French
DeutschEugeniusz Świerczewski – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Pełne imię i nazwisko | Eugeniusz Mieczysław Michał Świerczewski |
|---|---|
| Data urodzenia | 18 września 1894 |
| Data i miejsce śmierci | 20 czerwca 1944 |
| Przyczyna śmierci | powieszenie |
| Zawód, zajęcie | dziennikarz, krytyk teatralny, żołnierz konspiracji, agent Gestapo |
| Narodowość | polska |
| Małżeństwo | |
| Odznaczenia | |
       | |
Eugeniusz Świerczewski, ps. „Gens” (ur. 18 września 1894, zm. 20 czerwca 1944 w Warszawie) – polski dziennikarz, krytyk teatralny, żołnierz konspiracji, agent Gestapo w Armii Krajowej, skazany na śmierć za zdradę.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Romualda i Natalii (1864–1924) Świerczewskich. Uczęszczał do gimnazjum w Warszawie, następnie studiował w Warszawie, Krakowie i Charkowie. Podczas I wojny światowej był kierownikiem literackim teatru polskiego w Charkowie.
18 listopada 1918 generał Bolesław Roja przydzielił go do Biura Prasowego w Polskiej Komendzie Wojskowej w Krakowie[1]. W czasie wojny polsko-bolszewickiej służył jako oficer kulturalno-oświatowy i dowódca pociągu propagandowego. Na wniosek majora Stefana Roweckiego został awansowany do stopnia porucznika. W 1923 był oficerem rezerwowym 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie. Został zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1921 roku i 7. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych piechoty[2]. Później mieszkał w Warszawie, gdzie był dziennikarzem i krytykiem teatralnym. Należał do Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Był wówczas podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1921 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów rezerwy intendentów[3].
W czasie okupacji niemieckiej pracował w wywiadzie ZWZ-AK pod pseudonimem „Gens”. Jego żoną (od 24 czerwca 1925) była Nina Świerczewska, siostra Ludwika Kalksteina. Po jej aresztowaniu w 1942, namówiony przez szwagra (w zamian za zapewnienie o wcześniejszym zwolnieniu małżonki) podjął współpracę z Niemcami jako agent nr „100”. Wziął udział w rozpracowywaniu Oddziału II Komendy Głównej AK oraz łączności i zadenuncjowaniu gen. Stefana Grota-Roweckiego. Z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego za zdradę został zabity przez oddział pod dowództwem Stefana Rysia ps. „Józef”. Wyrok przez powieszenie wykonano w suterenie przy ul. Krochmalnej 74.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Walecznych[4]
- Srebrny Krzyż Zasługi (4 marca 1925)[5][4]
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi[4]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[4]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[4]
- Order Palm Akademickich (Francja)[4]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)[4]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 11 z 18 listopada 1918 roku.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 169, 590.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 208.
- ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 741.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 63, poz. 237 „za zasługi, położone dla armji Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie opieki nad żołnierzem i nad inwalidami”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2018-10-20].
- Leszek Gondek: Polska karząca 1939–1945, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1988, ISBN 83-211-0973-X.
- Waldemar Grabowski. Kalkstein i Kaczorowska w świetle akt UB. „Biuletyn IPN”. 8–9 (43/44), s. 87–100, 2004.