Gronówko (województwo wielkopolskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: Gronówko.

Gronówko

wieś
Dwór w Gronówku
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	leszczyński
Gmina	Lipno
Liczba ludności (2022)	574[2]
Strefa numeracyjna	65
Kod pocztowy	64-111[3]
Tablice rejestracyjne	PLE
SIMC	0372894
Położenie na mapie Polski Gronówko
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Gronówko
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego Gronówko
Położenie na mapie gminy Lipno Gronówko
51°53′24″N 16°36′04″E/51,890000 16,601111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Gronówko (pol. hist. „Grunówko”^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Lipno.

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XV wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie datowanym na 1401 po nazwą Grunowo, 1429 Grunowo Minor, 1430 Minor Grunowo, 1510 Grunowko, 1559 Gronowko Male, 1563 Gronowko^[4].

Okolice miejscowości zamieszkane były jednak wcześniej niż zachowane zapisy. Na XII oraz połowę XIII wieku archeolodzy datują ślady osad na wzgórzach w pobliżu Gronówka^[4].

Początkowo wieś należała do lokalnego opola będącego reliktem przedpaństwowej organizacji plemiennej na tym terenie. W 1464 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1510 miejscowość należała do parafii Goniembice^[4].

Miejscowość była wsią szlachecką należącą początkowo do lokalnej szlachty wielkopolskiej Grunowskich, którzy do nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a także do Wyciążkowskich, Strzeżowskich. W latach 1415–1550 dziedzicem we wsi był Zygmunt, który w 1429 zawarł ugodę z plebanem z Goniębic w sprawie łąki w Grunówku. W 1430 Jan Wyciążkowski przedstawił w sądzie ziemskim dokument kupna połowy wsi za 150 grzywien od Katarzyny Strzeżowskiej. W 1464 Helena z Grunówka sprzedała 1/4 wsi Mikołajowi Grunowskiemu za 70 grzywien. W 1467 Stanisław z Gronówka zapisał żonie Barbarze po 50 grzywien posagu i wiana na wsi Gronówko. W 1493 Jan i Jakub bracia niedzielni z Gronówka sprzedali za 20 grzywien z zastrzeżeniem prawa odkupu 1,5 łana osiadłego we wsi Piotrowi Międzychodzkiemu pochodzącemu z Międzychodu koło Śremu^[4].

Wieś odnotowały również historyczne spisy podatkowe. W 1510 Jan Żegrowski posiadał 3 łany opuszczone we wsi, które były uprawiane. Były to m.in. dwa łany zwane Pirzchalinskimi (po Mikołaju Pierzchale odnotowanym w 1479). Kolejnym właścicielem był Jan Grunowski posiadający 4,5 łana osiadłego oraz 2,5 łana opuszczonego, nie uprawianego, 4 łany folwarczne, wiatrak, trzy stawy. W 1513 właścicielami we wsi byli bracia Michał duchowny oraz Jan. W 1530 miał miejsce pobór podatków od 4 łanów oraz karczma. W 1559 podzielono wieś pomiędzy Macieja Grunowskiego oraz Marcina Goniębickiego dzięki czemu zachował się opis wsi. Grunowski otrzymał płosę roli pod dworem, a Goniębicki otrzymał pozostałe błota i łąki, dwie płosy roli z siedliskami, na jednej stały budynki i ciągnęła się ona od skotnic do granicy z Goniębicami, a druga od skotnic do granicy z Grunowem. Goniębicki otrzymał prawo przeganiania bydła i wożenia siana przez groblę biegnącą przez grunty Grunowskiego. W 1563 miał miejsce pobór podatków od Marcina Goniębickiego, który zapłacił od 3 łanów. Z kolei Maciej Grunowski zapłacił od 2 i 1/4 łana, karczmy dziedzicznej, wiatraka dziedzicznego oraz od 4 komorników. Stefan Wilkowski zapłacił od jednego łana oraz wiatraka dziedzicznego. W 1564 Stefan Wilkowski posiadał 3,5 łana we wsi. W 1566 pobór zapłacili Stefan Wilkowski i Małgorzata Granowska od 2 i 3/4 łana, karczmy dorocznej, dwóch wiatraków, 4 zagrodników oraz jednego rzemieślnika^[4].

Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całą Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), zeszyt 3, hasło „Grunówko”. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 701-702.

• Gronówko jako Grunówko w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”