Gloomy Sunday – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gloomy Sunday (węg. Szomorú vasárnap, IPA ['sɒmɒɾuː 'vɐʃaɾnɐp], pol. Smutna niedziela^[1]) – piosenka skomponowana w 1933 r. przez węgierskiego pianistę i kompozytora Rezső Seressa, oryginalne słowa w niedługim czasie zastąpiono tekstem László Jávora – poety i reportera kryminalnego gazety 8 Órai Újság.

Seress napisał utwór pod wpływem zerwania zaręczyn przez swoją narzeczoną. Wedle powszechnej opinii melodia wywołała na Węgrzech falę ponad stu samobójstw. Złowieszczą popularność utworu ilustruje fakt, że jedynie w okresie 13-24 listopada 1935 roku pojawiło się na jego temat 278 artykułów we francuskich, niemieckich, szwajcarskich i włoskich gazetach.

W 1936 roku piosenka pojawiła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie okrzyknięto ją mianem The Hungarian Suicide Song (tłum. węgierska piosenka samobójców). Wkrótce pojawiło się kilka jej wersji, wśród nich nagranie Hala Kempa i jego orkiestry z tekstem Sama M. Lewisa. Na tej wersji utworu oparta zostało późniejsze nagranie Billie Holiday. Jej interpretacja z 1941 roku jeszcze bardziej rozsławiła zarówno piosenkę, jak i tłumaczenie Lewisa, które od tamtej pory stało się podstawą dla późniejszych wykonań. Holiday dodała też trzecią zwrotkę, nadając swojej wersji oniryczny charakter.

Autor popełnił samobójstwo w 1968 roku, wyskoczywszy z okna swojego domu.

Oryginalna piosenka pojawia się w niemiecko-węgierskim filmie Gloomy Sunday – Ein Lied von Liebe und Tod z 1999 roku (Gloomy Sunday – piosenka miłości i śmierci), który powstał na podstawie książki Nicka Barkowa.

Wykonawcy

Artyści, którzy wykonywali utwór:

1935: Piotr Leszczenko (Mratschnoje Woskresenje)
1935: Paul Robeson (tłumaczenie Desmond Carter)
1935: Mieczysław Fogg (Smutna niedziela, tłumaczenie Tymoteusz Ortym)^[1]
1936: Damia (Sombre Dimanche, tekst Jean Marèze i François-Eugène Gonda)
1936: Hal Kemp z własną orkiestrą (tekst Sam M. Lewis)
1936: Paul Whiteman
1941: Billie Holiday
1957: Josh White
1958: Mel Tormé
1961: Sarah Vaughan
1962: Lou Rawls
1967: Carmen McRae
1968: Genesis^[a]
1969: Ray Charles
1972: Karel Gott (Smutná neděle)
1979: Lydia Lunch
1981: Elvis Costello & the Attractions (Trust)
1982: Associates
1983: Marc Almond
1983: Swans Way
1983: Jacques Calonne (Ténor Mondain) (Sombre Dimanche, tekst przypisywany László Jávor, choć prawdopodobnie oparty na wersji Jean Marèze and François-Eugène Gonda)
1984: Peter Wolf
1986: Christian Death
1988: Serge Gainsbourg (Le Zénith de Gainsbourg)
1991: The Singing Loins (Songs For The Organ)
1991: Sarah McLachlan (Rarities, B-Sides and Other Stuff)
1992: Diamanda Galás (The Singer)
1992: Sinéad O’Connor (Am I Not Your Girl?)
1995: Gitane Demone
1996: Mystic (ścieżka dźwiękowa The Funeral)
1998: Marianne Faithfull
1999: The Smithereens (God Save the Smithereens)
1999: Björk
1999: Heather Nova (singiel „Gloomy Sunday”, album South, 2001)
2000: Ricky Nelson
2000: Kronos Quartet
2000: Sarah Brightman
2002: Iva Bittová (album "j.h."(Jako host))
2003: Emilie Autumn
2003: Edvin Marton
2003: Hot Jazz Band
2004: Branford Marsalis (Eternal)
2004: MC Sniper (MC 스나이퍼) (Be In Deep Grief, wersja hip-hop, tekst w języku koreańskim)
2005: Venetian Snares (pt. Öngyilkos vasárnap, album "Rossz csillag alatt született", 2005; zespół wykorzystał w remixie nagranie Billie Holiday z 1941 w języku angielskim)
2005: Jaurim
2005: Eminemmylou z udziałem Legs MC (wersja rap)
2006: Angéla Póka z udziałem Anity Hornai (na żywo, program Megasztár, Węgry)
2006: Lucía Jiménez (ścieżka dźwiękowa The Kovak Box)
2006: Zaorany kytky
2007: Candie Payne
Loreena McKennitt
Mickey Baker
Artie Shaw
Anton Lavey (kompilacja htmpl productions & pcl link dump – christianity vs satanism)
Rob Coffinshaker (koncertowy, debiutancki album Live At The Cemetery^[2])
Portishead
Matt Elliott

Pozostałe informacje

Marilyn Manson – istniała plotka o zapowiedzianej wersji na nadchodzący w czerwcu 2007 roku album Eat Me, Drink Me. Plotka nie potwierdziła się.
The Dead Milkmen – zespół nie nagrał wersji utworu, a jedynie zacytował fragment tekstu w utworze z 1987 roku (Theme From) Blood Orgy of the Atomic Fern.
Emilie Autumn – artystka odniosła się do piosenki w utworze The Art of Suicide (tłum. sztuka samobójstwa).

Zobacz też

Uwagi

↑ amerykański zespół z Los Angeles, niezwiązany z brytyjską grupą Genesis

Przypisy

↑ ^a ^b Tomasz Lerski, Syrena Record - pierwsza polska wytwórnia fonograficzna - Poland's first recording company - 1904 - 1944, 2004, 848 stron, wyd. Karin, New York, Warszawa, ISBN 978-83-917189-0-2
↑ Rob Coffinshaker – Live At The Cemetery (7") at Discogs.

Linki zewnętrzne

„Gloomy Sunday” w wykonaniu Paula Whitemana et Johnny’ego Hausera (1936)

[2] rykański zespół z Los Angeles, niezwiązany z brytyjską grupą Genesis

[:0-1] Tomasz Lerski, Syrena Record - pierwsza polska wytwórnia fonograficzna - Poland's first recording company - 1904 - 1944, 2004, 848 stron, wyd. Karin, New York, Warszawa, ISBN 978-83-917189-0-2

[3] Rob Coffinshaker – Live At The Cemetery (7") at Discogs.

[1]

[a]

[2]

Albumy studyjne	Billie Holiday Sings/Solitude An Evening with Billie Holiday Billie Holiday Stay with Me Music for Torching Velvet Mood Lady Sings the Blues Body and Soul Songs for Distingué Lovers All or Nothing at All Lady in Satin Last Recording
Inne wydania	Billie Holiday at JATP Ella Fitzgerald and Billie Holiday at Newport The Essential Billie Holiday: Carnegie Hall Concert Recorded Live Remixed and Reimagined
Kompilacje	Lady in Autumn: The Best of the Verve Years Lady Day: The Complete Billie Holiday on Columbia 1933–1944
Single	„Ain’t Nobody’s Business” „As Time Goes By” „Billie’s Blues” „Blue Moon” „Body and Soul” „Do You Know What It Means to Miss New Orleans?” „Don’t Explain” „Easy Living” „Embraceable You” „Everything Happens for the Best” „Everything Happens to Me” „Fine and Mellow” „Gloomy Sunday” „God Bless the Child” „Good Morning Heartache” „I Cover the Waterfront” „I Loves You, Porgy” „I Thought About You” „I’ll Be Seeing You” „I’ll Get By (As Long as I Have You)” „I’ve Got My Love to Keep Me Warm” „Just One of Those Things” „Lady Sings the Blues” „Left Alone” „Love for Sale” „Lover Man (Oh, Where Can You Be?)” „Me, Myself, and I” „Miss Brown to You” „My Man” „Moonlight in Vermont” „Night and Day” „No More” „Now or Never” „Our Love Is Different” „P.S. I Love You” „Pennies from Heaven” „Please Don’t Do It Here” „Preacher Boy” „Sophisticated Lady” „Stormy Blues” „Strange Fruit” „Summertime” „Too Marvelous for Words” „Trav’lin’ Light” „What a Little Moonlight Can Do” „What Is This Thing Called Love?” „Who Needs You (Baby)” „Why Was I Born?” „Willow Weep for Me” „You Go to My Head”
Filmy	The Emperor Jones Symphony in Black New Orleans Sugar Chile Robinson, Billie Holiday, Count Basie and His Sextet The Sound of Jazz
Powiązane	„Angel of Harlem” Lady Sings the Blues Lady śpiewa bluesa Lady Sings the Blues