Erich Lassota von Steblau – Wikipedia, wolna encyklopedia

Erich Lassota von Steblau^[1], Eryk Lassota von Steblau^[2] (ur. ok. 1550 na Górnym Śląsku^[1], zm. 1616 w Koszycach^[3]) – śląski szlachcic, oficer i dyplomata w służbie Habsburgów, podróżnik i pisarz.

Miejsce urodzenia Ericha nie jest pewne, podaje się jako prawdopodobne Błażejowice Dolne^[4], z kolei Grünhagen wskazał, że jego ojciec miał majątek w Bleischwitz (Bliszczycach)^[1], a ukraińskie źródła podają Görlitz^[5]. Erich uczęszczał do gimnazjum w Görlitz, a od 1573 do 1576 studiował na uniwersytecie w Padwie, skąd wrócił do ojcowskiego majątku.

Po paru latach wstąpił do armii hiszpańskiego króla Filipa II; służył w Lombardii w 1579, a następnie w udanych walkach o przyłączenie do Hiszpanii Portugalii – w ramach tej kampanii^[1] dwukrotnie brał udział w wyprawach na Azory^[4]. W 1584 zakończył służbę dla Hiszpanii. Rok później znalazł się na dworze cesarza Rudolfa II. Tu zaangażował się w sprawę elekcji arcyksięcia Maksymiliana na tron Rzeczypospolitej i parokrotnie wyjeżdżał w tej sprawie do Polski, po czym jako kapitan wziął udział w polskiej kampanii Maksymiliana i wraz z nim trafił do niewoli w styczniu 1588, po przegranej bitwie pod Byczyną.

Po oswobodzeniu został dyplomatą w służbie cesarza Rudolfa i w 1590 posłował do Rosji^[1]. Jednakże już na początku tej misji, pod Narwą^[6], dostał się do niewoli szwedzkiej, w której przebywał do 1593. W 1594 był posłem cesarza wysłanym do Kozaków zaporoskich, celem ich werbunku do służby cesarskiej. Negocjacje prowadzone na Siczy zakończyły się sukcesem^[7]. W 1595 Rudolf mianował go kwatermistrzem wojsk Górnych Węgier i stanowisko to piastował do śmierci, choć w wyniku antyhabsburskiego powstania Stefana Bocskaya w 1604 stracił majątek^[1]. W 1611 w uznaniu zasług mianowany radcą cesarskim^[3].

Jest autorem diariusza, w którym opisuje swoje przeżycia z lat 1573–1594 i kraje, które w tym czasie odwiedzał^[1]. Różne części tej pracy mają duże znaczenie poznawcze dla historyków zajmujących się dziejami ówczesnego konfliktu hiszpańsko-portugalskiego oraz historią Polski i Ukrainy końca XVI w., w tym Kozaków zaporoskich^[8]. Rękopis odnaleziono w XIX w. i wielokrotnie wydawano, zarówno po niemiecku, jak i w tłumaczeniach na: język angielski, hiszpański, polski, portugalski, rosyjski i ukraiński^[9], m.in.:

• Dario de Erich Lassota de Steblove, polaco ao serviço de Philippe II, 1580–1584. Impr. da Universidade Coimbra, 1913 (j. portugalski)^[10];
• Das Diarium des Erich Lassota von Steblau […] aus den alten Handschrift mitgetheilt von Reinhold Schottin. Budissin, 1854^[10];
• Tagebuch des Erich Lassota von Steblau: nach einer Handschrift der von Gersdorff-Weicha'schen Bibliothek zu Bautzen herausgegeben und mit Einleitung und Bemerkungen begleitet von Reinhold Schottin. G. Emil Barthel, Halle, 1866^[10];
• Putevye zametki Erika Lassoty, otpravlennogo rimskim imperatorom Rudol’fom II k zaporozhtsam v 1594. Tłumaczenie i komentarze F. Bruna. St Petersburg, Tip. P.P.Merkur’eva Publ., 1873, 96 stron (rosyjski)^[10];
• Zbigniew Wójcik (red.): Eryka Lassoty i Wilhelma Beauplana opisy Ukrainy. Warszawa: PIW, 1972, s. 211^[10];
• Habsburgs and Zaporozhian Cossacks: the diary of Erich Lassota von Steblau 1594. Red. i wstęp Lubomyr R. Wynar. Ukrainian Academic Press, 1975, Littleton^[10];
• Щоденник. «Жовтень», 1984, № 10;
• Щоденник Еріха Лясоти із Стеблева. Запорозька старовина. Київ-Запоріжжя: НДІ козацтва Запорізьке відділення, 2003. Str. 222–277;
• Thomas Riis (red.), 2021: Kreuz und quer durch Europa. Von Krieg, Politik, Kultur und Religion. Das Tagebuch des habsburgischen Diplomaten und Landsknechtführers Erich Lassota von Steblau (1573–1594). Solivagus Verlag Kiel, 978-3-943025--60-6.

• Colmar Grünhagen: Lassota: Erich L. von Steblau. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 17. Lipsk: Duncker & Humblot, 1883, s. 793.
• P. Konczewski. Twierdza Kudak. Wykopaliska na kresach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. „Archeologia Żywa”. Nr 3 (69), s. 13–18, 2018. 
• А.Ю. Прокопьев, Т.Г. Таирова. Новое издание путевых записок Эриха Лассоты фон Штеблау. „Вестник Санкт-Петербургского университета. История”. Z. 2. 67, s. 648–662, 2022. 
• М.М. Варварцев: Лясота (Ласота, фон Стеблау, Lassota fon Steblau) Еріх.. W: Україна в міжнародних відносинах. Енциклопедичний словник-довідник.. Wyd. 5. Київ: Інститут історії України НАН України, 2014, s. 279–280. ISBN 978-966-02-4858-8.