Fuksja – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy rodzaju taksonomicznego roślin. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Fuksja
Ilustracja
Fuksja magellańska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mirtowce

Rodzina

wiesiołkowate

Rodzaj

fuksja

Nazwa systematyczna
Fuchsia L.
Sp. Pl. 1191. 1753
Typ nomenklatoryczny

Fuchsia triphylla L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Fuksja boliwijska
Fuchsia procumbens
Kwiaty Fuchsia regia

Fuksja, ułanka (Fuchsia L.) – rodzaj roślin z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Obejmuje 108 gatunków[4]. Rośliny te występują w naturze głównie w Ameryce Środkowej i Południowej z centrum zróżnicowania w Andach, tylko pojedyncze gatunki pochodzą spoza tego obszaru – cztery z Nowej Zelandii[5][4] i jeden z Tahiti[4][6]. Rośliny te występują głównie w formacjach leśnych i zaroślowych[6]. Ich kwiaty zapylane są głównie przez kolibrowate (ornitogamiczne). Także nasiona są zwykle rozprzestrzeniane przez ptaki żywiące się soczystymi owocami zawierającymi drobne nasiona[6].

Liczne gatunki i tysiące kultywarów, w tym głównie mieszańców, uprawianych jest jako rośliny ozdobne[6]. W klimacie umiarkowanym w gruncie uprawiana jest fuksja magellańska F. magellanica z południowych krańców Ameryki Południowej i jej mieszańce[6]. Niektóre gatunki wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze[7].

Nazwa rodzajowa została nadana w XVII wieku przez Charlesa Plumiera dla upamiętnienia niemieckiego botanika Leonharta Fuchsa (1501–1566)[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Fuksja 'Twinny'
Fuksja 'Toos'
Fuksja 'Cymon'
Pokrój
Zrzucające liście lub wiecznie zielone byliny, krzewy lub małe drzewa[5], osiągające do 12 m wysokości[6]. Niektóre są epifitami[5] i pnączami[6]. Część wykształca bulwy[7].
Liście
Zimozielone i sezonowe, naprzeciwległe[6].
Kwiaty
U większości gatunków zwisające na szypułkach wyrastających pojedynczo w kątach liści, czasem w pęczkach. Okwiat składa się z czterodziałkowego kielicha i czteropłatkowej korony (czasem korona zredukowana), listki obu zrośnięte w rurki, z końcami działek kielicha odgiętymi, oba okółki barwne, często kontrastowo. Najczęściej w różnych odcieniach czerwieni i fioletu, ale także białe, pomarańczowe, zielonkawe. Pręcików jest 8, wystających z rurki korony. Zalążnia dolna, powstaje z czterech owocolistków zawierających liczne zalążki. Szyjka słupka jedna, zwieńczona czterodzielnym znamieniem[6].
Owoce
Owocem jest niewielka (5–25 mm) jadalna jagoda zawierająca wiele małych nasion[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Onagroideae z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Blisko spokrewniony z rodzajem czartawa Circaea[7].

Wykaz gatunków[5][4]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Kolekcja fuksji w ogrodzie Wilhelma
  • Rośliny ozdobne: Wiele gatunków jest uprawianych ze względu na piękne, zwisające kwiaty jako rośliny pokojowe, często także w różnych pojemnikach są uprawiane na balkonie, werandzie i w ogrodzie. Uprawiane są głównie kultywary będące mieszańcami międzygatunkowymi. Wiele z nich wyhodowanych zostało przez dawnych jeszcze ogrodników i często kłopotliwe lub niemożliwe jest ustalenie ich pochodzenia. Dlatego też często fuksje mieszańcowe, zarówno te o znanym, jak i nieznanym pochodzeniu oznaczane są jedną wspólną nazwą fuksja mieszańcowa Fuchsia ×hybrida.

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]
  • Wymagania. Fuksje wymagają żyznej ziemi z dużą zawartością próchnicy i musi ona być stale wilgotna. Zbyt suche podłoże powoduje opadanie kwiatów. Bezpośrednie słońce nie jest odpowiednie, najlepiej rosną w niewielkim zacienieniu. Źle tolerują przeciągi, wiatr zrywa im kwiaty. Nie są odporne na przemarzanie.
  • Sposób uprawy. Wymagają regularnego nawożenia, najlepiej wieloskładnikowymi nawozami płynnymi. Młode rośliny przesadza się do większych doniczek na wiosnę co rok, starsze co 2–3 lata. Na wiosnę przycina się je, pozostawiając 2–3 zeszłoroczne oczka. Silnie rozrastające się okazy przycina się również w ciągu lata. Przycinanie wpływa na ich lepsze krzewienie się.
  • Rozmnażanie. Przez sadzonkowanie z niezdrewniałych pędów o długości 8–10 cm. Pobiera się je w sierpniu, najlepiej z podstawy pędu głównego. Można również sadzonki pobierać w lutym z młodych pędów pojawiających się na przezimowanej roślinie. Sadzonki ukorzenia się w temperaturze 20–22 °C. Należy pamiętać, by po kilku tygodniach uszczyknąć wierzchołek fuksji, dzięki czemu roślina lepiej się rozkrzewi. Po dwóch miesiącach fuksję na stałe przesadza się w duże pojemniki i regularnie podlewa[8].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-14] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-22].
  4. ↑ a b c d e Fuchsia Plum. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-19].
  5. ↑ a b c d e Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 310. ISBN 0-333-73003-8.
  7. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 374, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ Fuksja. wymarzonyogrod.pl. [dostęp 2013-03-01]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fuksja&oldid=72985533”