IV Kielecki Batalion Etapowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

IV Kielecki batalion etapowy – oddział wojsk wartowniczych i etapowych w okresie II Rzeczypospolitej pełniący między innymi służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Formowanie batalionu rozpoczęto na przełomie 1918–1919. Otrzymał on numer i nazwę Okręgu Generalnego „Kielce”, w którym powstał i kolejny numer porządkowy oznaczany cyfrą rzymską (Baon Etapowy 3.IV. Kielce^[1]).

Do batalionu wcielono żołnierzy starszych wiekiem i o słabszej kondycji fizycznej. Oficerowie i podoficerowie nie mieli większego doświadczenia bojowego. Batalion nie posiadał broni ciężkiej, a broń indywidualną żołnierzy stanowiły stare karabiny różnych wzorów z niewielką ilością amunicji^[2]. We wrześniu 1919 dowództwo batalionu stacjonowało w Wilnie^[3]. W lipcu 1920 batalion pełnił służbę garnizonową w Białymstoku. Po jego opuszczeniu, będąc w podporządkowaniu 10 Dywizji Piechoty gen. Lucjana Żeligowskiego, walczył przez kilka dni w obronie linii Narwi i poniósł duże straty. 29 lipca liczył w stanie bojowym 2 oficerów i 200 podoficerów i szeregowców. Posiadał 1 ckm^[4].

W październiku 1920 zreorganizowano brygady etapowe 4 Armii. Batalion wszedł w podporządkowanie dowódcy IVb Brygady Etapowej^[5]. W lutym 1921 bataliony etapowe przejęły ochronę granicy polsko-rosyjskiej^[6]. Początkowo pełniły ją na linii kordonowej, a w maju zostały przesunięte bezpośrednio na linię graniczną z zadaniem zamknięcia wszystkich dróg, przejść i mostów^[7].

W 1921 bataliony etapowe ochraniające granicę przekształcono w bataliony celne^[8].

7 stycznia 1921 dowództwo batalionu przedyslokowane zostało do Nowogródka. 1 i 2 kompanię ulokowało w Nowogródku, 3 ke w Nowojelni, a 4 ke w Walówce. Zadaniem batalionu było ochraniać linię kolejową Baranowicze – Sielec. W tym też dniu czasowo przydzielona do batalionu kompania I Kieleckiego be odeszła do Baranowicz. Tam zluzowała posterunki IV kieleckiego be na linii kolejowej Baranowicze – Stołpce^[9].

W lutym 1921 2 kompania etapowa ochraniała linię kolejową Baranowicze – Stołpce do Kołosowa. Dowództwo tej kompanii miało być przeniesione do Stołpców. Linie kolejową Baranowicze – Sielec ochraniała 1 kompania, a linie kolejową Nowojelnia – Nowogródek 3 kompania etapowa z dowództwem w Klecku^[10].

14 marca 1921 batalion otrzymał zadanie przegrupować się w pełnym składzie do Iwieńca do dyspozycji tamtejszej stacji kontrolnej^[11].

Dowódcy batalionu

• mjr piech. Antoni I Biskupski (od 30 III 1920^[12], był 28 XII 1920^[13])
• mjr piech. Józef Sorokowski (był 23 IV 1921^[14][15])

Oficerowie batalionu

• ppor. piech. Stanisław Culic

• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Janusz Odziemkowski. Użycie batalionów etapowych i wartowniczych wojsk polskich w walkach w Galicji, na Wołyniu i Lubelszczyźnie, 11 lipca – 1 września 1920. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (249), 2013. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1440-6281. 
• Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych IV Lubelskiego baonu etapowego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
• Rozkaz organizacyjny Dowództwa Okręgu Etapowego 4 Armii 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin (sygn.28/14.)
• Dowództwo 4 Armii. Zarządzenia i wytyczne dotyczące spraw organizacyjnych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin (sygn.28/36.)