Fumiko Enchi – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fumiko Enchi

円地 文子

Data i miejsce urodzenia	2 października 1905 Tokio
Data i miejsce śmierci	14 listopada 1986 Tokio
Narodowość	japońska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Onnazaka: droga kobiety Namamiko monogatari
Odznaczenia

Fumiko Enchi (jap. 円地 文子 Enchi Fumiko), właśc. Fumi Ueda (jap. 上田 富美 Ueda Fumi), primo voto Yoshimatsu (ur. 2 października 1905 w Tokio, zm. 14 listopada 1986 tamże) – japońska pisarka.

Urodziła się 2 października 1905 roku w Tokio. Jej ojcem był Ueda Kazutoshi, profesor językoznawstwa na Uniwersytecie Tokijskim. W dzieciństwie uczęszczała na przedstawienia teatru kabuki i słuchała opowieści z okresu Edo^[1][2]. Ze względu na słabe zdrowie była często nieobecna w szkole, a zamiast uczyć się wolała czytać^[3]. Studiowała przez cztery lata na żeńskim uniwersytecie, lecz nie uzyskała tytułu naukowego^[4]. W tym okresie postanowiła zostać dramatopisarką. Codziennie odwiedzała bibliotekę Ueno, by czytać zachodnie sztuki, chodziła na przedstawienia do teatru założonego przez Kaoru Osanai i, jako jedyna kobieta^[4], uczęszczała na jego wykłady^[4][2]. Była jedną z pierwszych kobiet, których sztuki z powodzeniem wystawiano w jego teatrze^[4]. Jej pierwsza sztuka została opublikowana w 1926 roku^[2], pisała także do wiodących czasopism literackich^[5]. Należała do kręgów lewicowej inteligencji, lecz nie angażowała się znacząco w działania polityczne, by nie zaszkodzić karierze ojca^[4].

W 1930 roku wyszła za mąż za dziennikarza Enchi Yoshimatsu^[2][4]. Choć małżeństwo nie było udane^[1], Fumiko Enchi pozostała u boku męża do jego śmierci^[4]. Po urodzeniu w 1932 roku córki, Fumiko Enchi porzuciła teatr^[4] na rzecz powieści, lecz nie udało jej się zarobić na publikacjach^[2]. W 1938 roku zachorowała na raka piersi i została poddana zabiegowi mastektomii^[4]. W okresie rekonwalescencji nabawiła się gruźlicy^[6]. Po wojnie, podczas której straciła dom, ponownie zachorowała raka, czego finałem był zabieg histerektomii^[6]. W trakcie powrotu do zdrowia, dla zarobku, zaczęła pisać książki dla młodzieży, w których przybliżała klasykę japońskiej literatury^[6]. Jej twórczość dla dorosłych była z początku odrzucana przez redakcje^[6], lecz w latach 50. zaczęła zdobywać rozgłos oraz została wyróżniona nagrodami literackimi^[6]. Nowym tematem, który podjęła Enchi w swoich tekstach, była opresyjność życia domowego^[2].

Lata 50. były najpłodniejszym okresem w karierze Enchi^[7]. Pierwszym dziełem, które zostało docenione przez krytykę, było opowiadanie Himojii tsukihi z 1953 roku^[1] opisujące historię umęczonej żony niewiernego męża, który nie potrafi zapewnić rodzinie środków do życia^[8]. Krótka proza została wyróżniona nagrodą Joryu Bungakusho (nagrodą dla japońskich pisarek)^[7]. Z kolei sukces powieści Onnazaka^[1] (wyd. pol.: Onnazaka: droga kobiety^[9]) z 1957 roku pozwolił Enchi skupić się na karierze literackiej^[1]. Bohaterką dzieła osadzonego w okresie Meiji jest kobieta całkowicie posłuszna mężowi^[1]. Powieść opisuje cierpienia i poniżenie, któremu poddane były Japonki w patriarchalnym społeczeństwie^[2].

Dzięki pozycji, którą z biegiem lat wyrobiła sobie Enchi, autorka mogła pozwolić sobie na poruszenie bliskich sobie tematów, które zwykle nie byłyby łatwo przyjęte przez wydawnictwa^[8]. Choć większość jej twórczości osadzona była we współczesnych czasach, można było znaleźć w niej wiele nawiązań do wątków z XI-wiecznego dzieła Genji monogatari^[10]. Jej powieść Namamiko monogatari z 1965 roku jest rzekomo oparta na manuskrypcie z okresu Heian opisującym rywalizację dworów dwóch żon cesarza Ichijō^[1]. Przez niektórych krytyków literackich powieść została nazwana arcydziełem^[10]. W 1967 roku Enchi rozpoczęła pracę nad tłumaczeniem Genji monogatari na współczesny japoński, któremu poświęciła razem sześć lat^[6]. Przekład był powszechnie ceniony^[1].

W 1973 roku musiała poddać się kolejnej operacji, tym razem ze względu na odwarstwienie siatkówki. Ponieważ nie odzyskała w pełni wzroku, zamiast pisać, swoje kolejne prace literackie tworzyła dyktując ich treść innym^[6]. W 1985 roku otrzymała Order Kultury z rąk cesarza Hirohito^[2]. Publikowała do końca życia^[6].

Zmarła 14 listopada 1986 w Tokio^[1].

Twórczość Enchi charakteryzują nawiązania do klasycznej literatury okresu Heian i Edo^[5], które autorka łączyła ze współczesnymi głosami zbuntowanych kobiet^[2]. Sławę przyniosły jej dzieła opisujące zmagania kobiet w japońskim społeczeństwie^[1]. Sposobem na wzmocnienie pozycji kobiet była dla niej tradycyjna religia Shintō, elementem której były szamanki^[2]. Stawiała ją w opozycji do buddyzmu, który według niej narzucał podporządkowanie się kobiety mężczyźnie^[2].

• 1926: Furusato^[5]
• 1928: Banshun sōya^[5]
• 1931: Kanojo no jigoku^[5]
• 1934: Arashi^[5]

• 1954: Himojii tsukihi^[7]
• 1956: Ake o ubau mono^[11]
• 1957: Onnazaka^[1], wyd. pol.: Onnazaka: droga kobiety. Iwona Kordzińska-Nawrocka (tłum.). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2013. ISBN 978-83-235-1165-6. Brak numerów stron w książce
• 1958: Onnamen^[1]
• 1962: Fujin no tomo^[12]
• 1965: Namamiko monogatari^[1]
• 1970: Yūkon^[13]
• 1975: Saimu^[11]

• S. Yumiko Hulvey: Enchi Fumiko. W: Japanese Women Writers: A Bio-critical Sourcebook. Chieko I. Mulhern (red.). Greenwood Press, 1994. ISBN 0-313-25486-9.