Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy
Ilustracja
Wydanie z 1909
Autor

Adam Jarzębski

Typ utworu

przewodnik wierszem

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Warszawa

Język

polski

Data wydania

1643

Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy – najstarszy przewodnik turystyczny napisany w języku polskim[1] i najstarszy przewodnik po Warszawie[2][3]. Utwór został napisany wierszem przez Adama Jarzębskiego w 1643[1].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Dzieło stanowi bardzo istotny dokument historyczny dla varsavianistów[1] i obfite źródło wiedzy o Warszawie połowy XVII wieku. W oparciu o nie napisanych zostało wiele prac naukowych, w tym monografia Jerzego Lileyki Życie codzienne Warszawy za Wazów z 1984[2]. Oprócz opisu miasta autor nakreślił w swoim dziele sylwetki mieszczan, rzemieślników, przekupek, zakonników, księży, wysokich urzędników państwowych, czy dworzan królewskich[3].

Ostatnie wydania przewodnika pochodzą z 1909 (tekst opracował Ignacy Chrzanowski) i 1974 (opracowanie Władysława Tomkiewicza)[2].

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Niezależnie od wartości historiograficznej przewodnika, ma on, zdaniem Juliusza Wiktora Gomulickiego, liczne mankamenty literackie, w tym nieudolne rymy, które stały się przedmiotem krytyki ze strony edytorów, komentatorów oraz czytelników. Julian Ursyn Niemcewicz, który uznał utwór za niedbały i nudny, przedrukował go w 1822, przerabiając na prozę. Wincenty Korotyński stwierdził, że Jarzębski w swoim dziele rymuje w sposób okropny. Bronisław Chlebowski znalazł w Gościńcu niedołęstwo i niejasność prostaka, plączącego się w zamęcie mglistych i mylnych pojęć[2].

Tamci leżą mazowieckie

Książęta strute, niemieckie

(fragment na temat książąt mazowieckich, Stanisława i Janusza)[2]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Zbigniew Kulczycki, Zarys historii turystyki w Polsce, SiT, Warszawa, 1970, s. 37.
  2. a b c d e Juliusz Wiktor Gomulicki, Przy lekturze Gościńca Adama Jarzębskiego. Zagadka jednego rymu, w: Roczniki Humanistyczne, tom XLVII, zeszyt 4, 1999.
  3. a b Jacek Głażewski, PROSPEKT Z KRÓLEWSKIEGO GOŚCIŃCA. POETYCKA POCZTÓWKA JANA ANDRZEJA MORSZTY, w: Notatki Płockie, nr 1/2005, s. 7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]