Franciszek Litwin – Wikipedia, wolna encyklopedia

Franciszek Litwin
Data i miejsce urodzenia

29 grudnia 1899
Gostomia, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

9 lipca 1965
Warszawa, Polska

Minister zdrowia
Okres

od 14 kwietnia 1945/5 lipca 1945[1]
do 6 lutego 1947

Przynależność polityczna

Stronnictwo Ludowe

Poprzednik

Wiktor Trojanowski[2]

Następca

Tadeusz Michejda

Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu III klasy Medal za Warszawę 1939–1945 Medal 10-lecia Polski Ludowej
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Medal F. Litwina Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Grób Franciszka Litwina na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Franciszek Litwin (ur. 29 grudnia 1899 w Gostomi, zm. 9 lipca 1965 w Warszawie) – polski lekarz, doktor nauk medycznych i polityk. Minister zdrowia w latach 1945–1947, poseł do Krajowej Rady Narodowej. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Antoniego i Florentyny. Początkowo uczył się w tajnej szkole polskiej w swojej rodzinnej wsi. Wstąpił do gimnazjum w Radomiu, wybuch I wojny światowej przerwał naukę. Podjął ją ponownie w 1915 w gimnazjum w Warszawie. W 1918 znowu zmuszony był opuścić szkołę. Po krótkiej przerwie zaczął uczęszczać do Gimnazjum im. Tadeusza Reytana. W 1921 uzyskał w nim świadectwo dojrzałości[3] i zapisał się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego, który ukończył w 1927 i rozpoczął pracę zawodową. Był lekarzem rejonowym ubezpieczalni społecznej powiatu warszawskiego – w Jeziornie Fabrycznej, Otwocku, a następnie w Markach. Łączył obowiązki lekarza ubezpieczalni i woluntariusza w oddziale chirurgicznym Szpitala Przemienienia Pańskiego w Warszawie.

Działalność polityczną rozpoczął od wstąpienia do Stowarzyszenia Niezależnej Młodzieży Ludowej[4]. W latach 1918–1924 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, w okresie 1924–1927 działał w Niezależnej Partii Chłopskiej. Był redaktorem jej organu prasowego „Walka Ludu". Wchodził w skład jej centralnego aktywu. W latach 1927–1931 należał do Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”. W 1944 był współzałożycielem Stronnictwa Ludowego „Wola Ludu” i członkiem zarządu głównego. Był także członkiem rady naczelnej i Naczelnego Komitetu Wykonawczego Stronnictwa Ludowego, od 1949 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

W okresie II wojny światowej łączył działalność lekarza i żołnierza Polskiego Państwa Podziemnego. Był instruktorem sanitarnym oddziału Armii Ludowej, był członkiem tajnego Komitetu Porozumiewaczego Lekarzy Demokratów i Socjalistów. W Kasie Chorych, w której pracował jako lekarz, otrzymywali pomoc i opiekę lekarską partyzanci Gwardii Ludowej, Armii Ludowej, żołnierze Batalionów Chłopskich i innych ugrupowań konspiracyjnych. Zdobywał materiały wybuchowe, nabywał niektóre ich składniki w aptekach i przekazywał je GL i AL oraz walczącej ludności getta, w grudniu 1943 współtworzył Krajową Radę Narodową, do której był posłem.

W 1945 został ministrem zdrowia, urząd pełnił do 1947. Po odsunięciu w lutym 1947 od działalności politycznej, poświęcił się pracy zawodowej i naukowej. W tymże roku został lekarzem w drugiej klinice wewnętrznej, kierowanej początkowo przez profesora Witolda Orłowskiego, a następnie profesora Mściwoja Semerau-Siemianowskiego. W 1952 uzyskał habilitację. Dwa lata później został etatowym docentem w klinice. W 1963 otrzymał ordynaturę oddziału wewnętrznego w Szpitalu Wojewódzkim w Warszawie i obowiązki te pełnił do ostatniej chwili życia.

Był mężem Franciszki z Rudowskich (1905–1979)[5].

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C2-6-9)[5].

Rada ds. Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata przy Instytucie Pamięci Narodowej Jad Waszem, na posiedzeniu 23 stycznia 1997 odznaczyła pośmiertnie Franciszka Litwina Medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, w dowód uznania, że z narażeniem własnego życia ratował Żydów prześladowanych w latach okupacji hitlerowskiej[6].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ 5 lipca 1945 Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej zyskał uznanie międzynarodowe.
  2. ↑ Wiktor Trojanowski pełnił urząd ministra pracy, opieki społecznej i zdrowia w nieuznawanym międzynarodowo Rządzie Tymczasowym RP.
  3. ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1921. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2021-09-04].
  4. ↑ Praca zbiorowa 1971 ↓, s. 393.
  5. ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna – warszawskie cmentarze [online], cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-11-13].
  6. ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2016 – POLAND. Jad Waszem, 1 stycznia 2016. [dostęp 2016-07-11]. (ang.).
  7. ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
  8. ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 - Uchwała Rady Państwa z dnia 13 stycznia 1955 r. nr 0/114 - na wniosek Ministra Zdrowia.
  9. ↑ Litwin Franciszek | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-04-26].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Praca zbiorowa: Krótki zarys historii ruchu ludowego. Warszawa: LSW, 1971.
  • Zygmunt Hemmerling. Franciszek Litwin (1889–1965). „Rocznik Mazowiecki”. 7, 1979. Mazowieckie Towarzystwo Naukowe. ISSN 0080-3529. 
  • Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu 1943–1985, Warszawa 1988.
  • Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991: władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991. Warszawa: PWN, 1991. ISBN 83-01-10386-8.
  • Informacje w BIP IPN
  • Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (1945–1947)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu
  • kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej (1944–1945)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

  • kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Litwin&oldid=74549929”