George Santayana – Wikipedia, wolna encyklopedia
George Santayana właśc. Jorge Agustín Nicolás Ruiz de Santayana y Borrás (ur. 16 grudnia 1863 w Madrycie, zm. 26 września 1952 w Rzymie) – amerykański (choć przez całe życie miał obywatelstwo hiszpańskie) pisarz i filozof.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pełne jego nazwisko brzmiało Jorge Augustín Nicolás Ruiz de Santayana y Borrás. Zamieszkał w Bostonie w 1872 roku i zmienił swe imię z wersji hiszpańskiej ('Jorge' tj. 'Jerzy') na wersję angielską: George. Studiował na Harvardzie, gdzie jednym z jego wykładowców był William James. Potem sam został wykładowcą na tej uczelni. Odszedł w roku 1912, gdy otrzymał pokaźny spadek. Następnie przebywał głównie w Paryżu i Oksfordzie, a w 1925 roku osiadł w Rzymie.
Napisał 18 tomów dzieł filozoficznych, a także m.in. powieść The Last Puritan, bestseller w 1935 roku, i autobiografię Persons and Places chwaloną przez krytykę. Do dzieł filozoficznych należą: „The Life of Reason: or the Phases of Human Progress” (1905–1906, 5 t.), nadto: „Sonnets and other Verses” (1894), „Lucifer, a Theological Tragedy” (1899), „Three Philosophical Poets” (1910), „Character and Opinion in the U. S.” (1920), „Platonism and the Spiritual Life” (1927). Wydał ponadto zbiorowe „Poems” (1923). Szkice: „Soliloquies in England” (1922), wnikliwe studium życia angielskiego, nowe cykle studiów filozoficznych: „Scepticism and Animal Faith” (1923), „The Realm of Essence” (1928), „The Realm of Matter” (1930) i in., modyfikujące jego poglądy i krytykę neohumanizmu: „The Genteel Tradition at Bay” (1931).
Jego filozofia była materialistyczna, sceptyczna. Choć uważał się za ateistę, ostatnich 10 lat życia spędził w rzymskokatolickim klasztorze.
Tłumaczenia prac na j. polski
[edytuj | edytuj kod]- Poczucie piękna: zarys teorii estetycznej, przekł. i oprac. Adam Grzeliński, Krzysztof Wawrzonkowski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014. (Sense of beauty: being the outline of aesthetic theory, 1896)
- Rozum w sztuce, przekł. pod kier. Adama Grzelińskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015. (Life of reason or the phases of human progress. Volume four: Reason in art, 1905)
- Rozum w religii, przekł. Adam Grzeliński i Krzysztof Wawrzonkowski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2020. (Life of reason or the phases of human progress. Volume three: Reason in religion, 1905)
- Rozum w zdrowym rozsądku, przekł. Adam Grzeliński i Krzysztof Wawrzonkowski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2021. (Life of reason or the phases of human progress. Volume one: Reason in common sense, 1905)
- Rozum w społeczeństwie, przekł. Adam Grzeliński i Katarzyna Kremplewska, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2022. (Life of reason or the phases of human progress. Volume two: Reason in society, 1905)
- Wolność, przekł. Adam Grzeliński i Alicja Pietras, "Studia z Historii Filozofii" 2023, nr 3, s. 147-166. (piąty rozdział The realm of spirit).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Herman Saatkamp , Martin Coleman , George Santayana, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 8 sierpnia 2018, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-08-10] (ang.).
- Matthew Caleb Flamm , George Santayana, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27] (ang.).
- ISNI: 0000000110645919
- VIAF: 59098309
- ULAN: 500325473
- LCCN: n79043580
- GND: 118794507
- NDL: 00525837
- LIBRIS: jgvx03821khfp07
- BnF: 12031254s
- SUDOC: 028486110
- SBN: RAVV041446
- NLA: 35475425
- NKC: jn20000604788
- BNE: XX829499
- NTA: 068387369
- BIBSYS: 90136716
- CiNii: DA01030073
- Open Library: OL222977A, OL6787819A
- PLWABN: 9810670244705606
- NUKAT: n97005933
- J9U: 987007267564405171
- PTBNP: 69662
- LNB: 000039852
- NSK: 000248699
- BNA: 000051965
- CONOR: 40258659
- BNC: 000080926
- ΕΒΕ: 162478
- BLBNB: 000554863
- KRNLK: KAC199624087
- LIH: LNB:V*76607;=BM