Gazownia na Woli – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gazownia na Woli
Zabytek: nr rej. 884 z 13.05.1975 i A-482 z 29.08.2005[1]
Ilustracja
Budynki, w których znajdowały się zbiorniki na gaz
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Kasprzaka 25

Rozpoczęcie budowy

1886

Ukończenie budowy

1888

Odbudowano

1945

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Gazownia na Woli”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gazownia na Woli”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gazownia na Woli”
Ziemia52°13′41″N 20°57′53″E/52,228056 20,964722
Multimedia w Wikimedia Commons

Gazownia na Woli[2] – dawny zakład produkcji gazu należący do Gazowni Miejskiej m.st. Warszawy, znajdujący się przy ul. Kasprzaka 25, w dzielnicy Wola w Warszawie.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1856 Komitet Gazowy podpisał z Niemieckim Kontynentalnym Towarzystwem Gazowym w Dessau umowę koncesyjną na budowę gazowni. Wynikiem zawarcia umowy jako pierwsza była gazownia przy ul. Ludnej na Powiślu. W latach 1886–1888 zbudowano znacznie większą gazownię przy ul. Dworskiej (obecna ul. Kasprzaka), z dostępem do bocznic kolejowych[3]. W 1892 uruchomiono przy niej destylarnię smoły[4].

W 1925 gazownia stała się własnością miasta, które utworzyło spółkę pod nazwą Gazownia Miejska m.st. Warszawy[5][6].

W roku 1970 gazownia zakończyła produkcję gazu z węgla, po czym do roku 1978 wytwarzany był gaz miejski jako produkt mieszania gazu ziemnego z gazem z rozkładni. Od roku 1978 w Warszawie dostarczany jest tylko gaz ziemny[7].

W skład zespołu dawnej Gazowni, położonego między ulicami Kasprzaka i Prądzyńskiego, wchodzą: budynki produkcyjne, dwa budynki, w których znajdowały się zbiorniki na gaz, wieża ciśnień, remiza strażacka, wozownia, a także budynki biurowe i mieszkalne[8]. Jest on zarządzany przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (z wyjątkiem dwóch budynków, w których znajdowały się zbiorniki na gaz, będące własnością prywatną)[9].

W latach 1975 i 2005 zachowane obiekty wchodzące w skład zespołu gazowni zostały wpisane do rejestru zabytków[1].

W dawnym budynku aparatowni i tłoczni gazu, która wiele lat temu służyła sprężaniu gazu i przesyłaniu go kolektorami do odbiorców, działa Muzeum Gazowni Warszawskiej. Zostało ono otwarte w 1977, w związku z jubileuszem 120-lecia Gazowni Warszawskiej[10], a 13 października 2022 otwarte ponownie, po modernizacji[11].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) – stan na 30 września 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 77. [dostęp 2025-01-18].
  2. ↑ Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 252. ISBN 978-83-931723-5-1.
  3. ↑ Monika Brodowska, Paweł Brudek, Wojciech Traczyk: Spacerownik po Woli. 20 tras tematycznych. Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 2016, s. 15. ISBN 978-83-911262-7-1.
  4. ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 270.
  5. ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 132. ISBN 83-06-00089-7.
  6. ↑ Stanisław Misztal: Rozwój i lokalizacja przemysłu Warszawy międzywojennej [w:] Warszawa II Rzeczypospolitej 1918−1939. Zeszyt 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 44.
  7. ↑ Historia gazownictwa → Gaz miejski → Warszawa. gazownictwopolskie.pl. [dostęp 2015-02-05].
  8. ↑ Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 254. ISBN 978-83-931723-5-1.
  9. ↑ Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 256. ISBN 978-83-931723-5-1.
  10. ↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  11. ↑ Otwarcie Muzeum Gazowni Warszawskiej. Wstęp wolny. – Muzeum Gazowni Warszawskiej [online], muzeum.pgnig.pl [dostęp 2022-10-17].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Zeszyty wolskie – Architektura przemysłowa warszawskiej Woli XIX/XX w. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Woli i Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Zeszyt nr 4, Warszawa, październik 2002, s. 78-83.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gazownia_na_Woli&oldid=75824671”