French
DeutschGoryeo – Wikipedia, wolna encyklopedia
| 918–1392 | |||
| |||
| Ustrój polityczny | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Data powstania | 25 lipca 918 | ||
| Data likwidacji | 12 lipca 1392 | ||
| Władca | |||
| Populacja • liczba ludności |
| ||
| Język urzędowy | |||
| Religia dominująca | |||
 | |||
Położenie na mapie świata  | |||
| 37°58′N 126°33′E/37,966667 126,550000 | |||
.svg)
Goryeo lub Koryŏ (kor. 고려, chiń. trad. 高麗; dosł. „Wysoce Jaśniejąca[2]”) – średniowieczne królestwo koreańskie w latach 918–1392. Od jego nazwy pochodzi słowo „Korea” w językach indoeuropejskich[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Założycielem Koryŏ był król T’aejo (pan. 918–943)[4], który po okresie wewnętrznych konfliktów trwających od 901 roku proklamował w 918 roku królestwo Koryŏ ze stolicą w Kaesŏngu[5]. Ponadto w 922 na drugą (dodatkową) stolicę został wyznaczony Pjongjang[6]. Nazwa królestwa była skróconą formą nazwy Koguryŏ[3], największego z Trzech Królestw Korei.
W 926 pod naporem Kitanów upadło koreańsko-mandżurskie królestwo Balhae. Wówczas następca tronu Balhae wraz ze znaczną częścią ludności uciekł na terytorium Koryŏ[7]. Koryŏ stało się wówczas jedynym państwem koreańskim[8], obejmującym prawie cały Półwysep Koreański (z wyjątkiem północno-wschodnich obrzeży). W 938 Korea zhołdowała kraj Tamna, czyli wyspę Czedżu[6].
Królestwo składało się z pięciu prowincji i dwóch rejonów granicznych[9]. W 983 zreformowano podział administracyjny, wyznaczając dwanaście mok[6], do których rozesłano rządców[9]. W XII wieku nastąpiło osłabienie władzy królewskiej z racji rosnących posiadłości klasy szlacheckiej[5]. Wobec słabości monarchów faktyczną władzę w latach 1170–1270 sprawowali wojskowi generałowie w oparciu o elitarne oddziały Sambyeolcho.
Głównym zagrożeniem zewnętrznym dla Koryŏ były najazdy Kitanów, mające miejsce w latach 993, 1010 i 1018–1019. Ostatecznie najeźdźcy zostali rozgromieni przez Koreańczyków w bitwie pod Kuju[6]. W XIII wieku Korea borykała się natomiast z najazdami imperium mongolskiego[10], a jej nadmorskie miasta były wielokrotnie atakowane przez japońskich piratów. W XIV wieku królestwo pozostawało w częściowej zależności od dynastii Yuan, którą zrzuciło za rządów króla Kongmina[11].
Pomimo upadku imperium mongolskiego Korea popadła w kryzys, charakteryzujący się rosnącą wewnętrzną rywalizacją polityczną[5]. W 1388 roku jeden z dowódców wojskowych, generał Ri Sŏng Gye, został faktycznym władcą kraju. W 1392 roku został on założycielem nowej dynastii, zmieniając nazwę kraju na Joseon (Chosŏn, Dzoson[12]) i przenosząc stolicę do Seulu[13].
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Epoka Koryŏ była czasem rozkwitu koreańskiej kultury i techniki. W tym czasie spisane zostały klasyczne dzieła koreańskiej historiografii – Samguk sagi (Kronika Trzech Królestw) i Samguk Yusa, a także obszerny zbiór pism buddyjskich, Tripitaka koreana[1]. W 1234 w Korei powstała pierwsza na świecie czcionka drukarska; kraj był też znany z wyrobu porcelany[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Lee i in. 2014 ↓, s. 70.
- ↑ Krystyna Konecka, Koreański koń Czhollima, Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 11.
- ↑ a b Lee i in. 2014 ↓, s. 69.
- ↑ ВАН ГОН, [w:] Большая российская энциклопедия [online] (ros.).
- ↑ a b c d Асмолов ↓.
- ↑ a b c d Lee i in. 2014 ↓, s. 78.
- ↑ Encyklopedia historyczna świata, t. XI, Kraków: Opres, 2002, s. 127, ISBN 83-85909-75-3.
- ↑ Mark Cartwright, Taejo of Goryeo [online], World History Encyclopedia, 7 listopada 2016 (ang.).
- ↑ a b Lee i in. 2014 ↓, s. 71.
- ↑ Warneńska 1966 ↓, s. 38–39.
- ↑ 공민왕. [w:] Doosan Encyclopedia [on-line]. (kor.).
- ↑ Warneńska 1966 ↓, s. 43.
- ↑ Yi Song-gye, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- К.В. Асмолов, КОРЁ, [w:] Большая российская энциклопедия [online] (ros.).
- Lee InjaeI. i inni, Korean History in Maps, Cambridge University Press, 2014, s. 68–79 (ang.).
- Monika Warneńska, U podnóża Gór Diamentowych, Książka i Wiedza, 1966.