French
DeutschJózef Byszewski (pułkownik) – Wikipedia, wolna encyklopedia
| pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | Armia Księstwa Warszawskiego |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  | |
Józef Byszewski herbu Jastrzębiec (ur. 17 marca 1787 w Krzewacie, zm. 26 lipca 1841) – polski szlachcic i wojskowy, dowódca 1 Pułku Mazurów, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Franciszka Byszewskiego h. Jastrzębiec, majora Kawalerii Narodowej poległego podczas insurekcji kościuszkowskiej i Tekli z Potockich h. Lubicz (zm. 1808)[1]. Miał siostrę Magdalenę[2]
Podczas powstania w 1806 roku brał udział w walkach w składzie pospolitego ruszenia z Łęczycy, którym dowodził jego późniejszy teść – Tomasz Byszewski[1]. Po przybyciu Napoleona Bonapartego do Warszawy w grudniu 1806 roku znalazł się w szeregach cesarskiej gwardii honorowej, a następnie do 1810 roku brał udział w kampaniach napoleońskich[1]. Podczas wojny polsko-austriackiej w 1809 roku dowodził szwadronem pospolitego ruszenia szlachty Łęczyckiej. Za zasługi wojenne otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[1][2].
Od 1809 roku służył w 1 Pułku Huzarów, przemianowanym następnie na 13 Pułk Huzarów w składzie Armii Księstwa Warszawskiego[1]. W 1810 roku poprosił o dymisję z wojska i powrócił do Krzewaty. W 1815 roku poślubił Franciszkę Teklę Byszewską, córkę Tomasza Byszewskiego i Rozalii z Szamowskich[1]. Małżeństwo nie miało dzieci, przez pewien czas opiekowali się jedynie osieroconą córką swoich krewnych – Nimfą Marianną Byszewską, aż do czasu jej zamążpójścia w 1833 roku[3].
W latach 20. XIX wieku piastował funkcję sędziego pokoju w Łęczycy, zasiadał też w sejmiku powiatu łęczyckiego, skąd kilka razy wybierany był do Rady Województwa Mazowieckiego[3][2]. Po wybuchu powstania listopadowego, 3 grudnia 1830 roku wystąpił w imieniu szlachty łęczyckiej do Rady Administracyjnej i generała Józefa Chłopickiego z prośbą o utworzenie ochotniczych oddziałów jazdy na terenie zachodnich powiatów województwa[3]. Zgody takiej nie otrzymał, jednak 6 grudnia wraz z Wincentym Dobieckim podjął inicjatywę utworzenia oddziałów tzw. „nowej jazdy”, a następnie 1 Pułku Mazurów[3].
7 grudnia, podczas wiecu w Łęczycy został okrzyknięty naczelnikiem powstania na terenie powiatu i przez pewien czas angażował się w pracę miejscowej Rady Obywatelskiej[3]. W styczniu 1831 roku objął dowództwo 1. szwadronu w nowo tworzonym pułku. 10 lutego 1831 roku pułk włączono w skład armii narodowej, następnie wchodził on w różne struktury organizacyjne armii oraz uczestniczył w kilkunastu potyczkach i bitwach, m.in. pod Białołęką, Wawrem, Janowem i Kockiem[3]. Po bitwie pod Ostrołęką, w której ranny został płk. Wincenty Dobiecki, dowództwo pułku przekazano Byszewskiemu[3]. Dowodził on pułkiem do 28 września 1831 roku, tj. do dnia kapitulacji brygady Zygmunta Stryjeńskiego w Sławkowie[4][2]. Ułani pułku otrzymali łącznie 16 Krzyży Złotych i 13 Krzyży Srebrnych Orderu Virtuti Militari[4].
Po październiku 1831 roku, po upadku powstania majek Byszewskiego został zajęty w sekwestr przez generała Franciszka Ksawerego Dąbrowskiego[5][2]. W grudniu tego samego roku zostały jednak zwolnione spod zajęcia, o czym zadecydowało objęcie podkomendnych Stryjeńskiego amnestią i złożenie przez Byszewskiego przysięgi na wierność carowi[4]. Byszewski powrócił następnie do pełnienia funkcji sędziego pokoju i zajmowania się swoim majątkiem, który w latach 30. był kilkukrotnie nękany przez pożary i nieurodzaje[4]. Zmarł 26 lipca 1841 roku[4][2].
Wdowa po pułkowniku Byszewskim ufundowała krótko po jego śmierci empirowy pomnik, wystawiony na jego grobie przy Kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie[6][5][2]. Franciszka Byszewska sprzedała następnie majątek w Krzewacie i zamieszkała w Kole, gdzie zmarła w 1862 roku[6].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari (9 czerwca 1831)[4]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1809)[1]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 11.
- ↑ a b c d e f g Józef Byszewski (1787-1841) [online], www.klodawskiecmentarze.pl [dostęp 2023-04-01].
- ↑ a b c d e f g Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 12.
- ↑ a b c d e f Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 13.
- ↑ a b Odsłonięcie pomnika nagrobnego weterana kampanii napoleońskiej i powstania listopadowego płk. Józefa Byszewskiego – Kłodawa, 30 listopada 2019 [online], Instytut Pamięci Narodowej - Poznań [dostęp 2023-04-01] (pol.).
- ↑ a b Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 15.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marek Rezler, Grażyna Niewiarowska, Ryszard Jałoszyński, Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, Towarzystwo Samorządowe w Koninie, 2020, ISBN 978-83-959624-0-0.