolinę Lanckorońską i księdza Włodzimierza Cieńskiego.

Po ataku Niemiec na ZSRR i okupacji Lwowa przez Wehrmacht, 11 września 1941 r. prokurator Sądu Kapturowego przy Komendzie Głównej ZWZ w Warszawie kpt. Lucjan Milewski ps. Baczyński skierował przeciwko niemu akt oskarżenia do sądu, w którym zarzucił mu, że od stycznia 1940 r. do czerwca 1941 r. współpracował z władzami sowieckimi ujawniając informacje o stanie ZWZ oraz ujawniając nazwiska członków organizacji przez to spowodował m.in. aresztowania ppłk. dypl. Stanisława Pstrokońskiego ps.„ Łoziński”, kpt. Romana Kędzierskiego ps. „Sosna”, szefa wywiadu ZWZ-1 i Włodzimierza Kordeckiego ps. „Marcyniuk” - kuriera Komendy Głównej ZWZ tj. popełnienie czynu z art. 12 par. 2 rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 24.10.1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu państwa (Dz. U. R. P. z 1934 r., Nr 94, poz. 851). Sprawa karna E. Macielińskiego została zarejestrowana za nr K I 2/41. Po przeprowadzeniu rozprawy Sąd Kapturowy przy Komendzie Głównej ZWZ w Warszawie, w składzie płk Konrad Zieliński ps. „Karola”, „Andrzej” (NN) i por. Wacław Osiński ps. „Kos”, wyrokiem z dnia 26 września 1941 uznał E. Macielińskiego za winnego zarzucanego czynu i skazał go na karę śmierci. Wyrok, po zatwierdzeniu 25 października 1941 r. przez komendanta głównego ZWZ Stefana Grota-Roweckiego, wykonał w dniu 17 grudnia 1941 r. Warszawie ppor. Leszek Kowalewski ps. „Twardy” z komórki 993/W tj. oddziału likwidacyjnego Wydziału Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Komendy Głównej ZWZ[6]. Rozkazem oficerskim nr 56 z dnia 18 grudnia 1941 r. gen. Stefan Rowecki ps. „Grot” wskazał, że ppłk E. Macieliński popełnił zdradę Polski i akcję wojskowo-niepodległościową przechodząc na służbę wroga, za co skazano go na karę śmierci[7].

Jerzy Węgierski twierdził, że w sprawie Emila Macielińskiego doszło do pomyłki sądowej. Wojskowy Sąd Specjalny orzekając karę śmierci miał oprzeć się na fałszywych dowodach dostarczonych przez kpt. Edwarda Metzgera i por. Edwarda Golę[8], agentów NKWD, zdemaskowanych i skazanych na śmierć wyrokami Wojskowego Sądu Specjalnego ZWZ, zatwierdzonych przez Komendanta ZWZ Stefana Grota-Roweckiego 20 listopada 1941[9], a także na meldunkach składanych przez mjr. Aleksandra Klotza, który miał żywić osobistą niechęć do Emila Macielińskiego[10]. Jerzy Węgierski zarzucał Macielińskiemu skrajną nieudolność, ale nie zdradę[11]. W sprzeczności z tą teorią jest treść meldunku pułkownika Leopolda Okulickiego[12], który otwarcie pisze o Macielińskim jako o agencie NKWD[13], a także wspomnienia Karoliny Lanckorońskiej[14] i Aleksandra Klotza[15] i raport ppłk. dypl. Stanisława Pstrokońskiego ps.„ Lubicz” sporządzony w 1941 po uwolnieniu z więzienia sowieckiego[16].

Awanse

[edytuj | edytuj kod]
  • major – 1 grudnia 1924 r. ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 r. i 36 lokatą w korpusie oficerów kawalerii

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 7 lutego 1924 roku, s. 48.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 23 kwietnia 1925 roku, s. 217.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 1 września 1926 roku, s. 290.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 121.
  5. ↑ W dokumentach sprawy karnej przeciwko E. Macielińskiemu wskazano, że był aresztowany przez NKWD co najmniej czterokrotnie i następnie wypuszczany, Archiwum Akt Nowych w Warszawie, AAN Armia Krajowa 203/IX-2, k. 3-4, akt oskarżenia przeciwko S. Pstrokońskiemu i E. Macielińskiemu; Bartłomiej Szyprowski, Sprawa karna ppłk Emila Macielińskiego przed Sądem Kapturowym KG ZWZ (cz. 2), Wojskowy Przegląd Prawniczy z 2014 r, Nr 1, s. 5–28.
  6. ↑ Jerzy Węgierski, Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa 1991, Editions Spotkania, ISBN 83-85195-15-7, s.304–315.
  7. ↑ AAN Armia Krajowa 203/I-16, k. 357, rozkaz oficerski nr 56
  8. ↑ Dokumenty przedstawione przez E. Golę i E. Metzgera nie stanowiły podstawy wydanego wyroku na E. Macielińskiego, Bartłomiej Szyprowski. Sprawa karna ppłk Emila Macielińskiego przed Sądem Kapturowym KG ZWZ (cz. 2). „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. 2014, Nr 1. Warszawa: Centrum Poligrafii sp. z o.o.. ISSN 0137-7272. 
  9. ↑ Wyroki wykonano na początku grudnia 1941
  10. ↑ Grzegorz Mazur twierdzi, że jest to opinia nieuzasadniona. Grzegorz Mazur, Pułkownik Aleksander Klotz - jego życie i wspomnienia [w:] Aleksander Klotz, Zapiski konspiratora 1939–1945, opracowanie, wstęp i przypisy Grzegorz Mazur, wydawca Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego i Księgarnia Akademicka, Kraków 2001.
  11. ↑ Nieudolność i brak inteligencji Macielińskiego podkreślał w swoim sprawozdaniu półrocznym nr 37 z dn. 21.XI.1941 gen. Rowecki: Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, Ossolineum, 1990, t. I, s. 346
  12. ↑ Leopold Okulicki, Meldunek z Moskwy o sprawach obszaru Lwów - o zdradzie na rzecz NKWD ppłk. Macielińskiego i innych - o własnym aresztowaniu, Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. II, czerwiec 1941–kwiecień 1943, Ossolineum, 1990, s. 62–67.
  13. ↑ Leopold Okulicki, Meldunek z Moskwy ..., op. cit., s. 66
  14. ↑ „Może mniej ciężkie byłoby to przejście, gdybym wówczas wiedziała, że nie dla pochodzenia jestem poszukiwana, tylko z powodu wsypy w ZWZ, bo nas zdradził „Kornel”, wysoki major, do którego czułam wstręt, i że dziś, gdy piszę, z całej tej naszej paczki lwowskiej żyje tylko ksiądz Cieński, pan Jan Jaworski i ja!” Karolina Lanckorońska: Wspomnienia wojenne. Wyd. Znak, 2002, ISBN 83-240-0077-1, s. 58, por również s. 39.
  15. ↑ Aleksander Klotz, Zapiski konspiratora 1939–1945, opracowanie, wstęp i przypisy Grzegorz Mazur, wydawca Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego i Księgarnia Akademicka, Kraków 2001 s. 61–68, 77–78, 212–216 i passim.
  16. ↑ Grzegorz Mazur, Pułkownik Aleksander Klotz - jego życie i wspomnienia [w:] Aleksander Klotz, Zapiski konspiratora 1939–1945, opracowanie, wstęp i przypisy Grzegorz Mazur, wydawca Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego i Księgarnia Akademicka, Kraków 2001, s.21.
  17. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3104 z 30 czerwca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1177) „za przeprowadzenie w dniu 3 sierpnia 1920 r. pod wsią Barań szarży 4 szwadronu 17 p.uł.”
  18. ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 571, 600.
  • Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 307, 341.
  • Rocznik Oficerów Kawalerii 1930, Główna Drukarnia Wojskowa, Warszawa 1930, s. 72.
  • Aleksander Klotz, Zapiski konspiratora 1939–1945, opracowanie, wstęp i przypisy Grzegorz Mazur, wydawca Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego i Księgarnia Akademicka, Kraków 2001.
  • Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939–5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3.
  • Jerzy Węgierski, W sprawie podpułkowników Emila Macielińskiego, Stanisława Mrozka i Jana Sokołowskiego, Wojskowy Przegląd Historyczny, Warszawa 1993, nr 2 (144), s. 230–239.
  • Jerzy Węgierski, Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa 1991, Editions Spotkania, ISBN 83-85195-15-7.
  • Karolina Lanckorońska: Wspomnienia wojenne. Wyd. Znak, 2002, ISBN 83-240-0077-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emil_Macieliński&oldid=74373012”