Hiacyntowiec – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hiacyntowiec
Ilustracja
Hiacyntowiec zwyczajny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

hiacyntowiec

Nazwa systematyczna
Hyacinthoides Heister ex Fabricius
Enum. 2. 1759[3]
Typ nomenklatoryczny

non designatus[3]

Hiacyntowiec[4][5], hiacyncik[6] (Hyacinthoides) – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje 11[7]–12[8] gatunków występujących w zachodniej Europie (kwitną wiosną) i w górach Afryki północno-zachodniej (te zakwitają głównie jesienią i zimą)[7]. Przedstawiciele rodzaju uprawiani są w ogrodach w strefie klimatu umiarkowanego[6], skąd okazjonalnie rozprzestrzeniają się i dziczeją (np. w Ameryce Północnej)[9].

Hiacyntowiec hiszpański
Masowo kwitnący hiacyntowiec zwyczajny w lesie w Wielkiej Brytanii

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Bylina z odnawiającą się corocznie cebulą tworzoną przez kilka mięsistych, rurkowatych łusek[9].
Liście
Nieliczne i tylko odziomkowe[9]. Równowąskie lub lancetowate[6], płaskie[10].
Kwiaty
Zwisające, w liczbie do 30 zebrane w groniasty kwiatostan na szczycie głąbika, wsparte dwiema, równowąskimi przysadkami. Listki okwiatu wolne, o długości 15–20 mm, z pojedynczą żyłką[9], tworzące rurkę lub rozpostarte[11], wywinięte na końcach[10]. Listki niebieskie, białe lub rzadko różowe (u odmian uprawnych), wonne[6]. Pręcików 6, o nitkach przyrośniętych do listków okwiatu. Zalążnia górna, trójkomorowa, z miodnikami. W każdej komorze rozwija się od 1 do 10 zalążków. Szyjka słupka pojedyncza[9], zakończona główkowatym znamieniem[11].
Owoce
Tępo trójkanciaste, kulistawe torebki zawierające od 3 do 30 kulistych lub owalnych, czarnych nasion[9].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z podrodziny Scilloideae Burnett (plemię Hyacintheae podplemię Hyacinthinae[12]) z rodziny szparagowatych w obrębie szparagowców. W poprzedniej wersji systemu (APG II z 2003) zaliczany był wraz z obecną podrodziną Scilloideae do wyodrębnianej rodziny hiacyntowatych[2].

Zaliczane do tego rodzaju gatunki dawniej włączano do rodzaju cebulica (Scilla) lub opisywano pod synonimiczną nazwą Endymion[10].

Wykaz gatunków[8][4]

Zastosowanie i uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny ozdobne z powodu efektownych, pachnących kwiatów. Uprawiane są ogrodach skalnych oraz pod okapem drzew i na rabatach[6]. Opisywane jako łatwe w uprawie[11]. Cebule sadzi się jesienią. Najlepiej rosną w miejscach półcienistych i wilgotnych[6], w glebie przepuszczalnej[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-13] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-04-13]. (ang.).
  4. a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 97. ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 100, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. a b c d e f Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 455, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. a b Grundmann, Michael; Rumsey, Fred J.; Ansell, Stephen W.; Russell, Stephen J.; Darwin, Sarah C.; Vogel, Johannes C.; Spencer, Mark; Squirrell, Jane; Hollingsworth, Peter M.; Ortiz, Santiago; Schneider, Harald. Phylogeny and taxonomy of the bluebell genus Hyacinthoides, Asparagaceae (Hyacinthaceae). „Taxon”. 59, 1, s. 68-82, 2010. (ang.). 
  8. a b Hyacinthoides Heist. ex Fabr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-03].
  9. a b c d e f J. McNeill: Hyacinthoides. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-13]. (ang.).
  10. a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 483. ISBN 0-333-74890-5.
  11. a b c d e Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom I, A-J. Zysk i S-ka, 2011, s. 470. ISBN 978-83-7506-845-0.
  12. Genus: Hyacinthoides. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-13]. (ang.).