Fartein Valen – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fartein Valen
Imię i nazwisko	Olav Fartein Valen
Data i miejsce urodzenia	25 sierpnia 1887 ; Stavanger
Pochodzenie	norweskie
Data i miejsce śmierci	14 grudnia 1952 ; Haugesund
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor
	Multimedia w Wikimedia Commons

Olav Fartein Valen (ur. 25 sierpnia 1887 w Stavanger, zm. 14 grudnia 1952 w Haugesund^[1]^[2]) – norweski kompozytor.

Życiorys

Dzieciństwo spędził na Madagaskarze, gdzie jego ojciec był luterańskim misjonarzem^[1]^[2]. W wieku 6 lat wrócił z rodzicami do Stavanger, gdzie pobierał lekcje gry na fortepianie u Jeannette Mohr^[2]. Samodzielnie uczył się teorii^[2]. W 1906 roku rozpoczął studia filologiczne na uniwersytecie w Oslo, zdecydował się jednak poświęcić muzyce i przeniósł się do konserwatorium w Oslo, gdzie był uczniem Catharinusa Ellinga^[2]. Po ukończeniu studiów w 1909 roku wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się w Musikhochschule u Maxa Brucha (kompozycja) i Karla Leopolda Wolffa (teoria i kompozycja)^[1]^[2]. W tym okresie działał też jako akompaniator i nauczyciel^[1]. Po powrocie do Norwegii mieszkał w latach 1916–1924 na rodzinnej farmie w Valevåg^[2]. Od 1927 do 1936 roku zatrudniony był w dziale muzycznym biblioteki uniwersyteckiej w Oslo^[1]^[2]. W 1935 roku przyznano mu dożywotnią pensję państwową^[1]^[2]. Jego uczniami byli Klaus Egge i Harald Lie^[1].

Twórczość

W młodości nawiązywał do stylistyki późnoromantycznej^[1], zwłaszcza do twórczości Brahmsa^[2]. Z czasem wypracował własną technikę kompozytorską zwaną kontrapunktem dysonansowym^[1], po raz pierwszy wykorzystaną w Trio fortepianowym z 1924 roku^[1]^[2]. Zastosował w niej tematy oparte na seriach, w przeciwieństwie jednak do dodekafonii Arnolda Schönberga serie Valena zawierają różną liczbę dźwięków, występują powtórzenia wybranych wysokości lub ich grup przed powtórzeniem całego szeregu skali chromatycznej, łączone są serie o różnych długościach, słyszalne są też następstwa dźwięków typowe dla systemu dur-moll^[1]. Zachowywana jest też rytmika szeregów^[1]^[2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1])

Utwory orkiestrowe

5 symfonii (I 1937–1939, II 1941–1944, III 1944–1946, IV 1944–1946, V 1951–1952 niedokończona)
Pastorale (1929–1930)
Sonetto di Michelangelo (1932)
Nenia (1932)
Cantico di ringraziamento (1932–1933)
An die Hoffnung (1933)
Epithalamion (1933)
La cimetière marin (1933–1934)
La isla de las calmas (1934)
Ode til Ensomheten (1939)
Koncert skrzypcowy (1940)
Koncert na fortepian i orkiestrę kameralną (1949–1951)

Utwory kameralne

Sonata skrzypcowa (1916)
Trio fortepianowe (1917–1924)
2 kwartety smyczkowe (I 1928–1929, II 1930–1931)
Serenata na kwintet dęty (1946–1947)

Utwory fortepianowe

Legenda (1907)
2 sonaty (1912, 1940–1941)
4 utwory (1934–1935)
Wariacje (1935–1936)
Gavotte and Musette (1936)
Preludium i fuga (1937)
2 preludia (1937)
Intermezzo (1939–1940)

Utwory organowe

Preludium i fuga (1939)
Pastorale (1939)

Utwory wokalno-instrumentalne

Ave Maria na sopran i orkiestrę (1917–1921)
Mignon na sopran i orkiestrę (1920–1927)
Dearest Thou Now, O Soul na sopran i orkiestrę (1920–1928)
3 Gedichte von Goethe na sopran i orkiestrę (1925–1927)
2 chinesische gedichte na sopran i orkiestrę (1925–1927)
La noche oscura del alma na sopran i orkiestrę (1939)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 204. ISBN 978-83-224-0905-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3729–3730. ISBN 0-02-865571-0.

Linki zewnętrzne

Fartein Valen – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 204. ISBN 978-83-224-0905-3.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3729–3730. ISBN 0-02-865571-0.

[1]

[2]